Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ – Ο μεγάλος κλασικός
Στην κλασική μουσική είναι πολλά τα ονόματα που έχουμε ακούσει αλλά λίγα αυτά που έχουν συνδεθεί στο μυαλό μας με κάποια ή κάποιες δημιουργίες, και έχουν περάσει στο συλλογικό υποσυνείδητο σαν μέρος του παγκόσμιου κλασικού πολιτισμού. Ένα όνομα που δεσπόζει σε αυτό τον τομέα είναι ο Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ.
Ο Μότσαρτ θεωρείται – και δεν είναι υπερβολή – ο μεγαλύτερος συνθέτης κλασσικής μουσικής στην ανθρώπινη ιστορία. Τα έργα που άφησε έχουν μείνει ανεξίτηλα ακόμα και σήμερα. Οι μουσικές του μελωδίες ακούγονται παντού και πολλοί άνθρωποι έχουν σιγομουρμουρίσει κάποια ή κάποιες από αυτές. Δημιούργησε πάνω από 600 έργα στη σύντομη ζωή του, τα οποία περιλαμβάνουν κονσέρτα, όπερες, σονάτες και πολλά ακόμα, σε μια γκάμα που απλώνεται σε μια οργιώδη δημιουργική τριακονταετία.
Ο Μότσαρτ υπήρξε γιός ενός από τους μεγαλύτερους παιδαγωγούς μουσικής του 18ου αιώνα, του Λεοπόλδου. Ο πατέρας Μότσαρτ υπήρξε συγγραφέας ενός εγχειριδίου για την εκμάθηση βιολιού, που έγινε ένα από τα πιο δημοφιλή αναγνώσματα σε όλη την Ευρώπη.
Ο Βόλφγκανγκ είχε μια μεγαλύτερη αδελφή. Ο πατέρας τους φρόντισε από πολύ νεαρή ηλικία να μυήσει τα δύο αδέλφια στη μουσική. Αν και η αδελφή του Βόλφγκανγκ ήταν πέντε χρόνια μεγαλύτερη και άρχισε νωρίτερα την ενασχόλησή της με τη μουσική, ο Βόλφγκανγκ φάνηκε από την πολύ μικρή ηλικία των τριών ετών ότι ήταν ένα πολύ ιδιαίτερο και σπάνιο ταλέντο. Μέχρι τα πέντε του χρόνια ήξερε να παίζει βιολί και πιάνο και άρχισε τις πρώτες του αυτοσχεδιαστικές προσπάθειες σε γνωστά μουσικά θέματα. Από τα έξι άρχισε να συνθέτει μόνος του μουσικά κομμάτια.
Η ικανότητά του στη μουσική, η αυτοσχεδιαστική του δεινότητα, ο τρόπος που αποστήθιζε παρτιτούρες που είχε δει λίγες ή μία μόνο φορά και η φυσικότητα με την οποία έπαιζε τη μουσική από την πολύ μικρή αυτή ηλικία, ώθησαν τον πατέρα του να αρχίσει τα ταξίδια με τον μικρό Βόλφγκανγκ για να παίξει σε όλη την Ευρώπη και να θαυμάσουν τη μουσική του στις μεγάλες αυλές των βασιλείων, στους πύργους των ευγενών και να γίνει το παιδί του, η μεγαλύτερη μουσική προσωπικότητα της Ευρώπης και όλου του κόσμου.
Ο Βόλφγκανγκ, όσο περνούσαν τα χρόνια ωρίμαζε μουσικά, έγινε διευθυντής ορχήστρας στα 17 του και μέχρι τα 20 του χρόνια είχε γίνει ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες της εποχής του. Σταδιακά η σχέση του με τον πατέρα του άρχισε να χαλάει, με αποκορύφωμα την μη αποδοχή της επιλογής του να παντρευτεί την Κονστάνζα Βέμπερ.
Μετά το γάμο του με την Κονστάνζα έμειναν στη Βιέννη, την πρωτεύουσα της μουσικής στην Ευρώπη του 18ου αιώνα. Εκεί έγραψε τα πιο ώριμα και πιο γνωστά του έργα. Τα τελευταία χρόνια της σύντομης ζωής του, χαρακτηρίζονται από τις διαχρονικές εμπνεύσεις που είχε και από οικονομικές δυσκολίες και απογοητεύσεις. Στη Βιέννη βρήκε ένα περιβάλλον που τον βοήθησε να βγάλει όλη τη δημιουργική του ορμή, αλλά και ένα περιβάλλον που ανέδειξε τις αδυναμίες του σαν ανθρώπου – είχε κλίση σε μια ζωή με λίγη εγκράτεια και μια αγάπη για τον τζόγο.
Από τα παιδικά του ακόμα χρόνια, υπήρξε φιλάσθενος, με τις συνεχείς μετακινήσεις από πόλη σε πόλη. Η επιβάρυνση της υγείας του, οι καταχρήσεις που έκανε σε όλη την παραμονή του στη Βιέννη, η αγχώδης οικονομική του στενότητα, επιτάχυναν το θάνατό του, ο οποίος τον βρήκε στην καρδιά του χειμώνα του 1791, στην ηλικία των 35 ετών. Οι ακριβείς αιτίες δεν έχουν βρεθεί ακόμα και σήμερα γιατί κηδεύτηκε σε έναν ομαδικό τάφο – σύνηθες εκείνη την εποχή στις μεγαλουπόλεις της Ευρώπης – και δεν μπόρεσε να εντοπιστεί η σορός του για να γίνουν οι κατάλληλες έρευνες για την αιτία του θανάτου του.
Ο μεγάλος αυτός συνθέτης, ο Αϊνστάιν της μουσικής όπως έχει χαρακτηριστεί, που οι πρωτότυπες παρτιτούρες του δεν περιέχουν καμία διόρθωση –όπως ανέφερε ο ίδιος κάποτε σε μια ερώτηση που του έκαναν, είχε συνθέσει μουσική, την οποία δεν είχε προλάβει να γράψει ακόμα – το παιδί θαύμα, ο μεγάλος δημιουργός διαχρονικών κομματιών – μικρή νυχτερινή μουσική, οι γάμοι του φίγκαρο, alla turca, συμφωνία νο. 40 – πέθανε νέος, χωρίς ίσως να προλάβει να κορυφώσει τη δημιουργικότητά του και να μεγαλώσει και άλλο την κληρονομιά της μουσικής του.
Αυτό που πέτυχε στη σύντομη ζωή του, ήταν να κάνει την κλασική μουσική πιο απλή, να αφαιρέσει τις βαριές μελωδίες της μπαρόκ παράδοσης που είχαν επιβάλει προκάτοχοι του όπως ο Μπαχ, να προετοιμάσει το έδαφος για άλλους μεταγενέστερους ογκόλιθους της μουσικής σύνθεσης, όπως ο Μπετόβεν και να μεταφέρει τη χαρά της ζωής, όπως την έζησε αυτός στις παρτιτούρες. Υπήρξε ο μεγάλος κλασικός της μουσικής.
