“Πολυφίλητη” του Νίκου Ψιλάκη
Το καλοκαίρι είναι η ιδανική εποχή για ηρεμία, χαλάρωση και ξεγνοιασιά πλάι στο κύμα παρέα με ένα ταξιδιάρικο βιβλίο που γαληνεύει το πνεύμα και μας γεμίζει πρωτόγνωρες εμπειρίες. Τώρα λοιπόν που τα μεσημέρια κυλούν νωχελικά στον ακατάπαυστο ήχο των τζιτζικιών που τραγουδούν έξω από το παράθυρό μας, δεν υπάρχει καλύτερη ευκαιρία για μία δροσερή βουτιά στα φιλόξενα νερά ιστοριών βγαλμένων από άλλες εποχές γεμάτες μυστικά και πάθη που παραμένουν καλά κρυμμένα από τη βοή της καθημερινότητάς μας. Μία τέτοια γοητευτική ιστορία έπεσε στα χέρια μου λοιπόν, λίγο καιρό πριν, μαγεύοντάς με μόνο από τον τίτλο: «Πολυφίλητη». Ποια γυναίκα άραγε να χαρακτήριζε ο δημιουργός της έτσι; Δεν έμενε παρά να αφεθώ μέσα στις σελίδες του βιβλίου.
«Πολυφίλητη…»
Ο τίτλος είναι συνήθως το πρώτο πράγμα που κοιτάζει ο εν δυνάμει αναγνώστης σε ένα βιβλίο πριν το επιλέξει για πιστό του φίλο. Ο συγκεκριμένος, είναι σαν να φέρει μία μαγική αύρα πάνω του που ταυτόχρονα εκπέμπει τρυφερότητα και σεβασμό για το πρόσωπο που το χαρακτηρίζει. «Πολυφίλητη» δεν μπορεί παρά να είναι μία γυναίκα που έχει αγαπηθεί πολύ (και από πολλούς;), που έχει βιώσει μεγάλα συναισθήματα στη ζωή της και που πιθανώς να έχει νιώσει τον έρωτα σε όλες του τις διαστάσεις.
Η ανάγνωση ξεκινά και το ύφος του συγγραφέα, που σαν επιδέξιος παραμυθάς μιας άλλης εποχής, μεταφέρει τον αναγνώστη πολλές εκατοντάδες χρόνια πίσω, σε έναν τόπο που μοιάζει ταλαιπωρημένος, σε ένα χωριό που δείχνει να κοιμάται εκείνη την περίεργη νύχτα όταν μια νέα γυναίκα με ένα μωρό στην αγκαλιά βρίσκεται περιπλανώμενη σε άγνωστα για εκείνη μονοπάτια ζητώντας τη λύτρωση. Το πρωί τα βήματά της την φτάνουν στην πόλη, μακριά από τα λόγια και τα παγωμένα πρόσωπα του χωριού που τη στοιχειώνουν. Τώρα πια βρίσκεται στο Μεγάλο Κάστρο που άφησε τις πύλες του ανοιχτές για εκείνη.
Είναι Μάιος του 1647 και το μεγαλύτερο μέρος της Κρήτης έχει πέσει στα χέρια των Οθωμανικών στρατευμάτων. Μόνο το Ηράκλειο παραμένει ακόμα ελεύθερο, όμως για πόσο; Η νεαρή Φρατζέσκα καταφθάνει στον Χάνδακα με το νεογέννητο, νόθο παιδί της στην αγκαλιά και μετά από ώρες περιπλάνησης αποφασίζει να το αφήσει έκθετο στα σκαλιά της εκκλησίας του Αγίου Σαλβαδόρου. Έτσι, μόνη καθώς είναι προσπαθεί να ανταπεξέλθει στην καθημερινότητα και να επιβιώσει σε μια εχθρική πόλη παλεύοντας τους δαίμονες που έχουν κατακλύσει την ψυχή της. Πολύ σύντομα η ζωή της θα αποκτήσει νόημα όταν θα γίνει η τροφός ενός ορφανού βρέφους από εύπορη οικογένεια, στο οποίο εκτός από το μητρικό γάλα λείπει και η μητρική αγκαλιά…
Παράλληλα με την ιστορία της Φρατζέσκας, ο αναγνώστης παρακολουθεί με αγωνία και συγκίνηση τα συναρπαστικά γεγονότα που λαμβάνουν χώρα στον πολιορκούμενο Χάνδακα και έμελλαν να σημαδέψουν την ιστορία της Ευρώπης του 17ου αιώνα. Οι Οθωμανοί έχουν ήδη καταλάβει τα Χανιά και το Ρέθυμνο ενώ κηρύττουν έναν αδυσώπητο πόλεμο στην πρωτεύουσα του νησιού που μένει ελεύθερη αλλά βαθιά πληγωμένη, για 22 ολόκληρα χρόνια. Η πολιορκία αυτή, η μεγαλύτερη στα χρονικά της ιστορίας, βρίσκει τους κατοίκους να ζουν ο καθένας τον δικό του εσωτερικό πόλεμο, σε μία πόλη που αιμορραγεί γεμάτη αγωνίες, απειλές, κοινωνικές ανισότητες και φόβους .
Τα πρωταγωνιστικά πρόσωπα του βιβλίου είναι καθαρά κύημα της φαντασίας του ταλαντούχου συγγραφέως όμως ο χώρος, ο χρόνος και τα γεγονότα είναι απολύτως αληθινά. Έτσι, οι φανταστικοί ήρωες φαίνεται να συναντούν τους πραγματικούς Καστρινούς, να αλληλεπιδρούν μαζί τους επηρεάζοντας ο ένας την μοίρα του άλλου. Μαζί αντιστέκονται, μαζί πολεμούν, μαζί πολιορκούνται, μαζί πονούν, μαζί θρηνούν για την τύχη του Χάνδακα που έχει γεμίσει πληγές. Πρόκειται για μία αφήγηση θεμελιωμένη πάνω σε πραγματικά ιστορικά ντοκουμέντα, που σίγουρα δεν θα αφήσει κανένα αναγνώστη ασυγκίνητο.
Καθώς λοιπόν η ανάγνωση φτάνει προς το τέλος, και πραγματικά συγκλονισμένη από την τόσο αιματηρή ιστορία του Ηρακλείου, αρχίζω να αντιλαμβάνομαι την πραγματική ταυτότητα της «Πολυφίλητης». Είναι πράγματι μία γυναίκα που έχει αγαπηθεί έντονα, μία γυναίκα βαθιά πληγωμένη που παλεύει να κλείσει τα τραύματα τόσων χρόνων. Είναι εκείνη που έχει απολαύσει τα χάδια ενός συντρόφου αφοσιωμένου και εκείνη που έχει προδοθεί με τον χειρότερο τρόπο από την ίδια της τη ζωή. Είναι η Φρατζέσκα, είναι το Μεγάλο Κάστρο, είναι εκείνη η πόλη που βασανίζεται στα χέρια των κατακτητών, μα που τελικά καταφέρνει να αναγεννηθεί μέσα από τις στάχτες της.
