Ποιος φοβάται ποιον;

Συντάκτης: Παναγιώτης Αχλατλής

Ο φόβος είναι ένα βασικό συναίσθημα του ανθρώπου που τον αναγνωρίζουμε με πολλά πρόσωπα. Άγχος, ανησυχία, αγωνία, πανικός, τρόμος. Προκαλείται όταν συνειδητοποιούμε ένα πραγματικό ή πλασματικό κίνδυνο.

Λειτουργεί σαν μηχανισμός προστασίας και ενεργοποιείται από το ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Η πρώτη του εκδήλωση φανερώνεται μέσα στη σκέψη. Γίνεται ο «εισηγητής της αμφισβήτησης» για την θετική έκβαση των ενεργειών μας και επισημαίνει τον ενδεχόμενο κίνδυνο της ομαλής ροής των πραγμάτων και της ζωής.

Ο φόβος είναι κατάσταση του νου, ζει μονίμως εντός μας, γιατί γεννήθηκε μαζί μας, σαν ένας ιός που μας έχει προσβάλει ή μας έχει κληροδοτηθεί από τους γεννήτορές μας. Η διαχείρισή του είναι η σημαντικότερη ενέργεια που θα πρέπει να κάνουμε για να αποδείξουμε στο υπόλοιπο της ζωής μας, αν τελικά έχουμε πάρει τα ωφέλιμα αντισώματά του ή αποκτήσαμε μόνιμες βλάβες.

Κάθε ανθρώπινη επιτυχία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί νίκη ενάντια στο φόβο της αποτυχίας. Το ότι περπατήσαμε στην νηπιακή ηλικία, οφείλεται στην προσπάθεια και στο γεγονός ότι ξεπεράσαμε τον φόβο της πτώσης. Φύγαμε από τη φωλιά του σπιτιού και μπήκαμε στην αρένα της κοινωνικής ζωής, νικώντας τον φόβο του αγνώστου, του ξένου, του διαφορετικού. Κάναμε φιλίες και σχέσεις γιατί δεν φοβηθήκαμε να εκτεθούμε, να δοθούμε, να θυσιαστούμε, νικώντας τον φοβικό εγωισμό μας.

Κάποια φορά, όσο ήμασταν μικροί, σίγουρα βρεθήκαμε μπροστά από μια σκάλα που φάνταζε στα μάτια μας θεόρατη και προκλητική. Ο πειρασμός να δούμε που οδηγεί, μας παρακίνησε να ανεβούμε ένα ένα τα σκαλιά της χωρίς φόβο και αψηφώντας τον ενδεχόμενο κίνδυνο. Το άγρυπνο μάτι του γονιού όμως, μας εντόπισε γρήγορα και διέκοψε αυτή την ανάβαση.

Δεν ξέρουμε αν ποτέ καταλάβουμε στη συνέχεια της ζωής μας ότι ο φόβος του ύψους και ο κίνδυνος της πτώσης μας έβαλε ένα μόνιμο περιορισμό, ότι στη ζωή, υπάρχουν δεδομένα ασφαλείας. Δεν μπορείς να ανέβεις τόσο ψηλά, υπάρχουν όρια. Όμως μέσα σε αυτά τα δεδομένα όρια, ζει το ψέμα του φόβου. Θα είναι η σκοτεινή και ανεξερεύνητη πλευρά μας.

Και εδώ αρχίζουν τα μεγάλα προβλήματα σε σχέση με το κοινωνικό σύνολο, με το κράτος, με την παγκοσμιοποιημένη οικονομία και πληροφορία. Γίνεται φανερό πια ότι αυτή η σκοτεινή πλευρά του ατόμου, γίνεται προσπάθεια να χειραγωγηθεί από πολλά επίπεδα εξουσίας. Διαπιστώνουμε, ότι κατά καιρούς εκτοξεύονται παγκοσμιοποιημένες «φοβικές βόμβες» για να διασπείρουν έναν αόριστο φόβο. Βρίσκουν το στόχο τους και αναγκάζουν τον άνθρωπο να περιοριστεί στα στοιχεία του μικρόκοσμού του. Η μόνη ασφάλεια που νιώθει πλέον είναι μέσα στο σπίτι του και τώρα είναι ανάγκη να φροντίσει μόνο τα του οίκου του.

Ποιος φοβάται ποιον;

Ο υβριδικός πόλεμος. όπως συνηθίζεται να αποκαλείται πια, ξεκίνησε βρίσκοντάς μας απροετοίμαστους και χωρίς μηχανισμούς άμυνας. Δεν προσπαθήσαμε πολύ να αντιμετωπίσουμε τους φόβους που γέννησαν δεισιδαιμονίες εναντίον των συνανθρώπων μας, αλλά και ολόκληρων λαών. Δε συζητήσαμε αρκετά με τη φωτεινή πλευρά μας, δεν αναλύσαμε την πραγματικότητα και το συλλογικό συμφέρον.

Τώρα πια θεωρούμε ότι βρισκόμαστε διαρκώς εκτεθειμένοι σε μια πολυάριθμη μάζα αγνώστων και εχθρών που κυοφορούν τον κίνδυνο και τους στοχοποιούμε ως μια μόνιμη απειλή θανάτου. Ο αόριστος φόβος γίνεται εργαλείο στο μηχανισμό υποδούλωσης της σκέψης και το αποτέλεσμα φαίνεται γρήγορα στα ράφια των s/m και στην έλλειψη μέσων υγειονομικής ασφάλειας. Το άγχος γενικεύεται και ο κοινωνικός φόβος γιγαντώνεται.

Όμως παρατηρώντας την ιστορία μας, πάντα καταφέρναμε την τελευταία στιγμή να βρίσκουμε τις λύσεις. Στον παγκόσμιο χρόνο για την λύση των προβλημάτων του πλανήτη μας ή της καταστροφής του, μάλλον βρισκόμαστε στο παρά πέντε. Στον ελάχιστο χρόνο που μας απομένει, ας μη δεχτούμε να συμμετέχουμε σε μεγάλους όγκους ανθρώπων ως αμελητέες δυνάμεις. Ας αποφύγουμε τις εύκολες λύσεις με το να κρυβόμαστε μέσα στον όχλο, ο οποίος θα μας παρασύρει μέσα στην αστάθεια και την ευπιστία των καθοδηγητών του. Ας μη γίνουμε χειραγωγήσιμες μάζες που διακατέχονται από το φόβο, μήπως και χαθούν τα κεκτημένα τους. Αυτός ο φόβος είναι όμως που κάνει τις μάζες αδιάφορες και κυνικά σκληρές απέναντι σε όλους τους άλλους.

Μπορούμε να αμυνθούμε κι εμείς με το ίδιο όπλο του φόβου. Αυτού του φόβου που προκαλούν οι μάζες στα συστήματα διακυβέρνησης. Είναι γεγονός ότι οι μάζες φοβούνται, αλλά και προξενούν φόβο. Μπορεί να είναι αυτοκαταστροφικές, αλλά και εποικοδομητικές. Θα μπορούσαν να γίνουν υπολογίσιμες όταν ενωθούν και διεκδικήσουν τα αυτονόητα. Έτσι κανείς δε μπορεί να σχεδιάζει χωρίς να λαμβάνει υπόψιν τα δικαιώματά τους.

Η απάντησή μας στην νέα πρόκληση που ξεκίνησε με την εμφάνιση του covid 19, ας είναι η αλλαγή της συμπεριφοράς μας. Σε αυτή την κοινωνική διαχείριση του φόβου, δε χωρά ο αποκλεισμός, ούτε ο στιγματισμός. Πρέπει να γίνουμε πραγματιστές και να μην δεχτούμε τη γιγάντωση ενός υπαρκτού, αλλά αντιμετωπίσιμου κινδύνου. Να συνειδητοποιήσουμε ότι η δύναμή μας βρίσκεται στην αλληλεγγύη, στην ενότητα και στον κοινό σκοπό για καλύτερη και δικαιότερη ζωή. 

Συντάκτης: Παναγιώτης Αχλατλής,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.