Το αρκαδικό ιδεώδες στην Αναγέννηση

Η  αρκαδική γη  εμπνέει και δημιουργεί ένα καλλιτεχνικό κίνημα που διατρέχει τους αιώνες.

Παρίσι, Βιέννη, Λισαβόνα: κάποια από τα πνευματικά εντευκτήρια ανά τον κόσμο που  υπήρξε κρυμμένη από τα περίεργα βλέμματα, μια επιγραφή. Μια μυσταγωγική  λέξη που έφτασε επιτυχώς στις μέρες μας: «Arcadia». Σε αυτά τα προπύργια λοιπόν του πνεύματος ενορχηστρώθηκαν συναντήσεις ποιητών ζωγράφων, λογίων και διάφορων άλλων αναζητητών της αλήθειας κατά τον 16ο αιώνα, πριν από  την περίοδο του Διαφωτισμού. Οι εξελίξεις αυτές μάλιστα έμελλαν να μείνουν βαθιά χαραγμένες στην πολιτισμική πραγματικότητα μιας νέας εποχής.

Ωστόσο τραγική ειρωνεία στο χρονικό αυτό σημείο αποτελεί  το γεγονός, ότι  ενώ η Ευρώπη προσπαθούσε να οδηγήσει τον τρόπο σκέψης της πιστά στα πρότυπα των αρχαίων Αρκάδων, η Αρκαδία ως αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορικής ελληνικής πραγματικότητας βρισκόταν κάτω από τον  τουρκικό ζυγό. Αυτή ακριβώς όμως υπήρξε και η μαγεία του πνευματικού φαινομένου που συνοψίζει επακριβώς η  επίμαχη λέξη, το γεγονός δηλαδή ότι  κατάφεραν πεφωτισμένοι άνθρωποι, αρκετές φορές δίχως καν να έχουν έρθει σε φυσική  επαφή με την Αρκαδία, να την ιχνηλατήσουν πνευματικά από τη μία άκρη στην άλλη. «Ατένισαν» έτσι πολιτισμικά τις οροσειρές του Μαινάλου, του Πάρνωνα, τα ποτάμια του Λάδωνα, του Αλφειού και του Λούσιου, ενώ  «άκουσαν»  το  ρυθμό της αρκαδικής γης, της γης εκείνης  που ακούστηκε για πρώτη φορά ο αυλός του τραγόμορφου θεού Πάνα.

«Εt in Arcadia Ego» διεμήνυσαν αρκετοί απ’ αυτούς, εννοώντας προφανώς πως μετείχαν επιτέλους στην αλήθεια και υπήρξαν εραστές του αρκαδικού ιδεώδους, όπως ακριβώς ερωτοτροπούσαν και οι νύμφες με τον θεό Πάνα σύμφωνα με το μύθο. Η αναλογία του αρκαδικού ιδεώδους επομένως με τον Θεό Πάνα και των διαφόρων λογίων αντίστοιχα ως νύμφες που ερωτοτροπούσαν με κείνον, ίσως δώσει στον αναγνώστη την ακριβή υφή του πνευματικού φαινομένου της εποχής, όσο και τον αντίκτυπο που προκάλεσε στη  σκέψη και τα έργα τους.

Γκαίτε, Θερβάντες, Πουσέν υπήρξαν ένθερμοι υποστηρικτές του ανέμελου ποιμενικού βίου γεμάτου αμεριμνησία και ειδυλλιακή αβρότητα, ενώ προσπάθησαν στα έργα τους ν’ αγκαλιάσουν την φύση μετριάζοντας τον ζημιογόνο ανθρώπινο παράγοντα.

Η γαλήνη, η αθωότητα και η αγάπη βρήκαν στο πρόσωπο της φυσικής αρκαδικής ομορφιάς τις θεμελιώδεις αξίες αρχικά ενός γηγενούς πληθυσμού, σε δεύτερη χρονική φάση μιας ελληνικής ιστορικής πραγματικότητας και στο τέλος υπό το πρίσμα της ευρωπαϊκής αναγέννησης, την παγκόσμια αναγνώριση που της αναλογούσε.

Αυτή υπήρξε η Αρκαδία, το μέρος όπου ο άνθρωπος συνάντησε την φύση, ύμνησε το μεγαλείο της και προσέγγισε  την ευδαιμονία όσο ποτέ άλλοτε.

Συντάκτης: Φάνης Ασπρούδης,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.