Σινεματική ενσυναίσθηση, τι είναι;

Έχετε δακρύσει ενώ παρακολουθείτε μια ταινία; Έχετε αναστατωθεί, θυμώσει, ανησυχήσει; Όλα αυτά είναι δείγματα ενσυναίσθησης και έχετε πέσει και εσείς “θύμα” του σινεματικού τρικ.

Η γέννηση της ενσυναίσθησης 

“Η έννοια της ενσυναίσθησης έχει ιδιαίτερη σημασία για τη μελέτη του κινηματογράφου ως μορφής αφηγηματικής τέχνης, επειδή, από την αρχή της, η ενσυναίσθηση θεωρήθηκε ως αναπόσπαστη πτυχή του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι ασχολούνται με την τέχνη και καταλαβαίνουν την εσωτερική ζωή και τα συναισθήματα των άλλων”. (Jane Stadler)

Ο όρος ενσυναίσθηση, στην ιστορία της κριτικής της τέχνης γεννήθηκε το 1800 στη Γερμανία. Αργότερα, υιοθετήθηκε ο όρος και στην ψυχολογία, προκειμένου να περιγράψει την συναισθηματική φόρτιση ενός ατόμου, στη φυσική θέαση ενός άλλου, έτσι ώστε να αναπτύξει βιωματική κατανόηση ή μίμηση.

Αριστοτέλης και ενσυναίσθηση 

Τέχνη. Όσο και να προσπαθήσουμε να την προσεγγίσουμε

κάτι πάντα διαφεύγει, κάνοντας αδύνατο να δώσουμε μια απόλυτη απάντηση. Η Τέχνη μπορεί να δημιουργηθεί ως ένα δοχείο σκέψεων και συναισθημάτων, μπορεί να υπάρξει με πληρότητα και αυτοσκοπό την ίδια της την ύπαρξη ή τέλος, να παρουσιαστεί με εκπαιδευτικό χαρακτήρα.

Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, το θέατρο και συγκεκριμένα η τραγωδία ήταν η ποιοτικότερη μορφή της τέχνης. Υπήρξε προκειμένου να προκαλέσει συμπάθεια ή φόβο στο θεατή και να επιφέρει κάθαρση σε περίπτωση που υπήρχε κάποια ταύτιση του θεατή με τον χαρακτήρα.

«Ἐστὶν οὖν τραγωδία μίμησις πράξεως σπουδαίας καὶ τελείας, μέγεθος ἐχούσης, ἡδυσμένῳ λόγῳ, χωρὶς ἑκάστῳ τῶν εἰδὼν ἐν τοῖς μορίοις, δρώντων καὶ οὐ δι’ ἀπαγγελίας, δι’ ἐλέου καὶ φόβου περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν»

Με αυτό τον τρόπο, αποδεικνύεται ότι το θέατρο και κατά συνέπεια ο κινηματογράφου βασίστηκαν στην εμπάθεια που προκαλείται στους θεατές. 

Ανεξαρτήτως αν δεν είχε γεννηθεί ο όρος που θα αγκαλιάσει αυτό τον συναισθηματικό αντικατοπτρισμό.

Η σινεματική ενσυναίσθηση 

Πριν εμβαθύνουμε περαιτέρω σε αυτό το πρίσμα του όρου, αξίζει να αναφερθεί ότι η ενσυναίσθηση είναι βασικό στοιχείο της ανθρώπινης κοινωνικής νοημοσύνης. Άρα συμπεριφορές οι οποίες μπορεί παλαιότερα να μην ήταν

αποδεκτές κατά την προβολή μιας ταινίας, αποδεικνύουν ότι όσοι βιώνουν με μεγαλύτερη ένταση τα γεγονότα που παρακολουθούν, έχουν έντονα ανεπτυγμένη ενσυναίσθηση και κατά συνέπεια νοημοσύνη.

Ο όρος ενσυναίσθηση έχει χρησιμοποιηθεί για να αναφέρεται σε ένα εύρος φαινομένων, που κυμαίνονται από τη συνειδητή, ευφάνταστη απόπειρα να ταυτιστεί ή να βρεθεί ολοκληρωτικά στη θέση του άλλου, μέχρι την επίτευξή του συναισθηματικό μιμητισμό και συναισθηματική μετάδοση, όπου μέσω μιας παθητικής διαδικασίας, μη συνειδητής, ακούσιας μίμησης, γίνεται αντιληπτή η συναισθηματική διακύμανση που βιώνει ο ηθοποιός.

Αυτό υποδηλώνει ότι ο συναισθηματικός αντικατοπτρισμός και η ερμηνεία της υποκειμενικής προοπτικής ενός άλλου ατόμου, δεν είναι διακριτές διαδικασίες για τους θεατές, αλλά κάτι που εντελώς φυσικά συμβαίνει στον εγκέφαλο των θεατών. 

Συντάκτης: Μελίτα Βασιλειάδου,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.