Πολλά ερωτήματα και απορίες γεννώνται όταν γινόμαστε για πρώτη φορά γονείς. Ιδιαίτερα, οι νέες μητέρες νιώθουν άγχος και στρες για …
Το μη φυσιολογικό είναι το φυσιολογικό
Νοιώσατε ποτέ τελείως παράξενοι; Η εντελώς μη-φυσιολογικοί; Το να νιώθουμε μη-«φυσιολογικοί» είναι απόλυτα φυσιολογικό, απλούστατα διότι δεν υπάρχει «φυσιολογικό».
Οι έρευνες του «φυσιολογικού» και το φυσιολογικό της αλλαγής
Το 2018 με μια μελέτη, ερευνητές του Yale University επιβεβαίωσαν αυτό που γνωρίζουμε και δεν παραδεχόμαστε: οι άνθρωποι είναι απλά ένα μάτσο «αλλοπρόσαλλα όντα». Και, ευτυχώς, έτσι ακριβώς πρέπει να είναι. Εάν το «αλλοπρόσαλλο» σημαίνει κάτι που δεν είναι σταθερό, κάτι που αλλάζει διαρκώς, τότε αυτό είναι και το φυσιολογικό, καθώς αυτό είναι το συνηθισμένο κατά τη διάρκεια των 3.500.000.000 χρόνων της εξελισσόμενης ύπαρξης της γης: η εμβέλεια και η αλλαγή, η ποικιλία μέσα και ανάμεσα σε πλάσματα και κοινωνίες.
Η εξέλιξη έχει να κάνει με την επιδέξια προσαρμοστικότητα που αλλάζει βάση των συνθηκών και του χρόνου. Καθώς τα πάντα βρίσκονται σε κατάσταση ροής, η μόνη σταθερή κατάσταση είναι μια συνεχής μεταμόρφωση, δηλαδή αλλαγή. Αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε συμπεριφορά ή κατάσταση, μπορεί να φαίνεται καλή ή κακή, κατάλληλη ή ακατάλληλη, ανάλογα με το περιβάλλον.
Η μελέτη κατέληξε σε μια φράση: Η αλλαγή, δηλαδή το μη-σταθερό είναι το μόνο σταθερό που φαίνεται να έχουν φύση και άνθρωποι.
Το πιθανότερο είναι ότι έχετε ψάξει στο Google πράγματα όπως: Ποια είναι η ώρα του φυσιολογικού ύπνου; Είναι φυσιολογικό να μιλάμε στον σκύλο μας; Είναι φυσιολογικό να μιλάς μονός σου ή στον καθρέφτη σου; Σύμφωνα με την μελέτη όλες αυτές οι έρευνές μας είναι εις μάτειν.
Δεν υπάρχει το «τέλειο»
Η μελέτη, η οποία διεξήχθη από τους Avram J. Holmes και Lauren M. Patrick σημειώνει ότι δεν υπάρχει “φυσιολογικό» – ούτε για τους ανθρώπους, ούτε για τον εγκέφαλο των ανθρώπων-πράγμα που είναι το ίδιο. Η «τελειότητα, το ιδανικό (optimality) στην κλινική νευροεπιστήμη» είναι ένας μύθος, (η τελειότητα είναι πάντα μύθος) ενώ η αλλαγή, η εμβέλεια, η ετερογένεια, η παραλλαγή και η ποικιλία είναι ιδιότητες / φαινόμενα που συναντούμε συχνά και είναι ό,τι πιο φυσιολογικό στη ζωή, και απαραίτητα για την εξελικτική πρόοδο ενός είδους.
Αλλά αυτό δεν είναι για να παρηγορηθούμε για τις παραξενιές μας. Η έρευνα έχει επιπτώσεις στην ψυχιατρική και πώς θα πρέπει να εκλαμβάνεται και να αντιμετωπίζεται η ψυχική ασθένεια. Η ομάδα πρότεινε το έξης: «αντί να εξετάζουμε συμπεριφορές μεμονωμένα, οι ψυχιατρικές ασθένειες να μπορούν να κατανοηθούν καλύτερα μέσω της μελέτης τομέων λειτουργίας και συναφών [σύνθετων] μοτίβων διακύμανσης σε κατανεμημένα εγκεφαλικά συστήματα.»
Αν δεν υπάρχει φυσιολογικό, τότε ποιο είναι το φυσιολογικό;
Μπορεί να έχετε κάποιες ερωτήσεις σε αυτό το σημείο: Αν δεν υπάρχει το «φυσιολογικό», τότε δεν θα πρέπει να υπάρχει τίποτα περίεργο στην κατανάλωση 2 κιλών παγωτού στις 03:45 το πρωί, σωστά; Αυτή όμως δεν είναι η σωστή ερώτηση διότι δεν υπάρχει σωστός ή λάθος τρόπος να είμαστε άνθρωποι, και το «φυσιολογικό» είναι ένας σχετικός όρος που εξαρτάται από το χρόνο, το μέρος και τις περιστάσεις, το παρόν, το μέλλον, κοκ. Το να καταναλώσουμε 2 κιλά παγωτό τα ξημερώματα είτε είναι “φυσιολογικό”, είτε όχι, δεν είναι ίσως μια υγιής συμπεριφορά, διανοητικά ή αλλιώς. Εάν όμως κάνουμε το ίδιο για να κερδίσουμε ένα στοίχημα (όσο ανόητο κι αν είναι αυτό-το ξέρω διότι το έχω κάνει) είναι πιο λογικό (αν και σωματικά μη-υγιές). Αυτή η περιστασιακή εξέταση θα πρέπει να εφαρμοστεί στην ψυχιατρική, ισχυρίζεται ο Holmes. Δεν θα πρέπει να τοποθετηθεί αυτόματα κάποιον στο σακί της «ψυχικής ασθένειας». Πρέπει να ληφθούν υπόψη και άλλα ατομικά στοιχεία.»
Που σημαίνει ότι το να «τσουβαλιάζουμε», να βάζουμε ταμπέλες, όχι μόνο δεν εξυπηρετεί, αλλά δυσχεραίνει τις προσεγγίσεις μας και τις σχέσεις μας με τους άλλους καθημερινά. Σημαίνει επίσης, ότι κανείς μας δεν είναι σε θέση να κρίνει ποιος και τι είναι και δεν είναι το «φυσιολογικό».
Ο Mozart, o Μιχαήλ Άγγελος, ο πρόσφατα χαμένος Steven Hawking, ο Charlie Chaplin πόσο «φυσιολογικοί» ήταν όταν κοιτάξει κανείς τις ζωές τους; Ο γείτονάς μου που βγάζει τον σκύλο του βόλτα στις 02:00 το πρωί; Ο καθηγητής φυσικής μου που εκσφενδόνιζε κομμάτια κιμωλίας στην τάξη; Ολοι εξαίρετοι άνθρωποι, απλά «περίεργοι», όπως κι εσείς, όπως κι εγώ.
Ο Holmes εξήγησε αυτή την προσέγγιση στο Quartz: “το σημείο που διαφωνούμε είναι ότι δεν υπάρχει καθολική, άνευ όρων βέλτιστο μοτίβο της δομής του εγκεφάλου ή της λειτουργίας. Έτσι, τα σύνορα που χωρίζουν την υγεία από την ασθένεια δεν μπορούν να εξαχθούν καθαρά μέσω μιας μεμονωμένης συμπεριφοράς ή πτυχής της εγκεφαλικής λειτουργίας. Σε απομόνωση, κάθε δεδομένη συμπεριφορικό, ψυχολογικό, ή νευροβιολογικό χαρακτηριστικό είναι αντικειμενικά ούτε καλό ούτε κακό.
Αντιθέτως, το πλαίσιο στο οποίο βρίσκεται ένα άτομο, η ηλικία, το κοινωνικό δίκτυο και το περιβάλλον, μπορεί να έχει τεράστια επιρροή στο κόστος και τα οφέλη συγκεκριμένων χαρακτηριστικών.» Εάν πχ, ένα παιδάκι 3 ετών έχει έναν φανταστικό φίλο με τον οποίο συνομιλεί, είναι μέσα στα πλαίσιο του φυσιολογικού, εάν έχετε εσείς, ως 40άρηδες, φίλο σας που κανείς άλλος δεν βλέπει, καλό θα ήταν να επισκεφτείτε κάποιον ειδικό για φανταστικούς φίλους.
Το μη φυσιολογικό είναι το φυσιολογικό
Εν ολίγοις δεν υπάρχει κανένας «σωστός» τρόπος να είμαστε άνθρωποι, και αυτό ισχύει για τις ψυχικές και σωματικές καταστάσεις μας. Βέβαια, απ’ την άλλη θα μπορούσε κάποιος να αντιτάξει ότι υπάρχει ίσως ένας τρόπος: να αποδεχόμαστε τις παραξενιές των άλλων, να βλέπουμε την καλή και ίσως και την αστεία πλευρά τους και να χαιρόμαστε με την ιδιομορφία και την ποικιλία του καθενός και του είδους μας. Είναι η διαφορετικότητα ή έστω η «παραξενιά» του άλλου από την όποια πιθανότατα μπορούμε να μάθουμε και κάτι περισσότερο: για τον συνάνθρωπό μας, αλλά και για εμάς τους ίδιους.
Ας το δούμε κι αλλιώς: το να προσπαθούμε να καθορίσουμε τους ανθρώπους με έναν τρόπο «φυσιολογικό» είναι αποτυχία φαντασίας, ευκινησίας και ευκαιρίας! Το να κατηγοριοποιούμε τους ανθρώπους με περιοριστικά γραμμικούς τρόπους, (το σκεπτικό ότι κινούμαστε στη ζωή μας πάνω σε μια ευθεία, όπως ένα τραίνο που εάν ξεφύγει θα διαλυθεί, είναι ευρέως διαδεδομένο, όμως αυταπόδεικτα δεν είναι έτσι) ενώ ο κόσμος είναι εγγενώς ευρύς. Περιορίζει την θέση μας, την θέασή μας και ανάγει το «φυσιολογικό» σε κάτι άκαμπτο, βαρετό, στάσιμο και σχεδόν νεκρό. Έχετε δει δρόμο που να είναι μόνο μια ευθεία;
Ο Holmes διασαφηνίζει ότι αν όντως δυσκολευόμαστε, τότε ναι, ας ζητήσουμε βοήθεια από κάποιον ειδικό. Αλλά αν είμαστε ευτυχισμένοι, υγιείς σωματικά, ψυχικά, στις σχέσεις μας με τους άλλους, και παραγωγικοί μέσα στην «παραξενιά» μας, ποιος μπορεί να πει ότι η μη-«φυσιολογική» μας κατάσταση είναι λάθος;
