Παναγία Εικοσιφοίνισσα: Ένα από τα παλαιότερα μοναστήρια της Ελλάδας

Η ιστορία της μονής

Το καθολικό της μονής, ο ιερός δηλαδή ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου, πρέπει να κτίστηκε το 454μ.Χ., όπως αναφερόταν σε έναν αρχαίο κώδικα που σωζόταν μέχρι το 1888. Στο αγίασμα της Παναγίας αναφέρεται ως έτος ανέγερσης της μονής το 518 μ.Χ. και από τα περιστατικά της ζωής του οσίου Γερμανού, κτήτορα της μονής, φαίνεται ότι ήταν το πρώτο μοναστήρι που κτίστηκε στη Μακεδονία.

Ο σημερινός ναός που τιμάται στο όνομα της Θεοτόκου Αχειροποιήτου και γιορτάζεται στις 15 Αυγούστου, στις 8 Σεπτεμβρίου και στις 21 Νοεμβρίου, είναι επέκταση παλαιότερου ναού του 11ου αιώνα και περατώθηκε το 1846. Ο παλαιότερος ναός, του οποίου τα θεμέλια φαίνονται προς το μέρος του ιερού, καταστράφηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου το 1507 από άγριο Τούρκο τοπάρχη, επειδή οι μοναχοί της μονής με με την κατήχηση και τη διδασκαλία τους στους κατοίκους δημιουργούσαν σοβαρά εμπόδια στον εξισλαμισμό τους. Αφού έσφαξε 172 μοναχούς και πατέρες του μοναστηριού, έκλεψε όλους τους θησαυρούς, τα κειμήλια και ιερά σκεύη, εικόνες, σπάνια βιβλία, παπύρους, περγαμηνές, χρυσόβουλα και όποιο άλλο σπουδαίο αντικείμενο είχε η μονή. Στο προαύλιο της μονής υπάρχει μνημείο των «πιστών μέχρι θανάτου» μοναχών της πίστης και της πατρίδας μαρτύρων.

Δείτε επίσης: Νικήσιανη: Η κωμόπολη με τις 18 εκκλησίες!

Περιγραφή του ναού

Ο σημερινός ναός είναι σταυροπηγιακός βυζαντινού ρυθμού. Με τους τέσσερις τρούλους του, δύο μεγάλους και δύο μικρούς, γίνεται σταυροειδής. Οι διαστάσεις του είναι 19,60×20 μέτρα. Ο εξωνάρθηκας, βάθους 2,30 μέτρων, σχηματίζει «Π» και περιβάλλει με κίονες μαρμάρινους τις 3 πλευρές της εκκλησίας· ίδιες διαστάσεις έχει και ο εσωνάρθηκας. Οι πανύψηλοι τρούλοι, από τους οποίους κρέμονται θαυμάσιοι πολυέλαιοι, υποβαστάζονται από τέσσερις μαρμάρινους κίονες ύψους 7,30 μέτρων. Επάνω στη στέγη, κοντά στον μικρό δυτικό τρούλο, υπάρχουν δύο μικρά κυπαρίσσια.

Στη βορειοδυτική γωνία του εσωνάρθηκα, ελικοειδής κλίμακα οδηγεί στον γυναικωνίτη, όπου στις δύο απέναντι άκρες υπάρχουν οι μικροί ναοί της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού και του Αγίου Διονυσίου. Ο καθένας τους έχει διαστάσεις 7× 4 μέτρα. Στον μεγάλο ανατολικό τρούλο εικονίζεται ο Παντοκράτορας και στον άλλο μεγάλο τρούλο η Πλατυτέρα των ουρανών. Στην Ωραία Πύλη εικονίζεται η Θεοτόκος ανάμεσα στους αγγέλους.

Το χρυσοποίκιλτο τέμπλο της Παναγίας

Στο μέσο της καμπύλης του τέμπλου υπάρχει η παράσταση της αγίας Τριάδας. Από κάτω βρίσκεται η Παναγία και από πάνω δεσπόζει ευδιάκριτα ο Μυστικός Δείπνος. Λίγο πιο πάνω υπάρχει λεπτομέρεια από την Αποκαθήλωση του Κυρίου. Στον διάκενο χώρο υπάρχουν προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης με απλωμένα τα ειλητάρια και τις προφητείες τους για τη Γέννηση του Θεανθρώπου από την Παρθένο Μαρία. Αριστερά από αυτήν τη σύνθεση και κάτω από την Αχειροποίητο Εικόνα της Θεοτόκου βρίσκεται η παράσταση της έξωσης του Αδάμ και της Εύας από τον Παράδεισο, ενώ από πάνω βρίσκεται η Κοίμηση της Θεοτόκου. Στο δεξιό μέρος της κύριας σύνθεσης δεσπόζει η μορφή του Κυρίου με τις παραστάσεις της Γέννησης, της Περιτομής και της Μεταμόρφωσης. Ακόμη, γύρω από κάθε μικρή εικόνα του Δωδεκαόρτου υπάρχουν παραστάσεις από τα σπουδαιότερα γεγονότα της ζωής του Κυρίου.

Αγιογραφία του ναού

Στον εξωνάρθηκα απεικονίζονται ο άγιος Διονύσιος, ο όσιος Γερμανός, ο Σωφρόνιος Ιεροσολύμων, ο Νεόφυτος, ο Μωυσής ο Αιθίοπας και ο Ανδρέας Κρήτης και πάνω στο τρίθυρο του εξωνάρθηκα απεικονίζονται τα Εισόδια της Θεοτόκου, ο Ασπασμός της Θεοτόκου με την Ελισάβετ και η Γέννηση της Θεοτόκου. Στους θολίσκους επάνω υπάρχουν συμβολικές παραστάσεις από την Αποκάλυψη του Ιωάννου, ενώ άγγελοι σαλπίζουν. Στον εσωνάρθηκα υπάρχουν σκηνές από τον Ακάθιστο Ύμνο.

Στον κυρίως ναό, στην κόγχη του δεξιού χορού, βρίσκονται οι τοιχογραφίες των αγίων Δημητρίου, Νέστορα, Θεοδώρων Τήρωνος και Στρατηλάτου, ενώ στην κόγχη του αριστερού χορού υπάρχουν οι τοιχογραφίες του αγίου Γεωργίου, του αγίου Μερκουρίου, των αγίων Μηνά Πέρσου και Ιακώβου Πέρσου.

Στους τοίχους του εσωνάρθηκα και του κυρίως ναού υπάρχουν τοιχογραφίες των μοναχών αγίων Αντωνίου, Παχωμίου, Σάββα, Ευθυμίου, Θεοδοσίου του κοινοβιάρχου και άλλων μοναχών. Στο περικαλλές τέμπλο βρίσκονται υπερυψωμένες φορητές εικόνες της Ζωοδόχου Πηγής, του Ιησού Χριστού και του Τιμίου Προδρόμου. Εκείνη που μαγνητίζει τον προσκυνητή, προκαλώντας συγκίνηση και δέος, είναι η Αχειροποίητος θεία εικόνα της Θεοτόκου, η οποία βρίσκεται σε όμορφο ασημένιο πλαίσιο.

Κατά την παράδοση, η Παναγία ταξιδεύοντας προς το Άγιο Όρος, πέρασε από το Παγγαίο όρος, περπάτησε στην περιοχή και άφησε τη χάρη της.

Συντάκτης: Αθανασία Ζημιλιάγκου,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.