Το βιβλίο της Μαρίας Κωνσταντούρου «Αγεφύρωτες Σιωπές» (εκδόσεις Λιβάνη) δεν είναι ούτε ιστορικό μυθιστόρημα, ούτε ψυχογράφημα, ούτε και αστυνομικό θρίλερ. …
Χορεύουν οι ελέφαντες, της Σοφίας Νικολαΐδου
Η Σοφία Νικολαΐδου είναι ήδη γνωστή στους τακτικούς αναγνώστες της στήλης, αφού είχαμε στο παρελθόν παρουσιάσει το αυτοβιογραφικό βιβλίο της «Καλά και σήμερα» όπου κατέγραφε «το χρονικό του καρκίνου στο δικό μου στήθος», όπως έγραφε η ίδια στον υπότιτλο. Είναι φιλόλογος και πεζογράφος με πολλά επιτυχημένα μυθιστορήματα, συλλογές διηγημάτων, μεταφράσεις και δοκίμια στο ενεργητικό της ενώ διδάσκει δημιουργική γραφή στο ΑΠΘ.
Στο μυθιστόρημα της «Χορεύουν οι ελέφαντες» (εκδόσεις Μεταίχμιο 2012, 352 σελίδες) ακολουθεί την πρακτική που ανθεί τα τελευταία πολλά χρόνια στην ελληνική μυθιστοριογραφία, γράφοντας δηλαδή ένα ιστορικό μυθιστόρημα. Το ιστορικό κομμάτι αναφέρεται στην μετεμφυλιακή εποχή, στην δολοφονία του αμερικανού δημοσιογράφου Πολκ και στον Έλληνα δημοσιογράφο Στακτόπουλο στον οποίο οι αρχές φόρτωσαν τον έγκλημα.
Ας δούμε εδώ πώς παρουσιάζεται το βιβλίο στο εξώφυλλό του:
1948-1949: Ένας αμερικανός δημοσιογράφος δολοφονείται στη Θεσσαλονίκη. Η κυβέρνηση αναστατώνεται, ξένοι διπλωμάτες επεμβαίνουν. Ένας αθώος μπαίνει φυλακή. Η υπόθεση κλείνει.
Σχολικό έτος 2010-2011: Ένας μαθητής αρνείται να δώσει Πανελλαδικές. Ο αγαπημένος του καθηγητής του αναθέτει να ερευνήσει την παλιά υπόθεση. Ο πρώην άριστος μαθητής αρχίζει να ψάχνει.
Πόσο έτοιμοι είναι οι ενήλικες να ακούσουν τι έχει να πει;
Το Χορεύουν οι ελέφαντες συνδυάζει ιστορία και επινόηση. Αναφέρεται στη δίκη και την καταδίκη του Στακτόπουλου, στον οποίο αποδόθηκε ο φόνος του αμερικανού δημοσιογράφου Πολκ, έγκλημα που συντάραξε τη χώρα την περίοδο του Εμφυλίου. Παράλληλα, το βιβλίο χαρτογραφεί τη σύγχρονη καθημερινότητα στην Ελλάδα του 2011. Ιδίως στο σχολείο. Αποτυπώνει την ελληνική περιπέτεια, σε μια πόλη με πολλά και αιματηρά ιστορικά στρώματα, όπως η Θεσσαλονίκη.
Με ευρηματικό τρόπο η συγγραφέας επικαιροποιεί αυτή την παλιά υπόθεση βάζοντας ένα μαθητή του λυκείου να την αναδιφεί στο πλαίσιο μιας εργασίας που του έχει αναθέσει ο δύστροπος καθηγητής του. Η υπόθεση εκτυλίσσεται στην Θεσσαλονίκη, όπου παίχτηκε το παλιό δράμα και όπου κατοικεί η συγγραφέας. Έτσι παίζει στο δικό της γήπεδο.
Μεγάλο μέρος της υπόθεσης διαδραματίζεται σε σχολικές αίθουσες, ένα περιβάλλον που το γνωρίζει άριστα η συγγραφέας ως καθηγήτρια φιλόλογος. Αυτό εξηγεί και την μεγάλη άνεση στους διαλόγους μεταξύ μαθητών, που είναι ουσιαστικά οι πρωταγωνιστές του βιβλίου, μεταφέροντας τη δροσιά και την αμεσότητα του λόγου τους, την αγωνία τους για τις εξετάσεις, αλλά και το κέφι τους.
Το βιβλίο είναι γραμμένο, εν πολλοίς, μέσω «συνεντεύξεων» που δίνουν πρόσωπα που διαδραμάτισαν κάποιο ρόλο άμεσα ή έμμεσα στην παλιά υπόθεση, τα οποία διαφωτίζουν τις διάφορες πλευρές του φονικού. Είναι μια μέθοδος γραφής αρκετά προσφιλής στους σύγχρονους συγγραφείς. Παραπέμπει στον πρώτο διδάξαντα, τον Όρσον Ουέλες (ορθότερο Γουέλς), που γύρισε τον «Πολίτη Καίην» όπου διάφορα άτομα μιλούν μπροστά στον φακό καταθέτοντας την μαρτυρία του για τον ήρωα της ταινίας. Τον μιμήθηκε αργότερα και ο Γούντι Άλεν σε μία από τις ταινίες του.
Το μυθιστόρημα είναι διανθισμένο με μπόλικο χιούμορ. Διαβάζεται ευχάριστα και φτάνεις στο τέλος του δίχως να το καταλάβεις. Ο συνδυασμός τέρψης, γνώσεων και κοινωνικοπολιτικής κριτικής που προσφέρει το κάνει εξαιρετικά ενδιαφέρον.
