Πώς τα προβλήματα ψυχικής υγείας όλο και αυξάνονται;

Το θέμα της ψυχικής υγείας αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις  που αντιμετωπίζει η  παγκόσμια κοινότητα, παρακολουθώντας και καταγράφοντας τους συνεχώς αυξανόμενους ρυθμούς αύξησης της κατάθλιψης, τους άγχους και μιας σειράς άλλων ψυχικών διαταραχών που αυξάνονται με ιδιαίτερα έντονη τάση στους νέους.

Τα ποσοστά  δείχνουν ότι παρά την εξέλιξη και αύξηση της έρευνας, των φαρμάκων και των νέων τεχνικών θεραπείας των ψυχικών διαταραχών, ο αριθμός των ανθρώπων και ιδιαίτερα των νέων ενηλίκων, που αντιμετωπίζουν δυσκολίες και προβλήματα ψυχικής υγείας,  αυξάνεται ραγδαία.

Τι συνέβη;

Ως ανθρώπινα όντα είμαστε βιολογικοί οργανισμοί που λειτουργούν σε ένα ευρύτερο σύνθετο οικοσύστημα και όπως ακριβώς και όλοι οι άλλοι ζωντανοί οργανισμοί, η συμπεριφορά μας είναι, τουλάχιστον εν μέρει, απάντηση στο περιβάλλον μας (Προσαρμογή).

Ο ανθρωπολόγος και ψυχολόγος Gregory Bateson γνωστός για τη θεωρία του «Ecology of Mind», υποστηρίζει ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά δε μπορεί να διαχωριστεί από το πολιτισμικό της πλαίσιο, καθώς είναι δύο έννοιες αλληλένδετες και σε συνεχή αλληλεπίδραση. Συνεπώς για να αναλύσουμε τα επιμέρους στοιχεία ενός συστήματος, θα πρέπει να κατανοήσουμε τη σχέση τους με το ευρύτερο σύστημα.

Στο πλαίσιο μιας τέτοιας «οικολογικής», άποψης άμεσης διασύνδεσης του ατόμου με το ευρύτερο οικοσύστημα-περιβάλλον, γίνεται εξαιρετικά δύσκολο να ερμηνεύσουμε την κρίση της ψυχικής υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο, μέσα από μεμονωμένες δυσλειτουργίες (π.χ. ατομική παθολογία). Αν η ανθρώπινη ψυχική υγεία και η ανθρώπινη συμπεριφορά, βρίσκονται σε μια συνεχή αλληλεπίδραση και συνεπώς επηρεάζονται συνεχώς από πολιτιστικούς παράγοντες, τότε ένα υψηλό ποσοστό ψυχικών ασθενειών σε έναν πληθυσμό μπορεί να είναι ενδεικτικό ασθένειας ή δυσλειτουργίας όχι μόνο σε άτομα, αλλά και στην κοινωνία ως σύνολο.

Η αλήθεια είναι ότι κανείς δεν καταλαβαίνει πλήρως πώς λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Κανείς δεν γνωρίζει πραγματικά τις ακριβείς αιτίες των ψυχικών ασθενειών και άρα είναι αδύνατο να βγάλουμε απόλυτα συμπεράσματα σχετικά με την προέλευσή τους. Παράλληλα, παρότι η συνεχής έρευνα δίνει συνεχώς αυξανόμενη γνώση στον τομέα της  νευροχημείας, παρότι συνεχώς εξελίσσεται η εκπαίδευση επαγγελματιών ψυχικής υγείας, παρότι παγκοσμίως αυξάνεται το ποσοστό των ανθρώπων που  χρησιμοποιούν συνταγογραφούμενα φάρμακα  και άλλες θεραπείες των ψυχικών ασθενειών, ο αριθμός των ατόμων που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές, αυξάνεται.

Ως ανθρώπινα όντα έχουμε όλοι μια βασική ανάγκη να ανήκουμε, να κατανοούμε τον εαυτό μας ως μέλος μιας κοινότητας και την ανάγκη να νιώσουμε αποδεκτοί για αυτό που είμαστε. Αντίθετα, η παγκοσμιοποιημένη κουλτούρα μας υποβαθμίζει ή και απορρίπτει τις θεμελιώδεις ανθρώπινες ανάγκες για τους σκοπούς της οικονομίας και της ανάπτυξης. Με αυτόν τον τρόπο, ενθαρρύνονται αξίες και συμπεριφορές που είναι αποδοτικές για την παγκόσμια αγορά, αλλά αποθαρρυντικές για την ανθρώπινη ατομική και συλλογική  ψυχική υγεία.

Ενθαρρύνεται η αίσθηση του ανήκειν, μέσω της δυνατότητας ή ικανότητας των ανθρώπων να παράγουν και να καταναλώνουν πλούτο οικονομικό. Η πληρότητα και ενεργητικότητα της κοινωνικής συμμετοχής, νοείται κυρίως μέσω της κατοχής και χρήσης της νέας smart τεχνολογίας, με την οποία οι άνθρωποι μπορούν να νιώθουν “συνδεδεμένοι”. Η ατομική αίσθηση ταυτότητας, καθώς και η βαθιά επιθυμία των ανθρώπων για σύνδεση και φιλία, μπορούν να επιτευχθούν μόνο με την απόκτηση των προϊόντων και των υπηρεσιών που προωθούνται μέσω της διαφήμισης.

Τα καλά νέα είναι ότι η ψυχική υγεία και ο πολιτισμός ως διασυνδεδεμένοι παράγοντες επιτρέπουν λύσεις που μπορούν να λειτουργούν, τόσο για το άτομο όσο και για την κοινωνία. Σίγουρα δεν ισχυρίζομαι ότι έχω όλες τις απαντήσεις, αλλά πιστεύω ότι τίθενται ερωτήματα ικανά να κάνουν τους ανθρώπους να σκέφτονται  έξω από το κουτί. Πιστεύω ότι είναι δυνατή η επαναξιολόγηση της κουλτούρας μας για κατανάλωση, ανάπτυξη και ανταγωνισμό. Οι άνθρωποι μπορούμε να αλλάξουμε τις ιστορίες που λέμε οι ίδιοι για το πώς λειτουργεί η κοινωνία μας και μπορούμε να επιλέξουμε τα ιδανικά που θέλουμε να διαμορφώσουμε για τον πολιτισμό μας.

Συντάκτης: Ευαγγελία Μποζαντζόγλου,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.