Η ιστορία των μπλουζ (Ι)
Το Blues ανήκει στον 20ο αιώνα. Στην πραγματικότητα είναι μία απ’ τις ελάχιστες νέες μορφές μουσικής τέχνης που εμφανίστηκαν στη σύγχρονη εποχή. Μια αληθινή, λαϊκή μουσική, η πιο δυναμική ethnic μουσική παράδοση που παραμένει ζωντανή στο δυτικό κόσμο.
Αν και η εξέλιξη του Blues ολοκληρώνεται σε ένα συγκροτημένο και αναγνωρίσιμο σχήμα, στα τέλη της πρώτης και στις αρχές της δεύτερης δεκαετίας του 20ου αιώνα, η μουσική αυτή εμφανίστηκε σε πρώιμες μορφές αρκετά νωρίτερα. Ο W. C. Handy, γνωστός και ως “πατέρας των Blues”, ο άνθρωπος που δημοσίευσε την πρώτη blues σύνθεση, το “Memphis Blues” το 1912, στην αυτοβιογραφία του περιγράφει ένα χαρακτηριστικό περιστατικό σχετικά με την πρώτη του επαφή με το Blues: «Το 1903, στο Tutwiler του Mississippi, ενώ περίμενα το τρένο αντίκρισα ένα μοναχικό κιθαρίστα να τραγουδά επαναλαμβάνοντας τη φράση του τρεις φορές, ενώ η μουσική του ήταν η πιο παράξενη που είχα ακούσει ποτέ. Τον ρώτησα τί σημαίνουν τα λόγια, αυτός χαμογέλασε αλλά δεν μου απάντησε». Τέτοιοι μοναχικοί κιθαρίστες θα πρέπει να υπήρχαν πολλοί. Τριγυρνούσαν από μέρος σε μέρος και έβγαζαν το ψωμί τους τραγουδώντας παράξενους στίχους, συνοδεία ακόμα πιο παράξενης μουσικής. Από πού όμως προήλθε το Blues, ποιά είναι η καταγωγή του, πώς έφτασε στην τελική του μορφή;
Η καταγωγή του Blues
Ακόμα και σήμερα η απάντηση σε τέτοια ερωτήματα είναι αρκετά πολύπλοκη και σίγουρα πολύ πιο δυνατή σε σχέση με ανάλογα ερωτήματα για κάποιο άλλο είδος, όπως για παράδειγμα, το Rock n’ Roll. Η βολική απάντηση ότι το Blues ήρθε στη Βόρεια Αμερική όταν οι Αφρικανοί σκλάβοι άρχισαν να μεταφέρονται εκεί, σίγουρα δε λέει όλη την αλήθεια. Χωρίς αμφιβολία στην Αφρική και ιδιαίτερα στη Δυτική Αφρική, ανιχνεύονται πολλά από τα στοιχεία εκείνα που συντέλεσαν στη δημιουργία του Blues.
Οι τραγουδοποιοί που μέσα στις κοινότητές τους τραγουδούσαν τον έρωτα, την οικογένεια, την πείνα, την πάλη για καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, ο τρόπος με τον οποίο τραγουδούσαν αλλά και τα διάφορα έγχορδα όργανα που χρησιμοποιούσαν, έχουν ισχυρή συγγένεια με το Blues. Όμως χρειάστηκε να συνδράμουν και πολλοί άλλοι παράγοντες ώστε το Blues να πάρει την τελική, σύγχρονη μορφή του και πρώτα απ’ όλα χρειάστηκε ο Αφροαμερικάνικος πληθυσμός να αποτελέσει ένα μεγάλο και αναπόσπαστο κομμάτι του Αμερικάνικου νότου. Εκεί, χιλιάδες άνθρωποι από διαφορετικές περιοχές της Αφρικής και με διαφορετικά γλωσσικά ιδιώματα, τα οποία σιγά-σιγά άφηναν πίσω τους υιοθετώντας την αγγλική γλώσσα των αφεντάδων τους, ζούσαν κάτω από απάνθρωπες συνθήκες. Εκεί λοιπόν, στα χωράφια του βαμβακιού και του καλαμποκιού, μία μόνο διέξοδος υπήρχε που μπορούσε να απαλύνει τον πόνο και τη δυστυχία. Το τραγούδι που βοηθούσε να περάσουν οι ατελείωτες ώρες εργασίας, το τραγούδι που κανείς δεν τολμούσε να τους το πάρει, μια κατάκτηση για τους ανθρώπους που δεν τους άνηκε ούτε η ίδια τους η ζωή.
Η γέννηση του Blues
Κάπως έτσι γεννήθηκε το Blues. Φυσικά για να φτάσει στην ολοκληρωμένη του μορφή, τα πρώτα χρόνια του ’20, πέρασε μέσα από πολλές διαμορφωτικές διαδικασίες, δεχόμενο ποικίλες επιρροές και παίρνοντας διάφορες στυλιστικές μορφές. Παρέμεινε όμως μια βαθιά λαϊκή τέχνη, προσιτή σε απλούς οργανοπαίχτες και σε άμεση και ευθεία επαφή με την καθημερινή ζωή του μαύρου πληθυσμού. Αυτό ίσως το διαχωρίζει από τη Jazz, με την οποία έχουν κοινές ρίζες. Τη Jazz που δέχτηκε μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη επίδραση από την ευρωπαϊκή μουσική, εξελίχθηκε σε πολυπλοκότερες φόρμες και απαιτούσε από τους μουσικούς υψηλό επίπεδο γνώσεων. Στο Blues αρκούσε η ψυχή και η μνήμη για ν’ αρχίσει ο τραγουδοποιός να ξετυλίγει τις ιστορίες του.
Το πρώτο Blues ηχογραφήθηκε το 1920 από μια γυναίκα, την Mamie Smith και είχε τίτλο “Crazy Blues”. Γνώρισε, όπως και άλλα παρόμοια τραγούδια από γυναίκες (Bessie Smith – η κορυφαία, Ida Cox, Victoria Spileyka), απρόσμενα μεγάλη επιτυχία και έδωσε το κίνητρο στις δισκογραφικές εταιρείες να ενδιαφερθούν για το Blues αφού έβλεπαν ότι υπήρχε μια μεγάλη και διψασμένη αγορά, η “race market”, όπως την αποκαλούσαν. Άφησαν ελεύθερα λοιπόν τα λαγωνικά του Blues για να ανακαλύψουν αυτό και τους μουσικούς του. Και ο πιο σημαντικός τόπος του Blues ήταν το Δέλτα του Mississippi.
Διαβάστε στο δεύτερο μέρος ιστορίες από την ενηλικίωση του Blues…
