Βίαιη και επιθετική συμπεριφορά παιδιών σχολικής ηλικίας
Η επιθετικότητα και η βία ως εκδηλώσεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς διαχρονικά, αποτελούν πολύ συχνό και πολυσήμαντο κοινωνικό φαινόμενο. Η εκδήλωση της επιθετικής συμπεριφοράς είναι ένα αναπτυξιακό χαρακτηριστικό που εμφανίζεται μέχρι την ηλικία των τριών ετών περίπου και σε αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Αν όμως ένα παιδί είναι επιθετικό και σε μεγαλύτερη ηλικία, π.χ. μετά τα πέντε του χρόνια, όταν θα έπρεπε να έχει κοινωνικοποιηθεί, να έχει μάθει να χρησιμοποιεί το λόγο, να μπορεί να ελέγχει τον εαυτό του και να μεταχειρίζεται άλλους τρόπους για να διεκδικεί ή να διαπραγματεύεται αυτό που θέλει, χρειάζεται να αναζητήσουμε τι του προκαλεί αυτού του είδους τη συμπεριφορά.
Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ακαδημία Παιδικής και Εφηβικής Ψυχιατρικής (ΑΑΠΕΨ), οι επιθετικές αντιδράσεις παιδιών και εφήβων εμπεριέχουν ένα μεγάλο εύρος συμπεριφορών, όπως:
- Εκρήξεις θυμού, οργής, τάση να πληγώνουν τους άλλους
- Σωματική επιθετικότητα, συμμετοχή σε καυγάδες και τσακωμούς
- Απειλές και υβριστικά σχόλια τόσο στους συνομηλίκους όσο και στα πρόσωπα εξουσίας, δασκάλους και γονείς
- Βάρβαρη μεταχείριση των ζώων
- Καταστροφή και βανδαλισμό ξένης περιουσίας με πρόθεση
Αίτια τέτοιου είδους συμπεριφορών
Έκθεση σε βίαια περιβάλλοντα: ένας τρόπος με τον οποίο γίνονται επιθετικά τα παιδιά είναι η μίμηση. Επιθετικές συμπεριφορές κατακλύζουν ένα εύρος πλαισίων στα οποία μετέχει το παιδί όπως το οικογενειακό περιβάλλον, το σχολείο, δράσεις στην κοινότητα, σε χώρους αθλητικών, και όχι μόνο, δραστηριοτήτων. Αν εμπνεύσουμε στα παιδιά υγιείς τρόπους αλληλεπίδρασης καθώς βίωσης και εκτόνωσης των αρνητικών συναισθημάτων, τα βοηθούμε στο να αντέχουν τις ματαιώσεις και να διαχειρίζονται τις απογοητεύσεις.
- Γονεϊκά σχήματα & κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες: η φτωχή ή ελλιπής καθοδήγηση, η σκληρή πειθαρχία και οι αυστηρές τιμωρίες, οι συχνές και έντονες διαφωνίες μεταξύ των γονέων, η απόρριψη και μείωση των δυνατοτήτων του παιδιού και η περιορισμένη ή ανεπαρκής συμμετοχή των γονέων στις δραστηριότητές του είναι παράγοντες που μπορεί να ενισχύσουν ή/και να προκαλέσουν την έκφραση επιθετικών αντιδράσεων από το παιδί. Ακόμη, στρεσσογόνοι οικογενειακοί παράγοντες όπως ένα επικείμενο διαζύγιο, η μονογονεϊκή οικογένεια, η απώλεια εργασίας, οι δύσκολες συνθήκες διαβίωσης μπορεί να πυροδοτήσουν βίαιες συμπεριφορές του παιδιού.
- Μέσα Ενημέρωσης & Βιντεοπαιχνίδια: υπάρχει, ερευνητικά, αντιπαράθεση, κατά πόσο η έκθεση των παιδιών σε βίαιες σκηνές σε τηλεοπτικά προγράμματα, ταινίες και βιντεοπαιχνίδια, μπορεί να προκαλέσει την παγίωση επιθετικών συμπεριφορών. Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ακαδημία Παιδικής και Εφηβικής Ψυχιατρικής, όσο περισσότερο τα παιδιά εκτίθενται σε τέτοιου είδους προγράμματα τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να μιμηθούν τέτοιου είδους βίαια πρότυπα.
Τρόποι αντιμετώπισης των βίαιων συμπεριφορών
Υπάρχουν πολλοί τρόποι που μπορούν αν βοηθήσουν γονείς & εκπαιδευτικούς να αντιμετωπίσουν τέτοια «ατυχή» περιστατικά. Αναλυτικά:
1. Συζητάτε συχνά με το παιδί, εξηγώντας του τι επιτρέπεται και τι όχι στη συμπεριφορά του, για να μπορεί κι εκείνο να ελέγχει τις πράξεις του, τα όρια που δεν πρέπει να ξεπερνά.
2. Βοηθήστε το να καταλάβει ότι, αντί να δείρει ή να σπρώξει κάποιον για να πάρει ένα παιχνίδι, μπορεί να το ζητήσει ευγενικά, δίνοντάς του εσείς το παράδειγμα.
3. Όταν βλέπετε το παιδί να εκδηλώνει επιθετικότητα, διατηρήστε την ψυχραιμία σας, συγκρατηθείτε, αλλά δείξτε του τη δυσαρέσκειά σας. Πάρτε το κοντά σας και πείτε του με ηρεμία και σταθερότητα ότι δεν σας αρέσει αυτή η συμπεριφορά, ότι δεν είναι από κανέναν αποδεκτή.
4. Μην προσπαθήσετε να συνετίσετε την επιθετική συμπεριφορά του με επιθετικότητα, γιατί το αποτέλεσμα θα είναι ακόμα χειρότερο. Αν για παράδειγμα το χτυπήσετε, επειδή έδειρε ένα παιδάκι ή το πάρετε τραβώντας το γιατί έσπρωξε κάποιον, σίγουρα θα το κάνετε να φοβηθεί αλλά όχι να καταλάβει ότι η επιθετική συμπεριφορά δεν έχει αποτέλεσμα.
5. Τονίζετε συχνά τα θετικά στοιχεία του χαρακτήρα του. Πείτε του πόσο περήφανη είστε που είναι, π.χ., τόσο καλό κι ευγενικό παιδί κι ότι είναι σημαντικό αυτό να το δείχνει όταν είναι με άλλα παιδιά.
6. Βοηθήστε το να κοινωνικοποιηθεί. Η επιθετική συμπεριφορά δείχνει μη επαρκείς κοινωνικές δεξιότητες. Αυτό σημαίνει ότι το παιδί δεν ξέρει πώς να διεκδικήσει αυτό που θέλει ή πώς να διαπραγματευτεί την άρνηση σε κάτι που ζητάει, το θυμό του, τη στεναχώρια του.
Η γονεϊκή και εκπαιδευτική αγάπη και κατανόηση απέναντι στα παιδιά, καθώς και η καλλιέργεια, μέσα στην οικογενειακή ζωή, του σεβασμού και της αγάπης για τους συνανθρώπους είναι ο καλύτερος τρόπος για τη μείωση της επιθετικής συμπεριφοράς των παιδιών και της ήρεμης συμβίωσης όλων μας.
Κλείνοντας, αυτό που πρέπει να θυμάστε είναι πως τα παιδιά -ίδιας ηλικίας- είναι αδύνατον να μη μαλώσουν μεταξύ τους πάνω στο παιχνίδι. Αυτό όμως που θα πρέπει να μάθει το κάθε παιδί, είναι να «μαλώνει» με τον σωστό τρόπο, να μην πιάνεται στα χέρια για να λύσει τις διαφορές του, ούτε να προσπαθεί να επιβληθεί με επιθετικές πρακτικές.
Ας μην παραβλέπουμε επίσης ότι πολλές φορές τα παιδιά απλώς δοκιμάζουν διάφορες συμπεριφορές για να δουν τί θα γίνει. Πχ. αν τραβήξουν τα μαλλιά της μαμάς τους, αν σπρώξουν το αδερφάκι τους ή αν κλωτσήσουν το άλλο παιδάκι στο πάρκο και ανάλογα με τις αντιδράσεις των γονιών τις διαγράφουν ή τις εγκαθιστούν στο μυαλό τους.
«Το κείμενο αποτελεί μια συνεργασία του flowmagazine.gr με την κα Πήττα. Για περισσότερα κείμενα της συγκεκριμένης αρθρογράφου πατήστε εδώ»
