Η χειραγώγηση πάει χεράκι χεράκι με τις τοξικές σχέσεις και τους τοξικούς ανθρώπους. Το gaslighting είναι από τα πρώτα στάδια …
Τι είναι το breadcrumbing και πώς θα ξεφύγουμε από αυτό;
Το διφορούμενο ενδιαφέρον που μπορεί να λαμβάνουμε από τον πιθανό σύντροφό μας έχει αρνητικές επιπτώσεις στη συναισθηματική μας υγεία. Τι θέλει όμως να κερδίσει ο θύτης με αυτήν τη συμπεριφορά;
Τι είναι το «breadcrumbing»
Για τους ενηλίκους, το «μ’αγαπά, δεν μ’αγαπά» έχει πάψει προ πολλού να αποτελεί αθώο παιδικό παιχνίδι με «θύμα» μια μαργαρίτα. Για τους ανθρώπους που αναζητούν μια σχέση στα online -και μη- ραντεβού, το διφορούμενο ενδιαφέρον ενός πιθανού συντρόφου καταλήγει μια οδυνηρή εμπειρία που τους αφήνει επώδυνα αιωρούμενους μεταξύ ελπίδας και απελπισίας. Αποκαλείται «breadcrumbing» και πρόκειται για μια τακτική κατά την οποία ένα άτομο προσφέρει αρκετή προσοχή και ενέργεια, ώστε να κρατά προσκολλημένο κάποιον, αλλά όχι τόση ώστε να ξεκινά ή να προχωρά μια πραγματική σχέση.
«Το breadcrumbing αναφέρεται σε μια μορφή χειραγώγης, σκόπιμης ή μη, από ένα άτομο που προσποιείται ενδιαφέρον και ενεργεί σαν να επενδύει ειλικρινώς σε μια σχέση με ένα άλλο άτομο, ενώ στην πραγματικότητα δεν ενδιαφέρεται» εξηγεί η δρ. Μόνικα Βερμάνι, κλινική ψυχολόγος από τον Καναδά.
H αιτία πίσω από αυτήν τη συμπεριφορά
Αυτοί που σκοπίμως φέρονται με αποπροσανατολιστικό τρόπο, το κάνουν για λόγους προσοχής, επιβεβαίωσης, ελέγχου ή ακόμη και για να έχουν το χαλαρό μέρος μιας σχέσης χωρίς να δεσμεύονται. «Το να παρασύρεις ένα άτομο με αυτόν τον τρόπο, του στερείς τη δυνατότητα να αναζητήσει αλλού μια πιο σταθερή, αξιόπιστη και πραγματική σχέση, στην οποία μπορεί να επικεντρωθεί» προσθέτει η Βερμάνι.
Άλλοι, πάλι, μπορεί να νιώθουν και οι ίδιοι μπερδεμένοι με όσα θέλουν ή νιώθουν, ή ακόμη να μην επιθυμούν περαιτέρω οικειότητα λόγω ανατροφής ή κάποιου τραύματος, λένε οι ειδικοί. Τα άτομα αυτά μπορεί επίσης να αισθάνονται ανεπαρκή και ανήμπορα να εμπλακούν σε υγιείς σχέσεις.
Και παρότι, όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες, το breadcrumbing μπορεί να εκδηλωθεί σε σχέσεις φιλικές ή εργασιακές, είναι πιο κοινό στις ερωτικές. Όπως εξηγεί η Ντόιγκου Μπάλαν, ψυχοθεραπεύτρια, το φαινόμενο έχει ενταθεί σε εποχές διαδικτυακών γνωριμιών, όπου είναι απείρως ευκολότερο για τους ανθρώπους να προσφέρουν λόγια οικειότητας ή και αγάπης με ένα σύντομο τηλεφώνημα, ένα μήνυμα ή και ένα like σε μια ανάρτηση.
Γιατί τα άτομα υποκύπτουν σε τέτοιες συμπεριφορές;
Το γιατί λειτουργεί το breadcrumbing σε πολλές περιπτώσεις, βασίζεται στην ψυχολογική αρχή της «διαλειπούσας ενίσχυσης» (intermittent reinforcement) που πυροδοτεί και κινεί ένα κύκλο εθισμού και επιτυχίας στη συμπεριφορά του τζόγου, λένε οι ειδικοί. «Στον κουλοχέρη, επειδή κάθε τόσο υπάρχει ένα μικρό κέρδος, το άτομο συνεχίζει να παίζει με την ελπίδα να κερδίσει ξανά. Αν δεν κέρδιζε ποτέ, δεν θα συνέχιζε να παίζει» διευκρινίζει η δρ. Κέλι Κάμπελ, καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια.
Πώς αναγνωρίζουμε το breadcrumbing
Σύμφωνα με τη Βερμάνι, στο εργασιακό περιβάλλον, μπορεί κάποιος να βιώνει το breadcrumbing όταν ο ανώτερός του συνηθίζει να τον επαινεί συχνά, δίνοντάς του υποσχέσεις για αύξηση ή προαγωγή, οι οποίες ωστόσο ποτέ δεν υλοποιούνται.
«Στην περίπτωση μιας φιλίας, κάποιος μπορεί να προσποιείται ενδιαφέρον και οικειότητα, χωρίς όμως πρόθεση να βρεθεί, να ταξιδέψει ή να εμπλακεί συναισθηματικά με τον φίλο του, στον οποίο τηλεφωνεί στην πραγματικότητα μόνο, όταν κάτι χρειάζεται. Συχνά, σε αυτές τις σχέσεις, το θύμα νιώθει πως ο θύτης το χρησιμοποιεί και δεν το έχει σε πραγματική προτεραιότητα» προσθέτει η ίδια.
Σε συνθήκες ερωτικής σχέσης, κάποιος μπορεί να λαμβάνει μηνύματα, ποιήματα, τραγούδια, κομπλιμέντα, λόγια καρδιάς, ενδιαφέροντος και ερωτικά. Ωστόσο, η επικοινωνία αυτή είναι μειούμενη και με διαλείψεις: Τα σχέδια για δια ζώσης ραντεβού συνήθως αποβαίνουν μάταια και η ερωτική διάθεση παραμένει σε μια διαρκή εκκρεμότητα.
Πότε ο θύτης ξεκινάει να δηλώνει έντονο ενδιαφέρον;
«Αν ο στόχος του breadcrumbing εκφράσει δυσαρέσκεια ή πρόθεση να προχωρήσει αλλού, ο “θύτης” ξαφνικά αρχίζει να εκδηλώνει έντονο ενδιαφέρον – ως τρόπο, ασφαλώς, να κρατήσει γαντζωμένο τον στόχο, μόνο και μόνο για να τον παραμελήσει ξανά» λέει η Βερμάνι.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις στο ίδιο το θύμα;
Το Breadcrumbing μπορεί να προκαλέσει τεράστια σύγχυση και αγωνία στον στόχο, λέει η Βερμάνι. «Με το πέρασμα του χρόνου, ο στόχος χειραγωγείται συναισθηματικά, εξαπατάται και νιώθει ανάξιος σεβασμού. Αισθάνεται ανήσυχος, θλιμμένος, μπερδεμένος, μόνος, ανεπαρκής, εγκαταλελειμμένος αλλά εξακολουθεί να τρέφει ελπίδες, θυμωμένος και ανάξιος αγάπης ή προσοχής» λέει η ίδια.
Κάπως έτσι το θύμα ενδέχεται να αρχίσει να συμβιβάζεται με θραύσματα ενδιαφέροντος θεωρώντας πως αυτό είναι το «φυσιολογικό» ή ό,τι του αξίζει, με αποτέλεσμα να μειώνει τις προσδοκίες του από τις σχέσεις και τους ανθρώπους, να αναζητά δεσμούς στα γνώριμα, μάταια μοτίβα, υπονομεύοντας έτσι μια πραγματική, υγιή σχέση, προσθέτει η Κάμπελ.
