Ο ήλιος πάντα ήταν πηγή ζωής. Μάλιστα, στην αρχαιότητα λατρευόταν ως θεός. Η θερμότητά του και το αίσθημα ευφορίας που …
Το ηλιακό φως και οι εξωτερικοί χώροι δρουν θεραπευτικά
Η επιστήμη έχει αποφανθεί ότι η έκθεσή μας στο ηλιακό φως και η επαφή με τη φύση λειτουργούν θεραπευτικά. Ο άνθρωπος, άλλωστε, είναι πλασμένος για να δρα υπό το φως του ήλιου σε ανοικτούς χώρους.
Έχουμε εξελιχθεί σε έναν πλανήτη με εικοσιτετράωρο κύκλο φωτός και σκότους, και έτσι το σώμα μας λειτουργεί και εξαρτάται από το φως του ήλιου. Ένα από τα πιο προφανή παραδείγματα αυτού είναι η παραγωγή βιταμίνης D στο δέρμα κατά την έκθεση στις ακτίνες UVB. Αυτή η ημερήσια δόση βιταμίνης D ενισχύει τα οστά και τα δόντια, αυξάνει την απορρόφηση του ασβεστίου, ρυθμίζει το σάκχαρο στο αίμα, βελτιώνει τη διάθεση, δρα θετικά στις διαφορές ψυχικές νόσους, επιδρώντας ακόμη και στα κύτταρα του ανοσοποιητικού μας.
Λοιμώξεις και βιταμίνη D
Οι ερευνητές ερευνούν τους τελευταίους μήνες εάν τα συμπληρώματα βιταμίνης D θα μπορούσαν να μειώσουν τον κίνδυνο μερικών από τις σοβαρές περιπλοκές που συνδέονται με τον Covid-19. Η ομάδα της Rose Kenny, γεροντολόγου στο Trinity College του Δουβλίνου, δημοσίευσε στοιχεία που υποδηλώνουν ότι οι ευρωπαϊκοί πληθυσμοί με τα υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας από τον Covid-19, συμπεριλαμβανομένης της Ισπανίας και της Ιταλίας, έχουν τα χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D.
Αυτό μπορεί να ακούγεται παράξενο, αλλά τα άτομα με πιο σκούρο δέρμα χρειάζονται περισσότερη έκθεση στον ήλιο για να παράξουν την ίδια ποσότητα βιταμίνης D από ό,τι τα άτομα με πιο ανοικτό δέρμα. «Υπάρχουν ισχυρές έμμεσες ενδείξεις για μια σύνδεση μεταξύ της βιταμίνης D και των ανοσοποιητικών μονοπατιών που γνωρίζουμε ότι εμπλέκονται στον Covid» λέει η Kenny. Η βιταμίνη D φαίνεται να μειώνει τα επίπεδα μιας βιοχημικής ένωσης που προκαλεί φλεγμονή (ιντερλευκίνη-6), η οποία σχετίζεται με τις σοβαρές αναπνευστικές δυσκολίες που παρατηρούνται στην ασθένεια. Η βιταμίνη D συνδέεται και με τον ίδιο υποδοχέα στα πνευμονικά κύτταρα που ο ιός χρησιμοποιεί για να εισέλθει και να δημιουργήσει λοίμωξη. Εάν η βιταμίνη D είναι ήδη συνδεδεμένη με αυτούς τους υποδοχείς, τότε μπορεί να δυσκολέψει τον ιό να εισέλθει στο σώμα.
Από τα παραπάνω συνάγουμε ότι η βιταμίνη D είναι απαραίτητη, ότι παράγεται με την έκθεση στον ήλιο και ότι, για να την παραγάγει ο οργανισμός μας, πρέπει να βρισκόμαστε στον ήλιο. Τους τελευταίους δύο μήνες, όμως, ένα μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού έμεινε κλεισμένο στο σπίτι προκειμένου να προφυλαχτεί από τον ιό, πράγμα που σαφώς μείωσε τις πιθανότητες της έκθεσης στον κορωνοϊό, αλλά είχε μια λιγότερο προφανή επίδραση στο ανοσοποιητικό σύστημα, αφήνοντας μας πιο ευάλωτους σε άλλες λοιμώξεις και προβλήματα, ακόμη και ψυχικά.
Καθώς τα μέτρα περιορισμού σε πολλές χώρες έχουν αρχίσει σταδιακά να χαλαρώνουν, δίνοντας μας την ευκαιρία να βγαίνουμε όλο και περισσότερο, ειδικά τώρα που καλοκαιριάζει, τα οφέλη μπορεί να είναι πολλαπλά. Έρευνες δείχνουν ότι υπάλληλοι γραφείου που εκτίθενται σε πιο έντονο ηλιακό φως όταν περπατούν στην εργασία τους, κοιμούνται ευκολότερα τη νύχτα.
Μελέτες και θεωρίες εξωτερικών χώρων
Μελέτες έχουν δείξει ότι η άσκηση, ακόμη και το περπάτημα, ενισχύει την άμυνά μας έναντι άλλων ιογενών λοιμώξεων, όπως της γρίπης και του κοινού κρυολογήματος, καθώς και την αύξηση της ανοσολογικής απόκρισης στον εμβολιασμό. Μελέτες έχουν δείξει, επίσης, ότι λίγες ημέρες σε ένα δάσος οδηγούν σε αύξηση του αριθμού και της δραστηριότητας των φυσικών «κυττάρων-δολοφόνων».
Πώς εξηγείται αυτό; Μια εξήγηση είναι η μείωση του στρες και του άγχους, μια και «τα υψηλά επίπεδα χρόνιου στρες είναι ζημιογόνα για το ανοσοποιητικό σύστημα», λέει ο Neil Walsh, ο οποίος μελετά τον αντίκτυπο της άσκησης στο ανοσοποιητικό σύστημα στο Πανεπιστήμιο John Moores του Λίβερπουλ. Εάν η άσκηση μπορεί να γίνει στη φύση, σε δάσος, κάπου όπου υπάρχει πράσινο, ακόμη καλύτερα. Πολλές μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι μια βόλτα στη φύση – ακόμη και σε ένα αστικό πάρκο – μειώνει τους καρδιακούς παλμούς και την αρτηριακή πίεση και ομαλοποιεί την έκκριση της ορμόνης του στρες, της κορτιζόλης. Γενικά, η ζωή κοντά στη φύση συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, διαβήτη τύπου 2 και πρόωρου θανάτου.
Γιατί; Ίσως διότι ο εγκέφαλος μας είναι έτσι «καλωδιωμένος» από τις απαρχές του είδους μας, όταν ζούσε έξω στα βουνά και τις στέπες. Ο νους κινείται με την εναλλαγή εικόνων και ερεθισμάτων, τα μάτια μας έχουν φτιαχτεί για να βλέπουν μακριά και όχι τέσσερις τοίχους, το σώμα μας για να βαδίζει και όχι για να κάθεται. Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι το να βρισκόμαστε σε εξωτερικούς χώρους βοηθάει στην αντιμετώπιση του στρες και της μοναξιάς, καθώς μας φέρνει σε επαφή με άλλους ανθρώπους. Υπάρχει η θεωρία αποκατάστασης της προσοχής (Attention Restoration Theory-ART), η οποία υποστηρίζει ότι η ικανότητα συγκέντρωσης μπορεί να αποκατασταθεί από την έκθεση σε φυσικά περιβάλλοντα· ωστόσο, δεν υπάρχει ακόμη ικανή ποσότητα εμπειρικών δεδομένων.
Η ART υποστηρίζει ότι με την παραμονή σε φυσικό περιβάλλον επωφελούμαστε από την ευκαιρία να:
(1) «είμαστε μακριά» από το καθημερινό άγχος,
(2) αποκτούμε την εμπειρία μεγάλων χώρων (της έκτασης),
(3) συμμετάσχουμε σε δραστηριότητες που είναι «συμβατές» με εγγενή κίνητρά μας και
(4) έχουμε σημαντικά εμπειρικά ερεθίσματα που είναι «απαλά συναρπαστικά» (Kaplan, 1995).
Αυτός ο συνδυασμός παραγόντων ενθαρρύνει την «ακούσια» ή «έμμεση προσοχή» και επιτρέπει στις «εθελοντικές» ή «κατευθυνόμενες», δηλαδή ακούσιες ικανότητες προσοχής μας να αποκατασταθούν. Η ART υποστηρίζει ότι η φύση μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμη, διότι έχει ένα «αισθητικό πλεονέκτημα», πράγμα που υποστηρίζουν ανά τους αιώνες και πολλοί φιλόσοφοι. Υποστηρίζεται ότι ο χρόνος στον φυσικό κόσμο μας δίνει την ευκαιρία για προβληματισμό και εξέταση ανεπίλυτων ζητημάτων που μας απασχολούν, αλλά στα οποία δεν βρίσκουμε λύσεις, διότι ο νους μας είναι εγκλωβισμένος στα στενά πλαίσια της καθημερινότητας.
Η επίδραση των δέντρων στο ανοσοποιητικό
Είναι, επίσης, πιθανό και τα δέντρα να επηρεάζουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα πιο άμεσα. Επιστήμονες στην Ιαπωνία διαπίστωσαν ότι η εισπνοή ουσιών (phytoncides, ας τις πούμε «αιθέρια έλαια του ξύλου»), οι οποίες απελευθερώνονται από τα δέντρα, μεταβάλλει τη δραστηριότητα των ανθρώπινων φυσικών «κυττάρων-δολοφόνων» όταν καλλιεργούνται έξω από το σώμα, αν και απαιτείται περαιτέρω εργασία για να επιβεβαιωθεί αν η εισπνοή τους έχει παρόμοιο αποτέλεσμα, καθώς μειώνουν την κορτιζόλη.
Το πόσο χρόνο θα πρέπει να περνάμε σε εξωτερικούς χώρους για να αποκομίσουμε αυτά τα οφέλη είναι δύσκολο να το πει κανείς· σίγουρα όσο το δυνατόν περισσότερο. Αν και το πρωινό φως είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τη διατήρηση των κιρκάδιων ρυθμών μας, η βέλτιστη σύνθεση βιταμίνης D συμβαίνει κοντά στο μεσημέρι, όταν οι υπέρυθρες ακτίνες UVB είναι στο αποκορύφωμά τους.
Το φως του ήλιου και η φύση είναι μεγάλοι θεραπευτές για το σώμα, τον νου και το χαμόγελό μας, που και αυτό είναι ένα είδος φωτός, καθώς φωτίζει εσωτερικά αλλά και τον κόσμο γύρω μας· και με τη λέξη «κόσμος» εννοούμε όχι μόνο τους ανθρώπους αλλά τα πάντα, ό,τι βλέπουμε και ό,τι δεν βλέπουμε.
