Η Ζαχλωρού είναι ένα ορεινό χωριό του νομού Αχαΐας το οποίο απέχει 5 χλμ. από την ορεινή κωμόπολη των Καλαβρύτων. …
Το παραδοσιακό χωριό Λάερμα της Ρόδου και οι κατοικίες του
Τα σπίτια στο χωριό Λάερμα Ρόδου, ένα μικρό ορεινό χωριό, είχαν συνήθως την παρακάτω δομή. Ήταν μικρά σε σχήμα τετράγωνου, λευκά κατά πλειοψηφία από έξω, κολλημένα το ένα πάνω στο άλλο για να κερδίζουν τη μεσοτοιχία και συνήθως χωρίς αυλές ή με μια μικρή αυλή που τη χρησιμοποιούσαν δύο με τρία σπίτια μαζί.
Το εσωτερικό του σπιτιού ήταν συνήθως μονόχωρο, δηλαδή ήταν ένας χώρος και στη μέση μία καμάρα που τα χώριζε υποτυπωδώς. Στην καμάρα ήταν στολισμένα παραδοσιακά πιάτα που αποτελούσαν και την προίκα της κοπέλας. Πολλά από αυτά μεταφέρονταν από γενιά σε γενιά.
Στο εσωτερικό του σπιτιού βρισκόταν ο σουφάς, που ήταν υπερυψωμένος χώρος του σπιτιού, όπου σε μια γωνιά του υπήρχε το τζάκι. Κάποιοι το ονόμαζαν και ‘φωτιά’. Εκεί συνήθως κοιμόντουσαν τα παιδιά της οικογένειας το ένα δίπλα στο άλλο. Τα σκέπαζαν με κουβέρτες, οι οποίες ήταν φτιαγμένες από τρίχα κατσικιού και επειδή αυτή τσιμπούσε, έμπαινε στο κάτω μέρος και πάνω με τα λεγόμενα χρέμια. Τα χρέμια ήταν φτιαγμένα τις περισσότερες φορές, από μαλλί προβάτου. Η γιαγιά το καθάριζε, το έγνεθε και έπειτα οι γυναίκες του χωριού με τον αργαλιό το τελειοποιούσαν. Τα ‘χράμια’ ή ‘χρέμια’ και οι κουβέρτες από της γίδας το μαλλί αποτελούσαν και αυτά στοιχεία της προίκας της κοπέλας. Στον τοίχο συνήθως υπήρχαν κεντήματα, που τον κάλυπταν. Στον ίδιο χώρο υπήρχε και η κουζίνα που ταυτιζόταν με το τζάκι.
Βασικά στοιχεία ενός αγροτικού σπιτιού ήταν η άρεκλα, μια ξύλινη κατασκευή όπου εκεί έμπαιναν τα σιτάρια, τα κριθάρια ή ο,τι άλλο καλλιεργούσε η οικογένεια. Στην απέναντι συνήθως πλευρά ή στον ίδιο χώρο ήταν ο παταρός. Ο παταρός ήταν φτιαγμένος από ξύλο με ειδικά πορτάκια, όπου χωρούσε να μπει μέσα ένας άνθρωπος και εκεί φύλασσαν το λάδι, που βρίσκονταν μέσα σε πήλινα κιούπια. Ο παταρός μπορεί να είχε εξωτερικά και μια συρόμενη σκάλα και χρησιμοποιούνταν το απάνω κομμάτι του σαν χώρος για να κοιμηθούν οι μεγαλύτεροι, οι γονείς. Εκεί υπήρχαν οι κουβέρτες, τα χράμια, οι σεντόνες, που ήταν και αυτές φτιαγμένες από το μαλλί γίδας. Στήνονταν το ένα πάνω από το άλλο λόγω των μικρών διαστάσεων των χώρων και της έλειψες αποθηκευτικών χώρων όπως ντουλάπες και συρτάρια.
Ένα άλλο κομμάτι του σπιτιού ήταν η πέρκα. Η πέρκα ήταν ένας μικρός παταρός, δηλαδή δεν χωρούσε άνθρωπος, αλλά το επάνω κομμάτι του ήταν χώρος όπου μπορούσε να κοιμηθεί κάποιος. Εκεί αποθήκευαν διάφορα αντικείμενα, για παράδειγμα τα τσουκάλια τους, που τις λέγανε τσούκες, τα διάφορα αγγεία, ίσως μικρά αγγεία με τυριά, το πλιγούρι, που οι ντόπιοι το λέγανε πιργιούρι ή τα χειροποίητα μακαρόνια που τα λέγανε μάτσι και γενικά οτιδήποτε είχε η νοικοκυρά.
Κεντρικό σημείο της διακόσμησης του σπιτιού, που συνήθως ήταν απέναντι από την κεντρική είσοδο, ήταν το μακροτοίχι. Εκεί υπήρχαν φωτογραφίες όλης της οικογένειας, παραδοσιακά πιάτα και ένας μεγάλος καθρέφτης. Άλλο ένα στοιχείο του παραδοσιακού σπιτιού ήταν ότι εμπρός από την άρεκλα, μπορεί να υπήρχαν ειδικοί χώροι, ξύλινοι και αυτοί, οι οποίοι άνοιγαν από την πάνω πλευρά και ήταν ένα συμπλήρωμα της άρεκλας. Εκεί αποθήκευαν ρούχα ή οτιδήποτε θεωρούσαν ότι χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. Επειδή δεν υπήρχαν ψυγεία και κυκλοφορούσαν και πάρα πολλές γάτες, τα φαγητά έμπαιναν σε ένα ειδικό χώρο, που αποτελούταν από ξύλο και γύρω γύρω σύρμα. Σε αυτό το σημείο κρέμονταν τα φαγητά κάπου ψηλά ή εάν το σπίτι ήταν χαμηλοτάβανο κρεμόταν στα κορφάδια, για να προφυλαχθεί το φαγητό από τις γάτες ή από τα παιδιά, κυρίως εάν ήταν γλυκά.
Κύριο χαρακτηριστικό του σπιτιού όσον αφορά τη στέγη του ήταν ότι ήταν εσωτερικά φτιαγμένη από πολύ χοντρούς κορμούς δέντρων, τα λεγόμενα κορφάδια, τα οποία είχαν απόσταση το ένα από το άλλο τριάντα πόντους και ανάμεσα τους έμπαιναν καλάμια. Ακριβώς από πάνω το σπίτι είχε ειδικό χώμα, που προστάτευε το σπίτι από τα νερά. Όταν άρχιζαν τα πρωτοβρόχια, ολόκληρη η οικογένεια πήγαινε σε κάποιο σημείο του χωριού, όπου έπαιρνε ένα ειδικό χώμα, πιθανότατα άργυλος, που το λέγανε πατελιά. Ο παππούς έσκαβε την πατελιά και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας κουβαλούσαν το χώμα αυτό στο χωριό. Έριχνε λοιπόν ο παππούς την πατελιά από πάνω για να μην μπαίνουν νερά το χειμώνα στο σπίτι και κάποιες φορές έριχνε και αλάτι. Προφανώς το αλάτι βοηθούσε στο να γίνει πιο σκληρό το χώμα. Σήμερα πλέον αυτή η τεχνική της οικίας δεν υπάρχει, μιας και έχει αντικατασταθεί από ταράτσες.
Τουαλέτες δεν υπήρχαν μέσα στο σπίτι. Οι παλαιότερες γενιές του ’50 πήγαιναν στην εξοχή. Αλλά από τη δεκαετία του ’50 φτιάχτηκαν κάποιες αυτοσχέδιες τουαλέτες δίπλα στα σπίτια. Δίπλα από πολλά σπίτια υπήρχε ένας χώρος όπου οι άνθρωποι βάζανε τα μουλάρια τους, τα άλογα και τα γαϊδούρια του. Άλογα δεν υπήρχαν πάρα πολλά. Εκεί μπορούσε κάποιος να έχει και τα δραπάνια του και όλα τα γεωργικά του εργαλεία κατά την περίοδο που γινόταν το θέρος. Δίπλα από το σπίτι μπορούσε κάποιος να έχει και το κοτέτσι του. Με την πάροδο του χρόνου, όλα αυτά καταργήθηκαν. Υπάρχουν όμως νωπές μνήμες χρήσεις αυτών κατά τη δεκαετία του ’60-’70.
