Το τσιγάρο μειώνει το στρες – Μύθος ή πραγματικότητα;
Όταν το στρες ή ο εκνευρισμός αυξάνεται, η κίνηση ενός καπνιστή είναι αυτόματη- ψάχνει κατευθείαν να βρει τσιγάρο να ανάψει για να ανακουφιστεί. Υπάρχει δόση αλήθειας όμως σε αυτό; Όντως το τσιγάρο μειώνει το στρες ή μήπως είναι άλλη μια περίπτωση αυτοεκπληρούμενης προφητείας; Δηλαδή «πιστεύω ότι το τσιγάρο θα με βοηθήσει και για αυτό μόλις το ανάβω χαλαρώνω». Ήταν το τσιγάρο που με χαλάρωσε ή η πίστη μου ότι τώρα θα κάνω κάτι που θα με χαλαρώσει;
Η περιοριστική πεποίθηση των καπνιστών που λειτουργεί ως άλλοθι
«Καπνίζω για να αντιμετωπίζω το στρες» ή «Ένα τσιγάρο με βοηθά να χαλαρώσω», πόσες φορές το έχετε ακούσει από καπνιστές ή το έχετε πει κι εσείς στον εαυτό σας προσπαθώντας να βρείτε ένα ακόμη άλλοθι για την αγαπημένη σας αλλά και τόσο επιβλαβή καπνιστική συνήθεια; Κι όμως, τα ερευνητικά δεδομένα έρχονται να καταρρίψουν τον μύθο περί της αγχολυτικής δράσης του καπνίσματος και να ενισχύσουν τη θεωρία που συσχετίζει το κάπνισμα με την πρόκληση χρόνιου στρες.
Βρετανοί επιστήμονες έθεσαν υπό παρακολούθηση 469 καπνιστές που προσπάθησαν να κόψουν το κάπνισμα έπειτα από νοσηλεία για καρδιακή νόσο. Διαπιστώθηκε ότι έναν χρόνο μετά τη διακοπή του καπνίσματος υπήρχε σαφής μείωση της τάξεως του 20% του χρόνιου στρες που διακατείχε στο παρελθόν αυτά τα άτομα. Αντίθετα, τα επίπεδα στρες παραμένουν αμετάβλητα στους καρδιοπαθείς που συνέχισαν να καπνίζουν.
Η ντοπαμίνη «χτίζει» τις κακές συνήθειες βήμα βήμα
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι πιθανόν οι καπνιστές να είναι άτομα περισσότερο ευάλωτα στο στρες. Όπως εξηγούν, όταν ο καπνιστής δεν μπορεί να καπνίσει, τείνει να γίνεται πιο εκνευρισμένος και ευερέθιστος. Το τσιγάρο ανακουφίζει από αυτή την κατάσταση, αλλά μόνο πρόσκαιρα. Στην πραγματικότητα, όταν ο καπνιστής ανάβει το τσιγάρο, «σβήνει» το άγχος που του έχει προκαλέσει ακριβώς η έλλειψη του τσιγάρου.
Αυτό οφείλεται στην ορμόνη ντοπαμίνη που εκκρίνεται στον οργανισμό κάθε φορά που κάνουμε μια συνήθεια που μας προκαλεί ευχαρίστηση. Η ντοπαμίνη δημιουργεί λαχτάρα για να ξαναζήσουμε αυτή την εμπειρία που μας προκάλεσε ευχαρίστηση, γι’ αυτό και νιώθουμε να αναζητάμε σύντομα την πηγή της ευχαρίστησης. Στην προκειμένη περίπτωση το τσιγάρο, δηλαδή. Λόγω της ντοπαμίνης, χτίζονται οι διάφορες συνήθειες ή εξαρτήσεις όπως π.χ. στο φαγητό, το αλκοόλ, το τσιγάρο, που τείνουμε να τα ζητάμε όλο και πιο συχνά, όλο και πιο πολύ, ώστε να ξαναβιώσουμε αυτή την εμπειρία που μας προκάλεσε ευχαρίστηση και μας χάρισε ανακούφιση, έστω και προσωρινά.
Η διακοπή καπνίσματος μειώνει τελικά το στρες
Το 85% των Βρετανών καπνιστών είχε αρχικά δηλώσει ότι πίστευε πως το κάπνισμα βοήθησε στη διαχείριση του στρες. Έναν χρόνο μετά, όταν οι συμμετέχοντες ερωτήθηκαν και πάλι, το 41% είχε καταφέρει να διακόψει το τσιγάρο. Αυτοί είχαν και 20% μείωση του αναφερόμενου στρες, ενώ οι ασθενείς που είχαν προσπαθήσει να διακόψουν το κάπνισμα αλλά δεν τα κατάφεραν είχαν ελάχιστες αλλαγές στα επίπεδα του στρες.
