Πανελλήνιες: Μία “κρίση” άγχους και πανικού
«Πανελλήνιες», μία λέξη η οποία κάθε τέτοια εποχή γίνεται πιο δημοφιλής ακόμα και από την οικονομική κρίση. Μήπως, όμως, και οι πανελλήνιες είναι μία κρίση; Ακόμα και να μην είναι, σίγουρα προκαλεί πολλές. «Κρίση», σίγουρα όχι με την έννοια της άποψης και της κριτικής, καθώς αυτό που εξετάζεται στις πανελλήνιες απέχει πολύ από αυτές, αλλά με την έννοια της κρίσης άγχους και πανικού.
Το πιο σύνηθες φαινόμενο κατά τη διάρκεια των εξετάσεων (αλλά και κατά τη διάρκεια όλης της καταπιεστικής χρονιάς) είναι μαθητές οι οποίοι δεν αντέχουν όλη αυτή την πίεση και το άγχος και οδηγούνται σε διάφορες άλλες κατευθύνσεις. Για παράδειγμα, πολλές φορές έχει σημειωθεί το φαινόμενο αδιαφορίας προς το σχολείο σε σημείο να το παρατούν εξαιτίας της πίεσης των πανελληνίων. Άλλες φορές, ξεσπάσματα σε γονείς, φίλους, συγγενείς, σχέσεις, μιας και οι μαθητές δεν μπορούν να ξεσπάσουν στην ίδια την πηγή του άγχους, που δεν είναι οι καθηγητές, αλλά το σύστημα εκπαίδευσης (η αναφορά στους καθηγητές γίνεται με σκοπό να καταλάβουν οι μαθητές ότι κρατώντας αρνητική στάση απέναντι στους καθηγητές δεν κερδίζουν κάτι, μιας και εκείνοι δεν είναι υπεύθυνοι για ό, τι το σύστημα τους επιβάλλει να διδάξουν). Δεν είναι και λίγες οι φορές, επίσης, που τα παιδιά φτάνουν σε τέτοιο σημείο πίεσης, όπου αυτοκτονούν. Τα αποτελέσματα, όμως, μπορούν να ποικίλλουν, όπως φάνηκε, από μία απλή αδιαφορία για το σχολείο μέχρι και αυτοκτονία. Η πηγή είναι αυτή που έχει ενδιαφέρον για το συγκεκριμένο άρθρο.
Για ποιο λόγο υπάρχει τόσο άγχος για τις πανελλήνιες; Άλλη μία εξέταση είναι όπως αυτή του διπλώματος των αγγλικών ή του διπλώματος για τους υπολογιστές. Ή μήπως όχι; Για τις πανελλήνιες, κάθε μαθητής απαιτείται να καλύψει μία υπέρογκη ύλη σε όλα τα μαθήματα στα οποία θα εξεταστεί. Η ύλη αυτή δεν μπορεί να αφομοιωθεί βεβαίως με κανέναν άλλο τρόπο παρά μόνο της αποστήθισης. Παρακάτω θα γυρίσουμε πάλι στην αποστήθιση.
Για την ώρα θα πρέπει να ειπωθεί ότι το άγχος και οι κρίσεις δημιουργούνται για τον απλούστατο λόγο ότι «ζούμε μόνο μία φορά». Αυτό σημαίνει ότι κάθε χρόνο το εκπαιδευτικό σύστημα απαιτεί από 18χρονα παιδιά να γνωρίζουν ακριβώς τι θέλουν να κάνουν στη ζωή τους, πώς θέλουν να εξελιχθούν και σε ποιον τομέα. Προσφέρεται σε αυτά μία πολύ συγκεκριμένη «γνώση» ήδη από τα 17 τους χρόνια (Β΄ Λυκείου – επιλογή κατεύθυνσης), όπου μαζί με αυτή τη «γνώση» έρχεται και η εξειδίκευση, η «δυνατότητα» να γνωρίσουν πολύ καλά ένα αντικείμενο υστερώντας στα άλλα. Είναι πολύ λογικό ένα παιδί 18 χρονών να αγχώνεται, να παθαίνει κρίσεις πανικού, να θέλει να τα παρατήσει όλα, να μην διαβάζει. Δεν είναι δυνατόν να υπάρχει η απαίτηση αφενός τα παιδιά να γνωρίζουν τι πραγματικά θέλουν για τη ζωή τους, αφετέρου να προσπαθούν μανιωδώς να φέρουν εις πέρας μία ύλη μαθημάτων τόσο μεγάλων διαστάσεων, όπου ένας απογευματινός καφές και χαλάρωση να είναι κάτι απαγορευμένο από τον κυρίαρχο –στα μυαλά των παιδιών της Γ΄ Λυκείου– Χρόνο.
Επιστρέφοντας στην αποστήθιση, θα πρέπει να αναφερθεί ότι ακόμη και οι μαθητές της θετικής κατεύθυνσης, πέρα των λογικών μαθηματικών, καλούνται να ξέρουν απέξω κάθε νόμο της φυσικής, κάθε σελίδα και κάθε γραμμή της βιολογίας, κάθε ένωση της χημείας, ακόμη και αν θέλουν να περάσουν σε μία σχολή άσχετη με αυτά τα αντικείμενα. Δεν είναι μόνο οι μαθητές της θεωρητικής κατεύθυνσης που τους βαραίνει η μέθοδος της αποστήθισης, παρόλο που σε αυτήν γίνεται πιο έντονη. Η μέθοδος αυτή έχει ως αποτέλεσμα η γνώση να γίνεται απλά ένα αντικείμενο-ποσότητα και όχι ποιότητα η οποία θα μόλυνε το μυαλό κάθε μαθητή και θα τον ακολουθούσε σε όλη του τη ζωή. Το μεγαλύτερο ποσοστό των μαθητών ξεχνά σχεδόν τα πάντα από αυτά που μελετούσε κατά την περίοδο της Γ΄ Λυκείου. Επομένως, θα πρέπει να αναρωτηθεί κανείς σε τι πραγματικά βοηθούν οι πανελλήνιες;
Το άγχος για τις εξετάσεις αυτές δημιουργείται μόνο για τον λόγο που αναφέρθηκε παραπάνω. Η σκέψη ότι έχει μόνο μία ευκαιρία ή και δύο (σε περιπτώσεις που τα οικονομικά των γονέων το επιτρέπουν, καθώς η παραπαιδεία είναι πιο ακριβή και από το να πλήρωνε κανείς για να εισαχθεί σε μία σχολή), δημιουργεί στην ψυχή και στο μυαλό του μαθητή πολλούς φόβους. Όλα αυτά σε συνδυασμό με την κοινωνική κατακραυγή και τον χαρακτηρισμό ως «σκράπες» ή «άχρηστους» τους μαθητές που περνούν σε χαμηλόβαθμες σχολές μπορεί να «ανατινάξει» το μυαλό ενός 18χρονου.
Ως κατακλείδα, θα αφεθεί στην κρίση του καθενός το ερώτημα: «Πόσο άγχος θα είχες αν ήξερες ότι μπορείς να δώσεις μόνο μία φορά πανελλήνιες, ότι πρέπει από τώρα να γνωρίζεις ακριβώς τι θέλεις να κάνεις στη ζωή σου, ότι θα πρέπει για ένα χρόνο να είσαι έγκλειστος σε ένα δωμάτιο και σε μία αίθουσα φροντιστηρίου, ότι η κοινωνία θα σε χαρακτηρίσει άχρηστο και θα σε πετάξει στα σκουπίδια αν δεν περάσεις στις υψηλόβαθμες σχολές που η ίδια τις έχει προσδιορίσει ως τέτοιες, και που αν τα παρατήσεις ή δεν τα καταφέρεις, θα μείνεις ένα τίποτα για την υπόλοιπη ζωή σου, 18χρονε;»
