Το τραγούδι ως εργαλείο των παιδαγωγών
Η καταγωγή του τραγουδιού είναι πολύ σκοτεινή και διαμφισβητούμενη. Όσοι καταγίνονται με την ιστορία του τραγουδιού διερωτώνται αν προηγήθηκε του λόγου ή αν το τραγούδι και ο λόγος είναι δύο παράλληλες εκδηλώσεις της ψυχολογικής ζωής. Πάντως, γεγονός είναι πως όσο μακρύτερα κι αν ανατρέξουμε στην ιστορία, συναντάμε το τραγούδι παντού. Στην αρχή είναι συνδεδεμένο με τις θρησκευτικές γιορτές και την άσκηση της μαγείας, αργότερα συνδεδεμένο με κοινωνικές εκδηλώσεις της ζωής και μετά τελείως ανεξάρτητο.
Το τραγούδι είναι ένα μέσο με το οποίο εκφράζουμε τα συναισθήματά μας. Είναι αυθόρμητο στον άνθρωπο. Είναι μια φυσική ανάγκη, ιδίως σε έντονες στιγμές χαράς, ενθουσιασμού ακόμη και λύπης.
Οι αρχαίοι Έλληνες έδιναν μεγάλη σημασία στο τραγούδι και στη μουσική γενικά. Τη θεωρούσαν σύμπλεγμα αγωγής. Ήταν βέβαιοι πως η καλή μουσική είχε τη δύναμη να εξυψώσει την ψυχή του ανθρώπου.
Κι εμείς σήμερα τι διαπιστώνουμε; Προσωπικά, πιστεύω ότι το τραγούδι και η μουσική γενικά συμβάλλουν στη διαμόρφωση του χαρακτήρα μας. Όταν το τραγούδι δίνει χαρά, ανοίγει η καρδιά μας. Όταν το τραγούδι απαλύνει τον πόνο, ξελαφρώνει η ψυχή μας. Έτσι, εξευγενίζεται η ψυχή, πλάθεται ο χαρακτήρας μας και επικοινωνούμε πιο συνειδητοποιημένοι με τους γύρω μας. Το ομαδικό τραγούδι δε, προάγει την πειθαρχία, την ομαδικότητα και την κοινωνικοποίηση.
Το εργαλείο των παιδαγωγών
Ως παιδαγωγοί λοιπόν, ας αξιοποιήσουμε το τραγούδι σαν εργαλείο στη δουλειά μας ενθαρρύνοντας τη συμμετοχή όλων. Από την εμπειρία μου σας καταθέτω ότι πολύ λίγα παιδιά είναι παράφωνα. Ακόμη και αυτά, σιγά σιγά με την εξάσκηση θα καταφέρουν να ακολουθήσουν το σύνολο, τουλάχιστον σωστά.
Τα ντροπαλά παιδιά ή αυτά που αποφεύγουν να τραγουδήσουν, το κάνουν για κάποιο συνειδητό ή υποσυνείδητο λόγο. Ένα αρνητικό σχόλιο, ένα δυσάρεστο βίωμα, ένα πείσμα, η δειλία ή η καταπίεση μπορεί να είναι αιτίες που κάνουν τα παιδιά να κρατούν τα στόματά τους ερμητικά κλειστά, στερώντας από τους εαυτούς τους την ευκαιρία να εκτονωθούν, να διασκεδάσουν, να μάθουν, να επικοινωνήσουν και γενικά να εκτεθούν σε μια θετική εμπειρία που θα τους άγει την ψυχή (ψυχαγωγήσει).
Ο δωδεκάλογος της ορθής διδασκαλίας των τραγουδιών
Για να διδάξουμε σωστά ένα τραγούδι, όσο απλό και αν ακούγεται πρέπει πρώτα πρώτα να το κατέχουμε καλά εμείς οι ίδιοι και να είναι ανάλογο με την ηλικία των παιδιών, τις δυνατότητές τους και τα ενδιαφέροντά τους. Και ιδού, μοιράζομαι μαζί σας τον προσωπικό μου 12λογο για να διδάξουμε σωστά ένα τραγούδι.
- Το τραγουδάμε στα παιδιά μία και δύο φορές.
- Εξηγούμε τα λόγια και τα νοήματά του (ανάλογα με την ηλικία των παιδιών).
- Δίνουμε έντυπο με τα λόγια του τραγουδιού (ανάλογα πάλι με την ηλικία των παιδιών). Αν το τραγούδι είναι σύντομο και απομνημονεύεται εύκολα, δεν χρειάζεται να το τυπώσουμε. Είναι μια καλή άσκηση μνήμης.
- Διδάσκουμε τις στροφές που έχουν την ίδια μελωδία μαζί. Αν χρειαστεί και στίχο στίχο, ανάλογα με τον βαθμό δυσκολίας.
- Εξηγούμε τον χρόνο και τον ρυθμό και τους επιτρέπουμε να τον «κρατήσουν» είτε με το χτύπημα του ποδιού είτε του χεριού, είτε με απαλές κινήσεις του κορμιού.
- Δίνουμε πληροφορίες για τον συνθέτη, τον μουσουργό και το είδος του τραγουδιού (δημοτικό, προσευχή, εμβατήριο, κανόνας κλπ.).
- Αν διδάσκουμε με συνοδεία οργάνου, καλό είναι να το ακούσουμε a capela, ώστε να μπορέσουμε να εντοπίσουμε τυχόν λάθη.
- Επισημαίνουμε με διακριτικότητα τυχόν λάθη και δείχνουμε πάλι τον σωστό τρόπο.
-
Εξηγούμε τους χρωματισμούς της φωνής, όπου μπορούν να εφαρμοστούν. - Ανάλογα με το τραγούδι, ενθαρρύνουμε παραλλαγές, κινήσεις, δραματοποίηση κλπ., ιδέες που θα έρθουν από τα ίδια τα παιδιά.
- Ηχογραφούμε το αποτέλεσμα και ακούμε το τραγούδι όλοι μαζί.
- Ανάλογα με το τραγούδι, χρησιμοποιήστε μικρά όργανα (ντέφια, μαράκες, ξυλόφωνα κλπ) και διδάξτε στα παιδιά να συνοδέψουν το τραγούδι σας.
Καλή απόλαυση!
Σόφη Κώττη,
Associate Piano Teacher, London Trinity College of music
Βρείτε την παιδαγωγό Σόφη Κώττη στο Facebook.
