Με την αλματώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας, γίνεται ολοένα και πιο επίκαιρο το θέμα της υγείας των ματιών μας. Η πολύωρη χρήση …
Πώς βλέπουν τα ζώα τον κόσμο
Ο κόσμος μας είναι γεμάτος όμορφα χρώματα. Άραγε, κάθε πλάσμα στη Γη τα θαυμάζει όπως εμείς; Η απάντηση είναι όχι – ελάχιστα βιώνουν τον κόσμο όπως εμείς. Τα περισσότερα βλέπουν λιγότερα ή περισσότερα χρώματα!
Οι επιστήμονες έχουν καταφέρει να αποκωδικοποιήσουν σε μεγάλο βαθμό το πώς βλέπουν τα ζώα μελετώντας τη δομή των ματιών τους και τις λειτουργίες τους. Το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της ιστορίας είναι ότι τα μάτια και οι εγκέφαλοι των ζώων είναι πολύ διαφορετικά από τα δικά μας. Επειδή δεν έχουμε κοινό κώδικα επικοινωνίας, όμως, δεν μπορούν να μας πουν ακριβώς τι βλέπουν και πώς αντιλαμβάνονται τον κόσμο γύρω τους…
- Η όραση των ζώων αποτελείται από δύο κύρια συστατικά: Τα κύματα φωτός που ταξιδεύουν στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα και τα όργανα που “μεταφράζουν” τα κύματα φωτός σε οπτική αντίληψη.
Οι άνθρωποι βλέπουν ένα κομμάτι του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος (γνωστό ως ορατό φως). Μερικά ζώα μπορούν και βλέπουν άλλα μέρη του φάσματος, όπως το υπέρυθρο και το υπεριώδες. Αυτό μας δείχνει πώς αντιλαμβάνονται πράγματα που δεν είναι ορατά σε εμάς.
- Περίπου το 96% των ζωικών ειδών στη γη διαθέτουν πολύπλοκους μηχανισμούς για την οπτική αντίληψη.
Οι μηχανισμοί που συνθέτουν την όραση περιλαμβάνουν τον κερατοειδή χιτώνα, τον φακό, τον αμφιβληστροειδή, τα ραβδία και τα κωνία (αυτά τα δύο ονομάζονται και φωτοϋποδοχείς).
Αυτοί οι μηχανισμοί δεν συναντώνται σε όλα τα ζώα που βλέπουν. Για παράδειγμα, υπάρχουν μέδουσες που έχουν μάτια αλλά δεν έχουν εγκέφαλο. Τα έντομα από την άλλη δεν βλέπουν μία εικόνα τη φορά, αλλά πολλές ταυτόχρονα, καθώς τα μάτια τους έχουν πολλαπλούς φακούς.
Πέρα από την όραση, υπάρχουν ζώα με ένα πιο ευρύ φάσμα εξειδικευμένων αισθητηριακών ικανοτήτων. Οι νυχτερίδες και οι φάλαινες, για παράδειγμα, πλοηγούνται μέσω ηχοεντοπισμού.
Οι πιο κοινές πηγές όρασης που βλέπουν τα ζώα αλλά οι άνθρωποι δεν μπορούν είναι η υπεριώδης ακτινοβολία και η υπέρυθρη ακτινοβολία.
Υπεριώδης ακτινοβολία:
Τα ανθρώπινα μάτια αντιλαμβάνονται τρία χρώματα: κόκκινο, πράσινο και μπλε. Μερικά ζώα βλέπουν κι ένα ακόμα – το υπεριώδες.
Οι άνθρωποι δεν βλέπουμε τα υπεριώδη κύματα επειδή οι φακοί των ματιών μας μπορούν και τα φιλτράρουν. Για παράδειγμα, όταν κοιτάμε ένα καλώδιο, βλέπουμε απλά ένα καλώδιο – το πολύ πολύ να σκεφτούμε ότι μεταφέρει ηλεκτρικό ρεύμα. Άλλα πλάσματα δεν είναι τόσο τυχερά, για αυτό και όταν βλέπουν φώτα που αναβοσβήνουν τρομάζουν. Βέβαια, η αντίληψη της υπεριώδους ακτινοβολία βοηθά κάποια είδη στο να βρουν τροφή και να ανιχνεύσουν τα ούρα των αρπακτικών. Οι μέλισσες βασίζονται στην υπεριώδη ακτινοβολία για να παρακολουθούν τις γραμμές στα πέταλα λουλουδιών που δείχνουν κατευθείαν προς το πολύτιμο νέκταρ τους. Τα θηλυκά πτηνά χρησιμοποιούν υπεριώδη ακτινοβολία για να παρατηρήσουν το φτέρωμα των αρσενικών – αυτοί με τους πιο ελκυστικούς συνδυασμούς χρωμάτων κερδίζουν!
Υπέρυθρη ακτινοβολία:
Οτιδήποτε ζεστό εκπέμπει υπέρυθρη ενέργεια. Ορισμένα υπέρυθρα κύματα είναι ορατά στον άνθρωπο (π.χ. εκρήξεις και πυροτεχνήματα), αλλά τα υπόλοιπα εμπίπτουν έξω από το οπτικό μας φάσμα.
Ζώα όπως τα φίδια, οι βάτραχοι, οι μέλισσες και μερικά είδη ψαριών, μπορούν να ανιχνεύσουν υπέρυθρα κύματα στο περιβάλλον τους. Μαντέψτε ποιος άλλος λειτουργεί με την υπέρυθρη ακτινοβολία – το κουνούπι! Μέσω αυτής ανιχνεύει τα σημεία του σώματος όπου το αίμα ρέει πιο κοντά στο δέρμα (περισσότερη ζεστασιά στην επιφάνεια = περισσότερο αίμα).
Σε αργή κίνηση:
Υπάρχουν ζώα που βλέπουν ακόμη και το πέρασμα του χρόνου διαφορετικά από εμάς. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η έκθεση των ζώων σε φως που αναβοσβήνει με διαφορετικούς ρυθμούς αποκάλυψε πώς αντιλαμβάνονται τον χρόνο.
Τα μικρά ζώα με γρήγορους χρόνους αντίδρασης και γρήγορους μεταβολισμούς αισθάνθηκαν ότι ο χρόνος περνούσε πιο αργά από ότι άλλα ζώα. Στην πραγματικότητα, αυτά τα ζώα βλέπουν τον κόσμο σε αργή κίνηση.
