Μια νέα εξελικτική εποχή υποπτεύονται οι επιστήμονες πως εγκαινιάστηκε για το ανθρώπινο είδος από τη στιγμή που μια σειρά από …
Πως η κατανόηση του εγκεφάλου μας βοηθά να «μάθουμε» περισσότερα
Ο μύθος ότι το μυαλό μας έχει μια παγιωμένη μορφή, ότι δεν εμπλουτίζεται και ότι δεν διαθέτει την ικανότητα για ορισμένες λειτουργίες και προσόντα, δεν είναι μόνο επιστημονικά ανακριβής, αλλά δυστυχώς πανταχού παρών, επηρεάζοντας αρνητικά όχι μόνο την εκπαίδευση, αλλά και πολλές άλλες εκφάνσεις της καθημερινής μας ζωής. Εξάλλου, ακόμα και η επιστήμη της νευροπλαστικότητας – πώς αλλάζει ο εγκέφαλός μας ως απόκριση στη μάθηση – υποδηλώνει ότι η μάθηση είναι μια «αέναη», «δυναμική» διεργασία.
Μερικές από τις λανθασμένες μας πεποιθήσεις σχετικά με το ταλέντο και την ύπαρξή του ή μη, έχουν πολλάκις οδηγήσει σε ρατσιστικές και σεξιστικές συμπεριφορές. Για παράδειγμα, πολλά κορίτσια παίρνουν το μήνυμα, σχεδόν από τα πρώτα χρόνια της σχολικής τους πορείας, ότι “τα μαθηματικά είναι για αγόρια”, διότι εκείνα είναι καλύτερα σε αυτόν τον τομέα · ένας μύθος που παρεμβαίνει στην ικανότητα των κοριτσιών να επιτύχουν, οδηγώντας αυτομάτως σε ανισότητες μεταξύ των φύλων στους τομείς των σπουδών που σχετίζονται με τα μαθηματικά.
Τι πρέπει να κάνουμε όμως για να εξαλείψουμε αυτά τα στερεότυπα;
1. Πρέπει να καταλάβουμε πως ο εγκέφαλος αλλάζει διαρκώς.
Κάθε φορά που μαθαίνουμε κάτι, ο εγκέφαλός μας σχηματίζει, δυναμώνει ή συνδέει καινούρια νευρικά μονοπάτια. Αυτό σημαίνει πως δεν υπάρχει όριο στη μάθηση. Δε γεννιέται κανένας με περιορισμένες δυνατότητες εφόσον τελικά η ανάπτυξη του εγκεφάλου αποτελεί μια «δυναμική» διαδικασία.
2. Καλό είναι να αποδεχόμαστε τα λάθη, τις αποτυχίες μας, αλλά και τη σημασία για περισσότερο «αγώνα».
Όταν ο εγκέφαλος λειτουργεί σκληρότερα, ασυναίσθητα αποτυπώνει νέες γνώσεις. Η εξάσκηση του ατόμου σε αυτά που ήδη μπορεί να κάνει καλά εμποδίζει την εκμάθηση νέων δεξιοτήτων, αλλά και τη δυνατότητά του να φτάσει «ακόμα πιο ψηλά».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Λαμπερές αποτυχίες από πασίγνωστα πρόσωπα της ιστορίας –Μέρος ΣΤ
Επιπλέον, τα λάθη και οι αποτυχίες βοηθούν τον καθένα από εμάς να επικεντρωθεί σε διαφορετικούς τρόπους εξέτασης ενός προβλήματος, κάτι που ενισχύει τελικά τη μάθηση. Οι εκπαιδευτικοί, λοιπόν, πρέπει να ενθαρρύνουν τους μαθητές να αγωνίζονται και να δίνουν στον εαυτό τους άδεια να κάνουν λάθη, κάτι που μπορεί να είναι πολύ πιο εποικοδομητικό από την τελειότητα.
3. Αλλάζοντας τις πεποιθήσεις μας για το μυαλό μας, ο εγκέφαλος «θα ακολουθήσει».
Όταν αλλάζουμε γνώμη για τον εαυτό μας, αυτό θα αλλάξει επίσης το σώμα και τον εγκέφαλό μας. Ενήλικα άτομα που έκαναν αρνητικές σκέψεις για τη γήρανση –όσο ήταν ακόμα νέοι- ήταν πιο πιθανό να παρουσιάσουν κάποιο καρδιαγγειακό επεισόδιο τα επόμενα χρόνια, ανεξάρτητα από την υγεία της καρδιάς, τη φυλή τους, ή κληρονομικούς, βιολογικούς ή περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Το ίδιο ισχύει και στο κομμάτι της μάθησης. Για παράδειγμα, εάν τα μικρά παιδιά μάθουν ότι η επιτυχία τους στο σχολείο συνδέεται με το να είναι έξυπνοι και όχι με την προσπάθεια, μπορεί να έχουν λιγότερα κίνητρα να μάθουν αργότερα.
4. Να δοκιμάζουμε πάντα διαφορετικές μαθησιακές προσεγγίσεις
Αν και είναι σημαντικό να αποδεχτούμε την πεποίθηση ότι η γνώση δεν είναι σταθερή αλλά μπορεί να αναπτυχθεί μέσω προσπάθειας και επιμονής, είναι επίσης μείζονος σημασίας να δοκιμάζουμε συχνά νέες στρατηγικές μάθησης. Οι πολυδιάστατες προσεγγίσεις στη διδασκαλία και τη μάθηση λειτουργούν καλύτερα, επειδή εμπλέκουν πολλές περιοχές του εγκεφάλου ταυτόχρονα κάτι που ενισχύει την επικοινωνία μεταξύ διαφορετικών περιοχών του εγκεφάλου.
5. Καλό είναι να εστιάζουμε στην ποιότητα της μάθησης και όχι στην ταχύτητα.
Πολύ συχνά, οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές πιστεύουν ότι το να είσαι γρήγορος σε κάτι σημαίνει ότι είσαι καλός σε αυτό. Όμως, κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει συχνά. Η προσπάθεια να κάνουμε κάτι υπό πίεση, μπορεί να προκαλέσει άγχος, το οποίο θέτει σε κίνδυνο τη λειτουργική μνήμη που απαιτείται για την ανάκληση σημαντικών πληροφοριών. Αντ ‘αυτού, η ευέλικτη & εμπλουτισμένη διδασκαλία με τη χρήση διαφόρων τεχνικών και δοκιμασιών, μπορεί να είναι το «κλειδί» για τη μάθηση.
6. Το παν είναι η συνεργασία.
Είναι σημαντικό για τα σχολεία να ενισχύσουν την ιδέα ότι η μάθηση «μαζί» είναι καλύτερη από τη μάθηση «χωριστά». Η συνεργασία μπορεί να κάνει τη διαφορά μεταξύ μιας επιτυχούς τάξης και μιας τάξης με μαθητές που αρνούνται να δουλέψουν ομαδικά και να κοινωνικοποιηθούν πέραν του να εξελιχθούν γνωστικά.
Αξίζει τελικά να θυμόμαστε πως….
Οι άνθρωποι μπορούμε να μάθουμε- σε οποιαδήποτε φάση της ζωής μας- σχεδόν οτιδήποτε, αρκεί να καταλάβουμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο εγκέφαλός μας και να του αναγνωρίσουμε αυτή του την ικανότητα να εξελίσσεται όσο εμείς τον «τροφοδοτούμε» με ποικίλα ερεθίσματα.
