Πώς να δημιουργήσεις το δικό σου e-book

Τα επαγγελματικά ηλεκτρονικά βιβλία (e–books) δημιουργούνται από γραφίστες με χρήση ειδικού λογισμικού. Μπορείτε όμως και μόνοι σας να δημιουργήσετε ένα ερασιτεχνικό e–book, χρησιμοποιώντας προγράμματα και εφαρμογές που έχετε ήδη στον υπολογιστή σας ή διατίθενται στο διαδίκτυο.

1. Μορφοποίηση κειμένου

Ο απλούστερος τρόπος για να ξεκινήσετε να δουλεύετε το ψηφιακό βιβλίο σας είναι με χρήση όποιου κειμενογράφου έχετε ήδη στον υπολογιστή σας (μπορείτε να κατεβάσετε τους κειμενογράφους ανοικτού κώδικα LibreOffice  και OpenOffice που διανέμονται ελεύθερα).

Με χρήση των επιλογών του κειμενογράφου, προτείνουμε να διαμορφώσετε τα ακόλουθα:

Επιμέλεια / Ορθογραφικός & γραμματικός έλεγχος: Το κείμενό σας οφείλει να είναι άρτιο όσον αφορά τη γλώσσα και γι’ αυτό μπορείτε να ζητήσετε τη βοήθεια φιλολόγου για την επιμέλεια. Το πρόγραμμα κειμενογράφου διαθέτει ενσωματωμένο εργαλείο διόρθωσης ορθογραφικών & γραμματικών λαθών. (Λάθη που επίσης συναντιούνται συχνά σε κείμενα και πρέπει να διορθωθούν είναι: Δύο ή περισσότερα κενά διαστήματα μεταξύ των λέξεων – το ορθό είναι ένα κενό. Το κόμμα και η τελεία τοποθετούνται με κενό μετά τη λέξη – το ορθό είναι το κόμμα και η τελεία να είναι κολλημένα στην προηγούμενη λέξη και ακολουθεί ένα κενό μέχρι την επόμενη λέξη.)

Γραμματοσειρά: Επειδή το βιβλίο πρόκειται να διαβαστεί από διαφορετικές συσκευές (υπολογιστές, tablets, smart phones, e–readers) χρήσιμο θα ήταν να επιλέξετε μια ευανάγνωστη γραμματοσειρά σε σχετικά μεγάλο μέγεθος (π.χ. 12-14). Η επιλογή της γραμματοσειράς είναι θέμα της συνολικής αισθητικής του βιβλίου. Πέρα από τις γραμματοσειρές που είναι ήδη ενσωματωμένες στον κειμενογράφο, μπορείτε να βρείτε στο διαδίκτυο όμορφες γραμματοσειρές που διανέμονται ελεύθερό.

Στοίχιση: Στα πεζά κείμενα για λόγους αισθητικούς και λειτουργικούς προτείνεται η πλήρης στοίχιση των σελίδων (το κείμενο καταλαμβάνει όλο τον διαθέσιμο χώρο και στοιχίζεται και αριστερά και δεξιά στην κάθε σελίδα). Οι επικεφαλίδες των κεφαλαίων, μπορούν να στοιχίζονται είτε στο κέντρο, είτε αριστερά. Επίσης, σε κάθε παράγραφο καλό θα ήταν να υπάρχει κενό εσοχής στην πρώτη γραμμή, που ρυθμίζεται εύκολα μετακινώντας τον επάνω στηλοθέτη.

Διάστιχο: Η απόσταση μεταξύ των γραμμών του κειμένου καθορίζει το πόσο ευανάγνωστο θα είναι το κείμενο, γι’ αυτό προτείνεται διάστιχο 1,5 γραμμής ώστε να δημιουργείται λίγο μεγαλύτερο κενό. Χρήσιμο θα ήταν επίσης να υπάρχει και μεγαλύτερο κενό ανάμεσα στις παραγράφους.

Αρχίγραμμα: Το πρώτο γράμμα του κάθε κεφαλαίου συνηθίζεται για λόγους αισθητικούς να είναι μεγαλύτερο (σε ύψος 3 ή 4 γραμμών) και όλα τα γράμματα της πρώτης γραμμής να είναι μικρά κεφαλαία. Οι κειμενογράφοι διαθέτουν αυτές τις δυνατότητες αυτόματης διαμόρφωσης.

Αρίθμηση σελίδων: Η θέση της αρίθμησης μέσα στη σελίδα είναι επίσης στοιχείο αισθητικής. Οι πιο συνηθισμένες θέσεις είναι δεξιά ή κέντρο στο κάτω μέρος της σελίδας. Μπορεί επίσης ο αριθμός να τοποθετηθεί στο επάνω μέρος ή και στο δεξιό περιθώριο της σελίδας. Καλό θα ήταν η αρίθμηση να ξεκινάει να εμφανίζεται από την δεύτερη σελίδα και όχι στο εξώφυλλο.

Κεφαλίδα / υποσέλιδο: Στην κεφαλίδα ή στο υποσέλιδο αναγράφεται συνήθως ο τίτλος του βιβλίου και το όνομα του συγγραφέα. Υπάρχει η δυνατότητα -και προτείνεται- στις αριστερές σελίδες να εμφανίζεται με μικρά κεφαλαία ο τίτλος του βιβλίου και στις δεξιές να εμφανίζεται το όνομα του συγγραφέα. Εάν εξυπηρετεί, μπορεί να εμφανίζεται εναλλακτικά και το όνομα του κάθε κεφαλαίου.

2. Εξώφυλλο

Το εξώφυλλο είναι ένα από τα πλέον σημαντικά στοιχεία της αισθητικής εικόνας του βιβλίου. Η διαμόρφωσή του μπορεί να γίνει στον κειμενογράφο με χρήση της επιθυμητής εικόνας και της διαμόρφωσης μέσω της επιλογής Πλαίσιο κειμένου. Εναλλακτικά μπορείτε να χρησιμοποιήσετε online εφαρμογές διαμόρφωσης εξωφύλλου.

Ένα σημαντικό ζήτημα είναι η εικόνα που θα επιλέξετε να μην παραβιάζει δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Για τον σκοπό αυτόν σας προτείνουμε ισχυρά να επιλέξετε μια εικόνα που ο δημιουργός της επιτρέπει την μη εμπορική χρήση της μέσα από την κατάλληλη άδεια (συνήθως άδεια Creative Commons ή Public domain). Ακόμα κι αν δεν επιβάλλεται από την άδεια χρήσης της εικόνας, καλό θα ήταν να αναφέρετε στο εσώφυλλο το όνομα του δημιουργού της εικόνας, καθώς και την πηγή.

3. Αίτηση χορήγησης ISBN

Το ISBN (International Standard Book Number) είναι ένας διεθνής μοναδικός αριθμός βιβλίου και αποτελείται από 13 ψηφία. Για την Ελλάδα η παραχώρηση ISBN γίνεται δωρεάν από την Εθνική Βιβλιοθήκη για την έκδοση ή την αυτοέκδοση βιβλίου (έντυπου ή ηλεκτρονικού).

Για την αίτηση χορήγησης ISBN θα πρέπει καταρχήν να κάνετε μια Εγγραφή ως Αυτοεκδότης στο Ελληνικό Κέντρο ISBN της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Κατόπιν ακολουθώντας τις οδηγίες θα μπορέσετε να κάνετε Αίτηση χορήγησης ISBN για το συγκεκριμένο ηλεκτρονικό βιβλίο (e–book) που επιθυμείτε.

Η Βεβαίωση παραχώρησης ISBN για το βιβλίο θα σας σταλεί έπειτα από λίγες μέρες από την Εθνική Βιβλιοθήκη σε αρχείο PDF μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

4. Επιλογή άδειας ελεύθερης διανομής Creative Commons

Από τη στιγμή που έχετε επιλέξει να διαθέσετε ελεύθερα το ψηφιακό βιβλίο σας στο διαδίκτυο, επιθυμείτε να μοιραστείτε μέρος των δικαιωμάτων σας με το κοινό. Απαραίτητο είναι να αποφασίσετε και να καθορίσετε ρητά ποια ακριβώς δικαιώματα επί του έργου σας έχει ο αναγνώστης που κατεβάζει το βιβλίο σας από το διαδίκτυο.

Πρακτικά, θα πρέπει να επιλέξετε εάν δίνετε το δικαίωμα σε οποιονδήποτε να τροποποιήσει το έργο σας και να δημιουργήσει ένα παράγωγο έργο και εάν επιτρέπετε ή όχι την εμπορική χρήση του έργου σας. Σε κάθε περίπτωση, για την αναδιανομή/διαμοίραση του έργου σας, οποιοσδήποτε είναι υποχρεωμένος να αναφέρει εσάς ως δημιουργό του έργου.

5. Σελίδα τίτλου και Εσώφυλλο

Μεταξύ του εξωφύλλου και του περιεχομένου θα πρέπει να υπάρχει μία σελίδα τίτλου και μία σελίδα εσώφυλλου, όπως ακριβώς στα χάρτινα βιβλία. Στη σελίδα εσώφυλλου περιέχονται τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ο τίτλος του βιβλίου (& ο υπότιτλος αν υπάρχει) και το όνομα του συγγραφέα.

• Το έτος έκδοσης.

• Το ISBN του βιβλίου.
• Αναλυτικά η άδεια Creative Commons με την οποία κυκλοφορεί ελεύθερα το συγκεκριμένο ψηφιακό βιβλίο 

• Οι συντελεστές του βιβλίου (π.χ. επιμελητής, γραφίστας, εικονογράφος, διορθωτής κ.λπ.)

• Τα ονόματα των δημιουργών που συνεισέφεραν ελεύθερα π.χ. την εικόνα εξωφύλλου ή τη μουσική υπό άδεια Creative Commons, όπως επίσης και αναφορά της αντίστοιχης πηγής.

Σε μια επόμενη σελίδα μπορεί να γραφεί ένα μότο (συνήθως ένα απόφθεγμα, ένας στίχος ή ένα απόσπασμα από άλλο βιβλίο) καθώς και ευχαριστίες ή αφιέρωση σε πρόσωπα.

Το βιογραφικό σας προτείνεται να είναι σύντομο, γραμμένο σε τρίτο πρόσωπο, και κάτω από την φωτογραφία σας, ως λεζάντα να αναφέρεται το όνομα του φωτογράφου.

Εάν το βιβλίο περιλαμβάνει συλλογή διηγημάτων / ποιημάτων ή άλλων κειμένων, τότε θα πρέπει να προσθέσετε και μία σελίδα Περιεχομένων. Στην προτελευταία ή τελευταία εσωτερική σελίδα του βιβλίου, μπορείτε να προσθέσετε κολοφώνα, ένα μικρό κείμενο στο κέντρο της σελίδας, όπου αναφέρονται στοιχεία σχετικά με την έκδοσή του, όπως ο τόπος και η ημερομηνίας έκδοσης, το όνομα του εκδότη, τα ονόματα του επιμελητή και του διορθωτή, πού και πότε ψηφιοποιήθηκε, κ.λπ.

6. Μετατροπή

Αρχείο PDF: Ο τύπος αρχείου PDF (Portable Document Format) είναι ο πλέον συνηθισμένος για ψηφιακά έγγραφα, καθώς μπορεί εύκολα να αναγνωστεί από κάθε είδος συσκευής.

Μπορείτε εύκολα να μετατρέψετε το αρχείο του κειμενογράφου που έχετε ετοιμάσει σε αρχείο PDF. Η μετατροπή μπορεί να γίνει άμεσα online μέσω π.χ. των ακόλουθων εφαρμογών: www.ilovepdf.com // www.zamzar.com // www.pdfonline.com // www.freepdfconvert.com

7. Δοκιμαστική ανάγνωση σε συσκευές

Είναι απαραίτητο προτού απελευθερώσετε το e–book σας να πραγματοποιήσετε δοκιμαστική ανάγνωση όλων των μορφότυπων που έχετε ετοιμάσει σε όλες τις αντίστοιχες συσκευές, ώστε να διορθώσετε πιθανές ατέλειες. Χρησιμοποιήστε διαφορετικούς υπολογιστές, ταμπλέτες, κινητά τηλέφωνα και συσκευές e–book readers.

8. Ανάρτηση στο διαδίκτυο

Μπορείτε να δημιουργήσετε έναν ειδικό ιστότοπο ή ιστολόγιο για την ανάρτηση του e–book σας χρησιμοποιώντας τις δημοφιλείς εφαρμογές WordPress, Blogger, Tumblr, Joomla, Wix, Weebly. Δημιουργήστε εκεί ένα αρχείο συγκεντρώνοντας όλες τις πληροφορίες για το βιβλίο (κριτικές, αναφορές, δημοσιεύσεις κ.λπ.)

Για την αποθήκευση των αρχείων του e–book, ώστε να είναι εύκολο το κατέβασμά τους, μπορείτε να χρησιμοποιήστε τους ιστότοπους Dropbox / Google Drive / κ.λπ.

Για να γνωρίζετε πόσες φορές έχει γίνει download το βιβλίο σας, μπορείτε να τοποθετήσετε έναν μετρητή μέσω συνδέσμων από το Goo.gl ή το Bit.ly.

9. Προώθηση του e-book

• Στείλτε το βιβλίο σας για καταχώρηση στους καταλόγους των ελεύθερων ελληνικών ψηφιακών βιβλίων: Ανοικτή βιβλιοθήκη // Ebooks4greeks // Free–ebooks // Easywriter
• Καταχωρήστε το βιβλίο σας στην επίσημη βάση δεδομένων της Βιβλιονέτ

• Μοιραστείτε το βιβλίο με τους φίλους σας στα κοινωνικά δίκτυα.

• Ενημερώστε τους γνωστούς σας μέσω e–mail για την έκδοση του βιβλίου (εναλλακτικά μπορείτε να αποστείλετε newsletter μέσω π.χ. του Mailchimp)
• Στείλτε ένα ενημερωτικό δελτίο για την έκδοση του βιβλίου σας σε λογοτεχνικά περιοδικά // και λογοτεχνικά ιστολόγια.

Πηγή

Συντάκτης: Ευαγγελία Μποζαντζόγλου,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.