Ποιά ουσία που εντοπίζεται στο ρύζι, βλάπτει την υγεία μας;

Συντάκτης: Ελένη Δερμιτζάκη, Χημικός, MSc

Για να επωφεληθούμε ουσιαστικά όλων των θρεπτικών συστατικών του ρυζιού, θα πρέπει να προστατευτούμε από κάθε τοξική, βλαβερή χημική ουσία που πιθανόν να περιέχεται σε αυτό.

Το ρύζι αποτελείται κατά 90% από απλούς και σύνθετους υδατάνθρακες και επιπλέον, είναι πλούσιο σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β, όπως Βιταμίνη Β1 (θειαμίνη), Βιταμίνη Β2 (ριβοφλαβίνη), Βιταμίνη Β3 (νιασίνη), Βιταμίνη Β5 (παντοθενικό), Βιταμίνη Β6 (πυριδοξίνη), Βιταμίνη Β9 (φυλλικό οξύ). Δεν περιλαμβάνει βέβαια τη Βιταμίνη Β12. Από ανόργανα συστατικά περιλαμβάνει κάλιο, μαγνήσιο, φωσφόρο αλλά και σίδηρο.

Τι είναι το χημικό στοιχείο αρσενικό (As) και γιατί εντοπίζεται στο ρύζι;

Το αρσενικό είναι ένα φυσικό στοιχείο. Το ανόργανο αρσενικό, εκείνο δηλαδή που βρίσκεται στη γη, στο έδαφος, στο νερό χαρακτηρίζεται ως η πιο τοξική μορφή του.

poia_ousia_pou_entopizetai_sto_ryzi_vlaptei_thn_ygeia_mas

Τα επίπεδά του αυξάνονται εξαιτίας της περιβαλλοντικής ρύπανσης από παρασιτοκτόνα, φυτοφάρμακα, χημικά λιπάσματα, απόβλητα της βιομηχανίας και γενικά λόγω ανθρώπινης δραστηριότητας.

Ως εκ τούτου, τα ύδατα του εδάφους ή τα υπόγεια είναι πολύ επιβαρυμένα με ανόργανο αρσενικό, οπότε καθώς χρησιμοποιούνται στην άρδευση, μολύνουν το καλλιεργούμενο ρύζι. 

Ακόμα, η συσσώρευση νερού στο έδαφος που φύεται το ρύζι (ορυζώνες), κάνει τον κίνδυνο επιμόλυνσης πιο πιθανό. Τέλος, το ρύζι συγκριτικά με άλλα καλλιεργούμενα τρόφιμα έχει την ιδιότητα να απορροφά πιο πολύ νερό και συνεπώς το αρσενικό που περιέχεται.

Τα αρνητικά αποτελέσματα του τοξικού αρσενικού στην υγεία.

‹‹Η δόση κάνει το δηλητήριο››

Αυτό σημαίνει ότι και η πιο φυσική ουσία μπορεί να μετατραπεί σε δηλητήριο, όταν η δόση στην οποία εκτιθέμεθα είναι πολύ υψηλή.

Η μακροχρόνια άρα σωρευτική ή σε υψηλές συγκεντρώσεις πρόσληψη αρσενικού μέσω της τροφής, οδηγεί σε ένα ευρύ φάσμα δυσμενών συμπτωμάτων για την υγεία του ατόμου.

Τέτοια συμπτώματα είναι ο πονοκέφαλος, η αϋπνία, η απώλεια της όρεξης, η διάρροια, καθώς επηρεάζεται και η υγιής λειτουργία του εγκεφάλου με αποτελέσματα όπως η μειωμένη συγκέντρωση, η δυσκολία με τη βραχύχρονη μνήμη ακόμα και η υποβαθμισμένη νοημοσύνη και κοινωνικότητα.

Άλλα σοβαρότερα προβλήματα από κατάποση του τοξικού αυτού χημικού στοιχείου είναι η υπέρταση, οι καρδιακές παθήσεις, η απόφραξη αιμοφόρων αγγείων, ο διαβήτης αλλά και ο καρκίνος.

Ποιά τακτική μαγειρέματος θα μας βοηθήσει να καταναλώνουμε ρύζι γεμάτο θρεπτικότητα και απαλλαγμένο από αρσενικό (As);

Έχει διαπιστωθεί ότι το ρύζι με τη μικρότερη ποσότητα αρσενικού είναι το basmati. Τι γίνεται με τα άλλα είδη ρυζιού που εντάσσουμε στη διατροφή μας;

poia_ousia_pou_entopizetai_sto_ryzi_vlaptei_thn_ygeia_mas

Το αρσενικό είναι στοιχείο υδατοδιαλυτό, επομένως μπορεί να αφαιρεθεί με νερό σε σημαντικό ποσοστό από το ρύζι.

Η τακτική μαγειρέματος που αποδείχθηκε ως η πιο αποτελεσματική είναι εκείνη του μισοβρασμένου ρυζιού, το ονομαζόμενο parboiled. Διατηρεί τη θρεπτικότητα του τρόφιμου, ενώ το απαλλάσσει από την τοξικότητα.

Στην ουσία, βράζουμε νερό και μόλις είναι έτοιμο προσθέτουμε το ρύζι. Η αναλογία ρυζιού και νερού εδώ είναι 1:4.

Συνεχίζεται ο βρασμός για 5 λεπτά και με την πάροδο αυτού του χρόνου, απορρίπτουμε το νερό.

Προσθέτουμε ξανά νερό με αναλογία ρυζιού και νερού 1:2 αυτή τη φορά. Ακολουθεί μαγείρεμα μέχρι την ολική απορρόφηση πλέον, σε μέτρια θερμοκρασία και με σκεπασμένο σκεύος.

Κατά τη διάρκεια του πρώτου βρασμού αφαιρείται μεγάλο ποσοστό αρσενικού, γι’ αυτό απορρίπτεται και το νερό σε αυτή τη φάση.

Παρόλα αυτά, στο εμπόριο κυκλοφορούν, επίσης, αρκετά προϊόντα με βασική ύλη το ρύζι όπως οι βρεφικές τροφές, τα ροφήματα ρυζιού, τα δημητριακά με ρύζι, τα κράκερ, το σιρόπι από καφέ ρύζι, οι μπάρες δημητριακών με περιεχόμενο ρύζι ή σιρόπι παραγόμενο από αυτό.

Η καλύτερη επιλογή σε τέτοιες περιπτώσεις και κατά το δυνατόν συχνότερα είναι τα βιολογικά προϊόντα.

Φυσικά όπως σε όλα στη ζωή και σε αυτήν την περίπτωση ισχύει το ρητό ‹‹παν μέτρον άριστον››, πράγμα που σημαίνει πως η ένταξη ποικιλίας τροφίμων στο καθημερινό διαιτολόγιό μας και η διατήρηση του μέτρου κατανάλωσης για κάθε είδος τροφής θα μας κρατήσει υγιείς.

Συντάκτης: Ελένη Δερμιτζάκη, Χημικός, MSc

Influence:

Είμαι η Ελένη και έχω γεννηθεί στο Ηράκλειο Κρήτης. Έχω σπουδάσει Χημεία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων…