Τι συμβαίνει όταν ένας άνθρωπος πέφτει σε κώμα
Σίγουρα κάποια στιγμή στη ζωή σας θα έχετε ακούσει φράσεις όπως: «μετά τον τραυματισμό του στο τροχαίο ατύχημα έπεσε σε κώμα» ή «ξύπνησε από το κώμα μετά από 6 μήνες» στις ειδήσεις ή σε κάποια αγαπημένη σειρά. Δυστυχώς, η κωματώδης κατάσταση μπορεί να συμβεί σε κάποιον ασθενή, όντας κάτι σύνηθες για τους γιατρούς, οι οποίοι πασχίζουν να τη θεραπεύσουν και τελικά να «ξυπνήσουν» τον ασθενή. Τι ακριβώς συμβαίνει όμως όταν κάποιος πέφτει σε κώμα; Πώς μπορεί να θεραπευτεί και να επιστρέψει σε μια φυσιολογική ζωή;
Τι είναι το κώμα;
Το κώμα είναι μια παθολογική κατάσταση, η οποία χαρακτηρίζεται από παρατεταμένη, βαθιά απώλεια των αισθήσεων και απαιτεί επείγουσα διάγνωση, αναγνώριση της αιτίας που το προκάλεσε και άμεση αντιμετώπιση. Ο ασθενής σε κώμα είναι ζωντανός αλλά δεν μπορεί να κινηθεί ή να ανταποκριθεί στα ερεθίσματα του περιβάλλοντός του. Αιτία της κατάστασης αυτής είναι οι εγκεφαλικές βλάβες που έχουν προκληθεί από τραυματισμό, ασθένεια ή δηλητηρίαση.
Ως επόμενο επακόλουθο του κώματος είναι η εξακολουθητική φυτική κατάσταση κατά την οποία, οι ασθενείς χάνουν τις ικανότητες σκέψης και αντίληψης του περιβάλλοντος τους αλλά διατηρούν τις μη γνωσιακές λειτουργίες και κανονικό τύπο ύπνου. Ο εγκέφαλος δεν λειτουργεί πλήρως, ο ασθενής χάνει τις ανώτερες πνευματικές του λειτουργίες όμως η αναπνοή και το κυκλοφορικό του σύστημα λειτουργούν σχεδόν κανονικά.
Οι ασθενείς που βρίσκονται στην κατάσταση αυτή, μπορεί να παρουσιάζουν κάποιες αυτόματες κινήσεις, τα μάτια μπορεί να ανοίγουν μετά από εξωτερικούς ερεθισμούς, κάποτε παρουσιάζουν εκφράσεις προσώπου, γελούν ή κλαίνε. Παρά το γεγονός ότι φαίνονται κανονικοί, δεν μπορούν να μιλήσουν ή να ανταποκρίνονται σε εντολές.
Τα αίτια του κώματος
Οι αιτίες που προκαλούν κώμα είναι πολλές και αντιστοιχούν σε ευρύ φάσμα καταστάσεων. Η ταχύτερη ανεύρεση της αιτίας που ευθύνεται για το κώμα, έχει καθοριστική σημασία για τη θεραπεία του ασθενούς. Μερικές από τις αιτίες αυτές αναφέρονται παρακάτω:
- Τραυματισμοί εγκεφάλου, διάσειση, εγκεφαλικό οίδημα
- Εγκεφαλικό επεισόδιο, ισχαιμία εγκεφάλου ιδιαίτερα όταν εμπλέκεται το στέλεχος του εγκεφάλου
- Όγκος εγκεφάλου
- Εγκεφαλική αιμορραγία, αιμάτωμα
- Μηνιγγίτιδα, εγκεφαλίτιδα ή εγκεφαλικό απόστημα
- Επιληψία
- Διαβήτης, υπογλυκαιμία ή υπεργλυκαιμία, μεταβολικό κώμα
- Καρδιακή προσβολή (έμφραγμα μυοκαρδίου), καρδιακή ανακοπή
- Δηλητηριασμός από αλκοόλ, μονοξείδιο του άνθρακα, ναρκωτικά, υπερβολικές δόσεις ηρεμιστικών, υπνωτικών ή άλλων φαρμάκων
- Νεφρική ή ηπατική ανεπάρκεια
- Ηλεκτροπληξία
- Πυρετός ή υποθερμία
- Πνιγμός
- Ψυχιατρικές παθήσεις
Θεραπεύεται το κώμα;
Η θεραπεία για το κώμα είναι εφικτή αρκεί να αρχίζει το ταχύτερο δυνατό με στόχο τη μείωση και αποφυγή περαιτέρω βλάβης στον εγκέφαλο. Πρωταρχική μέριμνα είναι η διασφάλιση της αναπνευστικής λειτουργίας και η διατήρηση καλής κυκλοφορίας αίματος. Οι αναπνευστικές οδοί του ασθενούς πρέπει να διατηρούνται καθαρές και ανοικτές. Εάν είναι αναγκαίο ο ασθενής τοποθετείται σε αναπνευστήρα για συνεχή παροχή τεχνητής αναπνοής.
Πολύ σημαντικό είναι να γνωρίζουμε την αιτία του κώματος καθώς, ανάλογα με αυτήν, χορηγείται ειδική αντιμετώπιση.
Στις περιπτώσεις τραύματος στην κεφαλή, εάν υπάρχει αιμορραγία στον εγκέφαλο, η θεραπεία στόχο έχει να τη σταματήσει και να αντιμετωπίσει το εγκεφαλικό οίδημα, ενώ σε περιπτώσεις που το κώμα οφείλεται σε φάρμακα ή δηλητηριώδεις ουσίες, εκτός από τα στηρικτικά μέτρα μπορεί να δοθούν και αντίδοτα ή άλλες ουσίες που βοηθούν κατά της καταστολής του εγκεφάλου.
Η υποστηρικτική θεραπεία περιλαμβάνει, εκτός από την τοποθέτηση στον αναπνευστήρα του ασθενή όταν χρειάζεται, την πρόληψη και αντιμετώπιση πιθανών μολύνσεων (ιδιαίτερα πνευμονίας, σηψαιμίας), τη χορήγηση ικανοποιητικής διατροφής (συνήθως παρεντερική διατροφή) και πρόληψη πληγών που δημιουργούνται στο σώμα λόγω συνεχούς κατάκλισης.
Η ανάκαμψη από το κώμα
Επισημαίνεται ότι το κώμα είναι μια άμεση απειλή για τη ζωή. Μπορεί να διαρκέσει για μερικές ώρες ή ακόμη πολλούς μήνες και περισσότερο όμως σπάνια διαρκεί για περισσότερο από 2 έως 4 εβδομάδες. Ανάλογα την περίπτωση του ασθενούς, μπορεί να υπάρξει ανάκαμψη χωρίς καμία συνέπεια, ανάκαμψη με μόνιμες σωματικές, διανοητικές ή ψυχικές βλάβες ενώ δυστυχώς, πολλοί πεθαίνουν ή καταλήγουν σε μόνιμη φυτική κατάσταση για χρόνια ή δεκαετίες. Παρόλα αυτά, επειδή τα μυστήρια της ζωής παραμένουν άλυτα, κανείς δε γνωρίζει αν τελικά κάποιος ο οποίος βρίσκεται σε αυτή τη φάση θα καταφέρει να «ξυπνήσει» και να ζήσει για το υπόλοιπο της ζωής του έστω και με κάποια προβλήματα, όπως αυτά που αναφέρθηκαν παραπάνω.
Ακριβώς επειδή η ελπίδα δεν πρέπει να χάνεται από τις καρδιές μας, ειδικά όταν βιώνουμε δύσκολες καταστάσεις, παρακάτω ακολουθούν μερικές μαρτυρίες ασθενών που κατάφεραν να ανακάμψουν από το κώμα και να επιστρέψουν στη ζωή και στα αγαπημένα τους πρόσωπα.
«Όσο βρισκόμουν σε κώμα, η σύζυγος μου γέννησε στο ίδιο νοσοκομείο, στον από κάτω όροφο και με έκανε για δεύτερη φορά πατέρα. Ένα παιδί που δεν το είδα να γεννιέται αλλά με είδε εκείνο να κοιμάμαι. Η γυναίκα μου έφερνε και τα δύο παιδιά μας στο δωμάτιο κάθε μέρα. Άρα πώς να τολμήσω να σκεφτώ να τους αφήσω; Χρωστούσα να γίνω καλά. Αισθανόμουν ότι κάποιος ήταν κοντά μου, αλλά όχι δεν καταλάβαινα ποιος ήταν. Δεν ήξερα ότι ήταν η γυναίκα μου με τα παιδιά. Απλά ένιωθα μια παρουσία. Οι επόμενοι μήνες, αυτοί της ανάρρωσης, με βρήκαν σε ένα κρεβάτι να κοιτάζω την πόρτα. Να περιμένω κάποιον να μπει. Να αναμένω πότε θα βγω.»
«Ο 17χρονος Steven Thorpe που είχε διαγνωστεί εγκεφαλικά νεκρός από τέσσερις γιατρούς, επανήλθε σαν από θαύμα προτού απενεργοποιηθεί το μηχάνημα που τον κρατούσε στη ζωή, καθώς οι απελπισμένοι γονείς του ζήτησαν μια ακόμη ιατρική γνώμη για τελευταία φορά! Οι γιατροί περιγράφουν την περίπτωσή του ως «πραγματικά μοναδική». Βρισκόταν σε κώμα για δύο εβδομάδες, ύστερα από ένα σοβαρό τροχαίο ατύχημα που στοίχισε τη ζωή σε έναν συμμαθητή του.»
«Ήμουν σε κώμα για μια βδομάδα, μετά από χειρουργείο. Συνέβη άμεσα. Το πιο παράξενο ήταν πως η μητέρα μου, μου μίλαγε καθώς ήμουν σε κώμα και την άκουγα. Μου εξιστορούσε πως ήταν το να με μεγαλώνει, τα αστεία πράγματα που έκανα μικρός και άλλα.»
«Το 2000, ήμουν σε κώμα από τραύματα που μου προκλήθηκαν σε αγώνα μποξ. Το κώμα είναι ένα μεγάλο μαύρο κενό, του οποίου είσαι μέρος, αλλά δεν το ξέρεις, δεν το καταλαβαίνεις. Κάποια στιγμή (αν καταφέρεις να μείνεις ζωντανός) αυτό το κενό εξαφανίζεται και τότε ξεκινούν τα όνειρα. Σύντομα αρχίζεις πάλι να ακούς. Αλλά το μόνο που ακούς είναι ένας απόηχος, σαν τον ήχο μιας καφετέριας γεμάτης ανθρώπους που τρώνε και πίνουν. Κάποια στιγμή ξύπνησα και είδα την οικογένεια μου. Δεν είχα ιδέα πόσο κοντά είχα φτάσει στο θάνατο.»
«Το πρώτο νόμισμα. Όταν είχα το ατύχημα χρησιμοποιούσαμε πεσέτες, ξύπνησα και ανταλλάσσαμε ευρώ. Ήταν σαν να ξυπνάς σε μια ξένη χώρα με διαφορετικό νόμισμα. Μετά την έξοδο από το νοσοκομείο σκέφτηκα επίσης ότι όλοι είχαν τρελαθεί, επειδή τους έβλεπα να μιλάνε μόνοι τους. Ποτέ δεν είχα δει ένα κινητό τηλέφωνο. Και έπρεπε να καλύψω και κάποια κενά στη Γεωγραφία. Η ΕΣΣΔ δεν υπήρχε πλέον, ούτε η Τσεχοσλοβακία ή η Γιουγκοσλαβία. Αλλά μπόρεσα να συνηθίσω τα πάντα χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια».
