Πώς να ξεπεράσεις το σύνδρομο του «καλού παιδιού»

Πολλοί κουβαλάνε το «σύνδρομο του καλού παιδιού». Τα «καλά» παιδιά προσπαθούν σκληρά για να έχουν την αγάπη και την προσοχή των γονιών τους.

Τι εννοούμε με τον όρο αυτόν; Σύνδρομο του καλού παιδιού. Μήπως όταν λέμε ότι «αυτό είναι καλό παιδί», εννοούμε πως είναι βολικό και δε φέρνει πολλές αντιρρήσεις; Μήπως τελικά με τον όρο αυτό τείνουμε να περιγράφουμε ένα άτομο υποχωρητικό και υπάκουο, που θα μας κάνει τα χατίρια ή ακόμη και τα θελήματα; Μήπως είναι εκείνο το πλάσμα που είναι πάντα διαθέσιμο; Φαίνεται πως στην επιστήμη της ψυχολογίας, το να αποκαλεί κάποιος το παιδί του ή κάποιον άλλο «καλό παιδί», είναι κάπως ανησυχητικό.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ενδυναμώνω τον εαυτό μου και οριοθετώ τους άλλους αποτελεσματικά: Αποστολή εξετελέσθη!

Χαρακτηριστικά

Το άτομο με το ΣΤΚΠ δυσκολεύεται να αναγνωρίσει τις πραγματικές του ανάγκες. Το σημαντικότερο για εκείνο είναι να ικανοποιεί τις ανάγκες των άλλων. Αυτό του έμαθαν να κάνει και αυτό συνεχίζει και ως ενήλικας να κάνει. Κάποιες φορές, δε συνειδητοποιεί τη συμπεριφορά του, αλλά μπορεί να περνά περιόδους μελαγχολίας, να έχει πολλές ψυχολογικές μεταπτώσεις ή άγχος που εκδηλώνεται και με κρίσεις πανικού.

• Δύσκολα λέει «όχι» και όταν το κάνει νιώθει ενοχές.

• Δυσκολεύεται να θέσει τα όρια του. Κάποιες φορές νομίζει ότι είναι κακό να θέτουμε όρια.

• Έχει πολλές απαιτήσεις από τον εαυτό του, με αποτέλεσμα να αγχώνεται έντονα.

• Εάν αδικηθεί, θεωρεί πως φταίει το ίδιο και ψάχνει να βρει που έχει κάνει λάθος.

• Αισθάνεται πως οι άνθρωποι δεν το σέβονται όσο τους σέβεται εκείνο.

• Νιώθει πως δεν επιτρέπεται να θυμώνει και ούτε να δημιουργεί αντιπάθειες.

• Αποφεύγει τις συγκρούσεις.

• Προσπαθεί να μη δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα στους άλλους.

• Δε ζητάει. Νιώθει πολύ άβολα να ζητήσει. Έχει μάθει ότι είτε εάν ζητήσει δε θα πάρει, είτε πως εκείνος που ζητάει γίνεται βάρος για τους άλλους.

• Έχει μάθει ότι το αγαπούν υπό προϋποθέσεις και όρους. Μόνο αν είναι «καλό παιδί» αξίζει αγάπη και εκτίμηση.

Συνέπειες

Οι παραπάνω πεποιθήσεις ακολουθούν το άτομο και στην ενήλικη ζωή του. Με αυτή την υπερβολικά καλή συμπεριφορά, την αυταπάρνηση και την αυτοθυσία, που σκοπό έχουν τη λήψη επιβεβαίωσης, αγάπης και αποδοχής και την ενίσχυση της αυτοαξίας, το «καλό παιδί» καταλήγει να είναι ένας ετεροκαθοριζόμενος άνθρωπος, που ποτέ δεν διεκδικεί και προσαρμόζεται σε αυτό που θέλει ο άλλος. Αυτή η καταπίεση των δικών του «θέλω», η συνεχής παραμέληση του εαυτού του και η ανοχή στις όποιες συμπεριφορές, οδηγεί σε άγχος, αλλά και σε μεγάλο εσωτερικό θυμό, ο οποίος συνήθως δεν εξωτερικεύεται. 

Κάποιες φορές, βέβαια, το άτομο μπορεί να ξεσπάσει πολύ έντονα και συνήθως με ένα ερέθισμα που δεν δικαιολογεί την ένταση, ακριβώς λόγω αυτής της καταπιεσμένης – εσωτερικευμένης για μεγάλο χρονικό διάστημα οργής, προκαλώντας μεγάλη έκπληξη στους γύρω του. Επίσης, αυτός ο θυμός που δεν εκφράζεται είναι συχνά αιτία εμφάνισης ψυχοσωματικών προβλημάτων και εξαρτήσεων (ουσίες, φαγητό κ.α.). Ακόμη, τα «καλά παιδιά» είναι και παραπονεμένα, καθώς, επειδή οι ανάγκες τους δεν καλύπτονται, θεωρούν ότι οι άλλοι δεν τους φροντίζουν και έχουν ένα αίσθημα αδικίας, χωρίς να συνειδητοποιούν τη συμβολή της δικής τους στάσης σε αυτό. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Νέος κύκλος σεμιναρίων Believe In You: «Άγχος- Φόβος-Θυμός: Νικάω τους εχθρούς της ψυχικής μου υγείας»

Οι σχέσεις τους, οικογενειακές, φιλικές ή συντροφικές, δεν είναι αυθεντικές και ισότιμες, αφού αυτή η «μάσκα του καλού παιδιού» δεν τους επιτρέπει να εισέλθουν στη σχέση όπως πραγματικά είναι. Αντίθετα, σχετίζονται προσαρμοσμένοι στο πώς τους θέλουν οι άλλοι και προσανατολισμένοι στο πώς θα τους δίνουν ό,τι ζητούν. Συχνά, οι σχέσεις αυτές είναι τοξικές και δυσλειτουργικές, ενώ δεν είναι σπάνιο ένα «καλό παιδί» να επιλέξει ως σύντροφο έναν ναρκισσιστή, ο οποίος, όντας στην άλλη άκρη, αποζητά αυτή την «υποταγή» στις ανάγκες του, συμπληρώνοντας έτσι το σχήμα «δούναι και λαβείν». 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Σημάδια ενός ναρκισσιστή συντρόφου

Τέλος, τα «καλά παιδιά», λόγω των αισθημάτων μειονεξίας και της χαμηλής αυτοεκτίμησης που βιώνουν, χτίζουν μία εσωστρεφή, ενοχική και καταθλιπτική προσωπικότητα, επιρρεπή στην απομόνωση και σε καταθλιπτικές συμπεριφορές.

Όλα αυτά, όμως, μπορούν να γινούν ανεκτά, λόγω του αισθήματος της ηθικής υπεροχής που έχει το άτομο. Μπορεί να αισθάνεται ότι καταπιέζεται και αδικείται, όμως νιώθει ηθικά ανώτερο, και αυτό του δίνει κάποια ικανοποίηση.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Το «καλό παιδί» φοβάται μήπως χάσει ανθρώπους και καταλήγει να χάνει τον εαυτό του. Πρώτα από όλα, λοιπόν, πρέπει να κοιτάξει μέσα του, να κάνει μία ενδοσκόπηση και να παρατηρήσει τις συμπεριφορές, τις πεποιθήσεις και τα συναισθήματα του. Πρέπει να δει αυτό που κάνει, να το αποδεχτεί, να καταλάβει ποια ανάγκη προσπαθεί να καλύψει και εν τέλει να διερωτηθεί αν αυτή η στάση ζωής το εξυπηρετεί, ή αν είναι μόνο η εκδήλωση ενός παιδικού τραύματος, που στην ενηλικότητα δημιουργεί μόνο προβλήματα.

Όταν κάποιος δεν θέλει να μετακινηθεί και έχει «βολευτεί» σε αυτή τη στάση, δεν μπορεί να γίνει τίποτα. Αν, όμως, το άτομο πάρει την ευθύνη του εαυτού του και αποφασίσει ότι θέλει να αλλάξει, θα πρέπει να εργαστεί πάνω στη σχέση με τον εαυτό του και τις πεποιθήσεις του, να ενισχύσει την αυτοεκτίμηση του, να αναγνωρίσει την αδιαμφισβήτητη αξία του, να συνειδητοποιήσει τις ανάγκες του, να γίνει διεκδικητικό, να θέσει υγιή όρια, να αφήσει πίσω τις ανώφελες ενοχές και να αγαπήσει τον εαυτό του για αυτό που είναι. Έτσι, θα πετύχει την ψυχική ενδυνάμωση που χρειάζεται για να κινείται βάσει του εσωτερικού του σημείου αναφοράς και να συνάπτει ειλικρινείς, ισότιμες και ενήλικες σχέσεις.

Συντάκτης: Ευαγγελία Μποζαντζόγλου,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.