Πώς οι εκπαιδευτικοί δημιουργούν κίνητρα στους μαθητές τους

Η μάθηση απαιτεί κόπο, όταν, όμως, κάποιος έχει κίνητρα μπορεί να μάθει οτιδήποτε, όσο δύσκολο και να είναι. 

Η διδασκαλία στη τάξη θα πρέπει να ενισχύει, όσο το δυνατόν περισσότερο, τα εσωτερικά κίνητρα των μαθητών, δηλαδή, να τους διεγείρει την επιθυμία να μάθουν κάτι επειδή βρίσκουν ικανοποίηση σε αυτό και όχι επειδή θα λάβουν κάποια ανταμοιβή, έναν έπαινο, καλούς βαθμούς κλπ. 

Αυτό σημαίνει ότι οι εκπαιδευτικοί πρέπει να προσπαθούν να κεντρίσουν το ενδιαφέρον τους για τη διδακτέα ύλη και να την παρουσιάζουν με τρόπο ελκυστικό, ώστε να ικανοποιείται και να διεγείρεται η περιέργεια τους. Μερικές στρατηγικές που μπορεί να ακολουθήσει ένας δάσκαλος για την ενίσχυση των εσωτερικών κινήτρων των μαθητών είναι:

Δημιουργία υποστηρικτικού κλίματος στην τάξη

Η δημιουργία ενός κλίματος ζεστασιάς, αποδοχής και θετικής διάθεσης στη τάξη, κάνει τους μαθητές να θέλουν να προσπαθούν περισσότερο, ώστε να ευχαριστήσουν έναν εκπαιδευτικό που εκτιμούν πολύ και που μαζί του μπορούν να πάρουν πολλά διανοητικά ρίσκα. Οι διδακτικές μέθοδοι που προσαρμόζονται στις ανάγκες των μαθητών και τους υποστηρίζουν στη διαδικασία βελτίωσης τους, ενισχύουν, παράλληλα, και τα εσωτερικά τους κίνητρα. 

Διέγερση του ενδιαφέροντος

Είναι σημαντικό, ο δάσκαλος να πείθει τους μαθητές για τη σπουδαιότητα και το ενδιαφέρον του μαθήματος που πρόκειται να διδάξει. Ιδιαίτερα αποτελεσματικό είναι να ξεκινάει τη παράδοση με παραδείγματα και αναφορές που συνδέουν τη διδακτέα ύλη με τα προσωπικά βιώματα των μαθητών. Ο σκοπός είναι να διεγερθεί η περιέργειά τους για το μάθημα και, έτσι, να ενισχύονται και τα κίνητρά τους. 

Βοηθάει, επίσης, αν ο δάσκαλος δώσει στο μαθητή τη δυνατότητα επιλογής για το θέμα ή τον τρόπο μελέτης. Για παράδειγμα, να επιλέξουν οι μαθητές αν θα γράψουν για την Αθήνα ή τη Σπάρτη στην αρχαιότητα, ή αν θα δουλέψουν ατομικά ή σε ζεύγη. 

Διατήρηση της περιέργειας

Ένας δάσκαλος που θέλει να διεγείρει ή να συντηρήσει τη περιέργεια των μαθητών του, χρησιμοποιεί ποικίλους τρόπους. Ειδικά, για ένας εκπαιδευτικός που διδάσκει φυσικές επιστήμες, μπορεί να κάνει πειράματα με επιδείξεις φυσικών φαινομένων, ώστε οι μαθητές να νιώσουν έκπληξη ή απορία. 

Για παράδειγμα, ένα νόμισμα που επιπλέει προκαλεί την περιέργεια των μαθητών για την επιφανειακή τάση των υγρών. Το “κάψιμο” ενός χαρτονομίσματος καλυμμένου με ένα διάλυμα οινοπνεύματος και νερού (χωρίς να πάθει ζημιά), σίγουρα αυξάνει την περιέργεια για τη θερμότητα καύσης.

Οι βιωματικές δραστηριότητες αυξάνουν τα κίνητρα σε σχέση με τη μάθηση μόνο από τα βιβλία. Η παρακίνηση των μαθητών να είναι περίεργοι και να θέτουν ερωτήσεις στον εαυτό τους, στους συμμαθητές τους και τους δασκάλους τους ενισχύει τα κίνητρα.  

Ακόμα και εκπλήσσοντας απλώς ή δυσκολεύοντας τους μαθητές με ένα πρόβλημα, το οποίο δεν είναι σε θέση να λύσουν με τις τρέχουσες γνώσεις τους, διεγείρουμε την περιέργεια και, επομένως, τα εσωτερικά τους κίνητρα. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ο καλός δάσκαλος κάνει ευτυχισμένους τους μαθητές του

Απαιτητική δουλειά και φιλοδοξία

Ίσως να φαίνεται παράδοξο, αλλά βοηθάει πολύ, αν ένας δάσκαλος μυήσει τους μαθητές του στη σκέψη του να θέτουν μεγάλους στόχους και ότι στα δύσκολα, η ανταμοιβή είναι μεγαλύτερη. Κανείς δε νιώθει ενθουσιασμό για την εκτέλεση τετριμμένων ή εύκολων έργων ή για την επίτευξη μικρών στόχων. 

Τα δύσκολα έργα, λοιπόν, μπορούν να δημιουργήσουν υψηλά κίνητρα στους μαθητές, αν τους καλλιεργηθεί αυτή η σκέψη. Όταν χρειαστεί, φυσικά, θα έχουν βοήθεια απ’ το δάσκαλο ή τους συμμαθητές τους. Πείτε τους, λοιπόν, «Είναι δύσκολο, αλλά ξέρω ότι μπορείτε να το κάνετε». 

Μέθοδοι παρουσίασης

Τα κίνητρα ενισχύονται όταν χρησιμοποιείται ενδιαφέρον υλικό, αλλά και όταν υπάρχει ποικιλία στον τρόπο παρουσίασης της ύλης. Οι προβολές ταινιών, η πρόσκληση ομιλητών και  οι προσομοιώσεις, έχουν αποδειχτεί ιδιαίτερα αποτελεσματικά μέσα. Ωστόσο, χρειάζεται προσεκτικός σχεδιασμός, ώστε να εστιάζει στους στόχους του μαθήματος και να συμπληρώνει τις άλλες δραστηριότητες.

Ένας εξαιρετικός τρόπος αύξησης του ενδιαφέροντος είναι η χρήση προσομοιώσεων. Οι προσομοιώσεις, δηλαδή, τα παιχνίδια ρόλων, είναι μία άσκηση στην οποία οι μαθητές αναλαμβάνουν ρόλους και ενεργούν σύμφωνα με αυτούς. 

Για παράδειγμα, οι μαθητές μπορούν να προσομοιώσουν μια συνέλευση, σχετικά με τη διατήρηση ενός εργοστασίου σε μια περιοχή. Οι μαθητές μοιράζονται ρόλους των ιδιοκτητών του εργοστασίου,  των εκπροσώπων μιας οικολογικής οργάνωσης και των κατοίκων της περιοχής. Η κάθε πλευρά υποστηρίζει με επιχειρήματα τη θέση της, υπέρ ή κατά του εργοστασίου.

Επαγγελματική συνάφεια

Οι μαθητές, ιδιαίτερα οι έφηβοι, καταβάλλουν μεγαλύτερη προσπάθεια, όταν αντιλαμβάνονται πως η ύλη του μαθήματος συνδέεται με επαγγέλματα που τους ενδιαφέρουν ή άλλα εξωσχολικά επιτεύγματα. Όταν, στη διδακτέα ύλη αναδεικνύεται και η επαγγελματική χρησιμότητά της, αυτό έχει θετικές επιδράσεις στη μαθηματική επίδοση.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Καλλιεργώντας στα παιδιά κίνητρα για μάθηση

Η μάθηση τον 21ο αιώνα

Στη συμβατική διδασκαλία οι εξωτερικές ανταμοιβές, όπως οι βαθμοί και ο έπαινος, είναι αναγκαίες για τη παρακίνηση των μαθητών. Σε μία μαθητοκεντρική, όμως, προσέγγιση η έμφαση πρέπει να δίνεται στα εσωτερικά κίνητρα και σε αυτό συμβάλλουν και οι εκπαιδευτικές τεχνολογίες που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια. Ταινίες, βίντεο, παιχνίδια, επιδείξεις και διαδραστικές τεχνολογίες, προσδίδουν ποικιλία στα μαθήματα και δίνουν στους μαθητές πιο ενεργούς ρόλους και δίψα για μάθηση.

Συντάκτης: Ευρυδίκη Αγάτσα,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.