Τέχνη και δημιουργικότητα στην πανδημική κρίση

Εν μέσω του εγκλεισμού και των περιοριστικών μέτρων που επιβλήθηκαν παγκοσμίως εξ αιτίας της εξάπλωσης του κορονοϊού, η Τέχνη λειτούργησε ως δικλείδα ασφαλείας διαφυλάσσοντας την ψυχική μας υγεία.

Έρευνα για τις επιπτώσεις της Τέχνης στην ψυχολογία μας

Η περίοδος της καραντίνας στην Ελλάδα αποτέλεσε ένα ψυχοπιεστικό γεγονός για όλους μας. Οι πρώτες επιπτώσεις της συμπεριλαμβάνουν την απορρύθμιση της φυσιολογικής ροής της καθημερινότητάς μας και την αδυναμία αλληλεπίδρασης με το οικογενειακό ή φιλικό μας περιβάλλον. Οι παράγοντες αυτοί οδήγησαν στην αύξηση συναισθημάτων άγχους και αμφιβολίας. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την έρευνα που διεξήγαγε ο μη-κερδοσκοπικός ερευνητικός οργανισμός διαΝΕΟσις, το 49,60 % των Ελλήνων βίωσε σε αυξημένα επίπεδα εν μέσω καραντίνας θυμό, ανασφάλεια και απογοήτευση.

Ωστόσο, παρατηρήθηκε αύξηση της ενασχόλησης των ανθρώπων με την τέχνη. Με κάθε μορφή τέχνης. Από τα τραγούδια στα μπαλκόνια μας, τη ζωγραφική και τη φωτογραφία μέχρι το μαγείρεμα και τις κατασκευές διακοσμητικών επίπλων, η δημιουργικότητα αποτέλεσε κάτι πολύ παραπάνω από μια ασχολία. Η Τέχνη στην πανδημική κρίση κατόρθωσε να γεφυρώσει το επικοινωνιακό χάσμα που δημιουργήθηκε εξαιτίας της καραντίνας.

Για να αντιληφθούμε πλήρως αυτή τη λειτουργία της πρέπει να πραγματοποιήσουμε ένα νοητικό ταξίδι στην απαρχή της ανθρωπότητας, εκεί που τέχνη αποτελούσαν τα πρώτα αποτυπώματα των προϊστορικών ανθρώπων, οι τοιχογραφίες των σπηλαίων. Οι ειδικοί της εξελικτικής ψυχολογίας υποστηρίζουν ότι η τέχνη αποτέλεσε για τον Homo Sapiens ένα εργαλείο οπτικής αναπαράστασης που εφευρέθηκε για λόγους επιβίωσης και είχε στόχο την διευκόλυνση ανάκλησης παλαιότερων γεγονότων και συναισθημάτων. Ωστόσο με την εξέλιξη της γνωστικής λειτουργίας του ανθρώπινου εγκεφάλου μεταβλήθηκε και η χρησιμότητα της τέχνης, από ένα εργαλείο υπενθύμισης σε ένα μέσο έκφρασης των πιο σύνθετων σκέψεών μας. Έτσι ουσιαστικά αποτελεί ένα χαρακτηριστικό επίκτητο σε όλους μας. Για αυτόν ακριβώς το λόγο η Τέχνη είναι για όλους μας

Σήμερα η δημιουργικότητά μας ανάγεται στο ίδιο γεγονός, ότι δηλαδή όλοι έχουμε την ανάγκη να αναστοχαστούμε ή να εξωτερικεύσουμε τα συναισθήματά μας. Και σαν χαρακτηριστικό είναι ιδιαίτερα αναγκαίο, καθώς μας βοηθά να παραμένουμε υγιείς και σε σύνδεση με τον εαυτό μας αλλά και τον υπόλοιπο κόσμο.

Συγκεκριμένα μέσα στην παγκόσμια κρίση ψυχικής υγείας που έχει αρχίσει να διαγράφεται ως αποτέλεσμα της πανδημίας, η Τέχνη μπορεί να γίνει για εμάς μια θεραπευτική διαδικασία. Όπως παρατηρήθηκε από τις έρευνες του Αμερικανικού Οργανισμού για την Θεραπεία μέσω της Τέχνης, η ενασχόλησή μας με οτιδήποτε που προάγει τη δημιουργικότητά μας μπορεί να μειώσει σημαντικά τα επίπεδα της ορμόνης του στρές, ή αλλιώς κορτιζόλης, στον οργανισμό μας. Έτσι η Τέχνη συμβάλλει στην καλή διατήρηση της ψυχικής μας υγείας, μειώνοντας τα υψηλά επίπεδα του στρές και του άγχους.

Σε δεύτερο στάδιο η Τέχνη εξυπηρετεί την επικοινωνία μας με τον εαυτό μας και τους γύρω, συμβάλλοντας σημαντικά στη βελτίωση της κοινωνικής μας ένταξης. Η αλληλεπίδρασή μας με αυτή δεν αποτελεί μια μοναχική διαδικασία. Το πεδίο των Τεχνών είναι ένα από τα λίγα πεδία στις κοινωνίες μας όπου οι άνθρωποι μπορούν να έρθουν κοντά μέσω της κοινοποίησης των εμπειριών και σκέψεων τους. Έτσι μέσα σε μια κατάσταση παγκόσμιου κοινωνικού αποκλεισμού η Τέχνη λειτουργεί συγκλητικά, βοηθώντας μας παράλληλα να εκτιμήσουμε τον εαυτό μας, αλλά και να αποκτήσουμε μεγαλύτερη ενσυναίσθηση.

Σε τελικό στάδιο η Τέχνη πυροδοτεί τη φαντασία μας, επιτρέποντάς μας να κάνουμε όνειρα. Το ανθρώπινο μυαλό λειτουργεί ακατάπαυστα, κάνοντας συνεχώς προβλέψεις για το μέλλον. Ο φόβος της αυτοσυντήρησης είναι αυτός που μας οδηγεί στο να προσπαθούμε να προετοιμαστούμε για κάθε ενδεχόμενο που μπορεί να προκύψει. Ωστόσο σε περιόδους παγκόσμιας αμφιβολίας, όπως αυτή που διανύουμε, η λειτουργία αυτή είναι ιδιαίτερα στρεσογόνα. Εδώ η Τέχνη λειτουργεί ως ένα μέσο κάθαρσης. Μας ωθεί να φανταστούμε ένα μέλλον που δεν συνδέεται με τις αρνητικές καταστάσεις που βιώνουμε στο παρόν μας. Ουσιαστικά μέσα από τη δημιουργικότητα επιτρέπουμε στον εαυτό μας να κάνει πιο καθησυχαστικές σκέψεις.

Έτσι αντιλαμβανόμαστε ότι εν μέσω αυτής της δυσχερούς συνθήκης που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα, η στροφή μας προς την Τέχνη είναι απόλυτα δικαιολογημένη αλλά και αναγκαία. Είναι ίσως η απόρροια της ανάγκης μας για πηγαία έκφραση. Έτσι φαίνεται ότι η τέχνη στην εποχή του εγκλεισμού κατόρθωσε αυτό που κανένα άλλο ψηφιακό μέσο δεν μπόρεσε, μας προσέφερε απρόσκοπτη επικοινωνία, αποτελώντας εν τέλει το πιο σημαντικό εργαλείο επιβίωσης.

Συντάκτης: Πέγκυ Μπαμπάθα,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.