Είναι συνηθισμένο φαινόμενο στις μέρες μας η εικόνα ενός παιδιού που υπερπροστατεύεται από το οικογενειακό του περιβάλλον. Αν και δεν …
Πότε το οικογενειακό περιβάλλον γίνεται τοξικό;
Η τοξική ή δυσλειτουργική δυναμική της οικογένειας μπορεί να είναι δύσκολο να αναγνωριστεί, ειδικά όταν είμαστε ακόμα στενά συνδεδεμένοι με αυτή. Υπάρχουν όμως χαρακτηριστικά σημάδια που μας βοηθούν να αναγνωρίσουμε πότε η οικογένειά μας γίνεται τοξική.
- Οι γονείς συγκρίνουν μονίμως το παιδί / τα παιδιά τους με άλλα παιδιά
Η σύγκριση μπορεί να γίνεται ακόμα και μεταξύ αδελφών. Ίσως μάλιστα, αυτή η σύγκριση είναι χειρότερη.Πολλοί γονείς παραδέχονται με ειλικρίνεια ότι έχουν πέσει στην παγίδα της σύγκρισης. Και παρόλο που λένε ότι δεν θα το κάνουν, το επαναλαμβάνουν. Συνήθως, οι συγκρίσεις γίνονται ασυναίσθητα, αυθόρμητα ακόμη και από τους ίδιους τους γονείς.
Άλλες φορές, πάλι, γίνονται σκόπιμα, θεωρώντας πώς αν φέρεις στο παιδί ως παράδειγμα (και όχι ως σύγκριση, θεωρούν) ένα άλλο παιδί με καλύτερες επιδόσεις, καλύτερη συμπεριφορά, πιο ψηλό, πιο παχύ και πάει λέγοντας, θα αποτελέσει πηγή έμπνευσης. Και καλά η σύγκριση, θα ξυπνήσει τον εγωισμό μέσα στο παιδί σου, και θα θελήσει να ξεπεράσει, να γίνει καλύτερο από το πρότυπο του γονέα του.
- Οι γονείς σου δε κρίνουν για οτιδήποτε κάνεις, χωρίς να εντοπίζουν κάτι θετικό
Η έλλειψη θετικής ανατροφοδότησης στα παιδιά μπορεί να αποβεί κρίσιμη για την αυτοπεποίθησή τους.Τα παιδιά που μεγαλώνουν με ένα επικριτικό πατέρα ή μητέρα έχουν γενικά χαμηλή αυτοεκτίμηση στην ενήλικη ζωή τους. Οι γονείς μας είναι από τους πρώτους ανθρώπους από τους οποίους αντλούμε πληροφορίες για την αίσθηση του εαυτού μας. Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε τυφλή εμπιστοσύνη σε όσα μας λένε οι γονείς μας. Ακόμη και αν αμφισβητούμε την κριτική τους, συνήθως υιοθετούμε τις απόψεις των γονέων μας για τον εαυτό μας.
- Επικρατεί συνεχώς μία μυστικοπάθεια, υποβόσκουν πολλά ερωτηματικά ανάμεσα στα μέλη
Φυσικά και υπάρχουν προσωπικά δεδομένα τόσο για το ζευγάρι όσο και για τα παιδιά. Ωστόσο, αυτή η κατάσταση δημιουργεί ένα μούδιασμα και ένα αίσθημα ανασφάλειας.Μπορεί όλοι να γνωρίζουν για παράδειγμα, ότι η μαμά ή ο μπαμπάς) έχει εξωσυζυγική σχέση, όμως να μη μιλούν ποτέ γι’ αυτό ανοιχτά. Επίσης, να μη συζητούν για κάποιο θάνατο ενός μέλους ή για κάποια ψυχική ασθένεια. Το αποτέλεσμα είναι, τα μέλη να κρύβουν τα συναισθήματά τους, να απομονώνονται, και να νιώθουν ανασφάλεια, παρόλο που ζουν στο οικογενειακό πλαίσιο.
- Οι γονείς αξιολογούν τα παιδιά ανάλογα με τις επιδόσεις τους όχι βάσει της προσωπικότητας και των συναισθημάτων τους. Έχει μεγαλύτερη σημασία το παιδί να είναι πρώτο πάντα σε όλα.
Οι έφηβοι με έμπιστους και ενθαρρυντικούς γονείς καταφέρνουν να υιοθετήσουν μια ταυτότητα που τους αντιπροσωπεύει ενώ αισθάνονται ευτυχισμένοι και ικανοποιημένοι από τους γονείς τους. Αναφέρουν λιγότερα ψυχολογικά προβλήματα, είναι ανεξάρτητοι, έμπιστοι, αγαπητοί και γεμάτοι με ελπίδες. Για την κατάκτηση της ανεξαρτησίας τους δεν αντιδρούν με επιθετικότητα,σε αντίθεση με τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα περιοριστικό περιβάλλον.
- Οι γονείς βαφτίζουν τον απόλυτο έλεγχο και περιορισμό σαν «προστασία», εμποδίζοντας το παιδί να έρθει σε επαφή με νέες εμπειρίες, να κοινωνικοποιηθεί και να αυτονομηθεί.
Η καταπίεση μπορεί κάλλιστα να είναι συναισθηματική ή και να κρύβεται στα πιο μικρά κι απλά σημεία της καθημερινότητας. Καταπίεση είναι και η παρεμβατικότητα, η χειραγώγηση, ο αυταρχισμός, η ενοχική σχέση ή σχέση προσκόλλησης.Λέγοντας, λοιπόν, «καταπίεση» δεν μιλάμε για τον στοιχειώδη έλεγχο που πρέπει να έχει ένας γονιός στη ζωή ή τις σχολικές επιδόσεις του παιδιού του. Μιλάμε για φαινόμενα όπως ο εκφοβισμός ή οι απειλές, όπως η άκρατη παρεμβατικότητα και η αίσθηση ότι το παιδί που έφερες στον κόσμο σου ανήκει, είναι κατάδικό σου και θα το κάνεις ό,τι θες.
- Υπάρχει οποιαδήποτε μορφή κακοποιητικής συμπεριφοράς ανάμεσα σε μέλη.
Συναισθηματική, λεκτική, σωματική, σεξουαλική κακοποίηση, παραμέληση, έκθεση σε κίνδυνο, εκμετάλλευση. Η κακοποίηση έχει πολλές μορφές και πολλούς τρόπους εκδήλωσης. Κακοποίηση είναι και η παραμέληση αλλά και η υπερπροστασία. Όταν υπάρχει κακοποίηση, η οικογένεια είναι η πηγή του άγχους και όχι το καταφύγιο. Τα μέλη υποφέρουν, κυρίως τα θύματα αλλά και οι θύτες όπου συνήθως υπήρξαν κι εκείνη θύματα κακοποίησης στο παρελθόν από τη δική τους οικογένεια.
