Να βελτιώσουμε την καθημερινότητα και τη διάθεσή μας; Να πετύχουμε τους επαγγελματικούς μας στόχους; Να κυνηγήσουμε ένα μακροπρόθεσμο όνειρό μας; …
Πώς οι κοινωνικές νόρμες και η ανατροφή επηρεάζουν την αυτοπεποίθηση
Πώς η κοινωνία και οι εμπειρίες της παιδικής ηλικίας περιορίζουν την αυτοπεποίθηση και πώς μπορούμε να σπάσουμε αυτόν τον κύκλο;
Η αυτοπεποίθηση θεωρείται συχνά κλειδί για την επιτυχία, ωστόσο πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται να την αναπτύξουν λόγω κοινωνικών προτύπων, τρόπων ανατροφής και εσωτερικευμένων φόβων.
Ο ρόλος της ανατροφής στη διαμόρφωση της αυτοπεποίθησης
Η επίδραση των γονέων και η πρώιμη καθοδήγηση
Οι γονείς και οι φροντιστές αποτελούν την κύρια επιρροή στη διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης ενός παιδιού. Αν και οι προθέσεις τους είναι συχνά προστατευτικές, ορισμένα στυλ ανατροφής μπορεί ακούσια να υπονομεύσουν την αυτοπεποίθηση.
-
Υπερπροστατευτική ανατροφή: Η υπερβολική καθοδήγηση εμποδίζει τα παιδιά να αναπτύξουν δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων. Έρευνα του Journal of Child and Family Studies (2020) έδειξε ότι παιδιά υπερπροστατευτικών γονέων έχουν υψηλότερα επίπεδα άγχους και χαμηλότερη αυτοαποτελεσματικότητα.
-
Κριτική και έπαινος: Υπερβολική κριτική μπορεί να ενισχύσει τον φόβο αποτυχίας, ενώ η υπερβολική επιβράβευση δημιουργεί εύθραυστη αυτοεκτίμηση. Σύμφωνα με το Child Development (2018), ο συγκεκριμένος έπαινος για την προσπάθεια (π.χ., “Έκανες εξαιρετική δουλειά σε αυτό”) οδηγεί σε υψηλότερο εσωτερικό κίνητρο και αυτοπεποίθηση.
Πολιτισμικές προσδοκίες στην ανατροφή
Σε διαφορετικές κουλτούρες, οι κοινωνικές προσδοκίες διαμορφώνουν διαφορετικά επίπεδα αυτοπεποίθησης στα παιδιά:
-
Συλλογικές κουλτούρες: Επικεντρώνονται στη διατήρηση της ομαδικής αρμονίας, περιορίζοντας την αυτοέκφραση.
-
Ατομικιστικές κουλτούρες: Ενθαρρύνουν την αυτοέκφραση, αλλά η πίεση για τελειότητα δημιουργεί άγχος επίδοσης.
Κοινωνικές νόρμες και φόβος αποτυχίας
Η επίδραση της μάθησης μέσα από τον φόβο
Η εκπαίδευση συχνά ενισχύει τη μάθηση μέσω φόβου, όπου τα λάθη τιμωρούνται αντί να αντιμετωπίζονται ως ευκαιρίες για εξέλιξη:
-
Εκπαιδευτικές ρακτικές: Τα τιμωρητικά συστήματα αξιολόγησης αποθαρρύνουν τη δημιουργικότητα και την ανάληψη ρίσκων.
-
Σύγκριση με ομότιμους: Οι βαθμολογικές κατατάξεις εντείνουν την κοινωνική σύγκριση, επηρεάζοντας αρνητικά την αυτοεκτίμηση.
Τελειομανία και φόβος κριτικής
Τα κοινωνικά πρότυπα επιβραβεύουν την τελειότητα, αυξάνοντας τον φόβο κρίσης:
-
Πίεση από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης: Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Instagram, ενισχύουν την τελειομανία. Σύμφωνα με έρευνα, η χρήση τους συσχετίζεται με τον φόβο αποτυχίας και το “σύνδρομο του απατεώνα”.
Η ζώνη άνεσης: Γιατί μένουμε στάσιμοι
Νευρολογική βάση του φόβου και της άνεσης
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος προτιμά την ασφάλεια και την προβλεψιμότητα.
-
Ο ρόλος της αμυγδαλής: Η αμυγδαλή ενεργοποιείται όταν αντιμετωπίζουμε προκλήσεις ή άγνωστες καταστάσεις. Μελέτη έδειξε ότι τα άτομα που αποφεύγουν συχνά ρίσκα εμφανίζουν αυξημένη δραστηριότητα στην αμυγδαλή.
Καθοδήγηση για την αποφυγή του ρίσκου
Από την παιδική ηλικία, πολλοί ενθαρρύνονται να αποφεύγουν κινδύνους με φράσεις όπως “Πρόσεχε”, “Μην το κάνεις αυτό” ή “Παίξε εκ του ασφαλούς“.
-
Στοιχεία από την ψυχολογία της ανάπτυξης: Μελέτη του Developmental Psychology (2020) αποκάλυψε ότι παιδιά που αποθαρρύνθηκαν από την εξερεύνηση εμφάνιζαν χαμηλότερη αυτοπεποίθηση ως ενήλικες.
Ο ρόλος της γλώσσας στη διαμόρφωση πεποιθήσεων
Αρνητική ενίσχυση μέσω της γλώσσας
Η γλώσσα επηρεάζει σημαντικά την αυτοεκτίμηση. Φράσεις όπως “Δεν είσαι καλός σε αυτό” δημιουργούν περιοριστικές πεποιθήσεις.
-
Έρευνα του Psychological Science (2018) έδειξε ότι παιδιά που εκτέθηκαν σε γλώσσα σταθερής νοοτροπίας (“Είσαι φυσικό ταλέντο”) ήταν λιγότερο πιθανό να επιμείνουν σε δύσκολες καταστάσεις.
Εσωτερικευμένες περιοριστικές πεποιθήσεις
Συχνά, κοινωνικές νόρμες ενισχύουν πεποιθήσεις όπως:
-
“Μείνε ταπεινός, μην καυχιέσαι.”
-
“Είναι καλύτερο να είσαι ασφαλής παρά να το ρισκάρεις.”
Αντιμετώπιση του φόβου και ενίσχυση της αυτοπεποίθησης
Ανάπτυξη νοοτροπίας ανάπτυξης
Η νοοτροπία ανάπτυξης, που προωθεί η ψυχολόγος Carol Dweck, βασίζεται στην πίστη ότι οι ικανότητες μπορούν να βελτιωθούν μέσω της προσπάθειας:
-
Έρευνα στο Nature Human Behaviour (2017) έδειξε ότι παρεμβάσεις για την ανάπτυξη νοοτροπίας οδήγησαν σε βελτιωμένες επιδόσεις και ανθεκτικότητα.
Αναπλαισίωση της αποτυχίας
Η θεώρηση της αποτυχίας ως ευκαιρίας για μάθηση ενισχύει την αυτοπεποίθηση.
-
Μελέτη του Journal of Experimental Psychology (2018) κατέδειξε ότι όσοι έμαθαν να βλέπουν την αποτυχία ως ανατροφοδότηση επέδειξαν μεγαλύτερη επιμονή.
Σταδιακή έκθεση σε ρίσκο
Η σταδιακή έκθεση σε προκλήσεις βοηθά στην απομυθοποίηση του φόβου.
-
Σύμφωνα με μετα-ανάλυση του Cognitive Behaviour Therapy (2020), η έκθεση είναι αποτελεσματική στη μείωση του φόβου.
Η αυτοπεποίθηση επηρεάζεται βαθιά από κοινωνικές νόρμες, ανατροφή και φόβους. Η υπερπροστασία, η μάθηση μέσω του φόβου και οι περιοριστικές γλωσσικές πεποιθήσεις μπορούν να καταστείλουν την αυτοεκτίμηση.
Ωστόσο, η αυτοπεποίθηση δεν είναι στατική. Με την υιοθέτηση νοοτροπίας ανάπτυξης, την αναπλαισίωση της αποτυχίας και τη σταδιακή έκθεση σε προκλήσεις, μπορούμε να σπάσουμε αυτόν τον κύκλο. Όλα αυτά μπορούν να γίνουν με εκπαίδευση και coaching, όπου ένας ειδικός μπορεί να σας βοηθήσει να ανακαλύψετε ποιές δυνάμεις σας έχουν επηρεάσει μέχρι σήμερα, ποιές είναι οι πεποιθήσεις σας και πώς θα θέλατε να τις αλλάξετε.
Καλώς ή κακώς ο τρόπος που βλέπουμε τον εαυτό μας στην ενήλικη ζωή, δεν καθορίζεται από εμάς, αλλά έχει χτιστεί ασυνείδητα μέσα από την παιδική μας ηλικία. Θέλει συνειδητή προσπάθεια για να το αλλάξουμε, όταν το αποφασίσουμε.
Αν θέλετε να σπάσετε τον φαύλο κύκλο της χαμηλής αυτοπεποίθησης, μη διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια. Επικοινωνήστε μαζί μου για μια συνάντηση γνωριμίας και θα δείτε πόσο εύκολα εξαφανίζονται εμπόδια του παρελθόντος, που δεν χρειάζεται να μας επηρεάζουν στο σήμερα.
Τηλέφωνα επικοινωνίας: 2106128281, 6937524688
Η κατανόηση του τρόπου που διαμορφώνουμε την αυτοεκτίμησή μας είναι το πρώτο βήμα για να ενδυναμώσουμε τα άτομα να ξεπεράσουν τους φόβους τους και να επιτύχουν.
Bio Εύη Ξυραφά
Personal Growth Expert, και δημιουργός του Believe in You.
Με πάνω από 23 χρόνια εμπειρία στην εκπαίδευση και το coaching, έχει βοηθήσει χιλιάδες ανθρώπους στην Ελλάδα να ξεπεράσουν τα εμπόδια που τους στερούν την επιτυχία και την ευτυχία στη ζωή, διδάσκοντας τις βασικές δεξιότητες ζωής.
Δεξιότητες που θα έπρεπε να μαθαίναμε από το δημοτικό, αλλά κανείς δεν μπήκε στον κόπο να μας διδάξει. Π.χ. το πώς να ελέγχουμε τα συναισθήματά μας, μέσα από τις σκέψεις μας. Ή το πώς να οριοθετούμε με ευγένεια και σεβασμό, χωρίς να χαλάμε τις σχέσεις μας.
Website: http://www.believeinyou.gr/
Email: info@believeinyou.gr
Facebook: https://www.facebook.com/BelieveInYou.gr
Βιβλίο: “Θέλω Πιστεύω Μπορώ: Τα 3 κλειδιά της ζωής”
Online πρόγραμμα δεξιοτήτων ζωής: Life Skills Academy
