Προ αμνημονεύτων ετών, πριν αρχίσω την καριέρα μου στον τραπεζικό κλάδο, νόμιζα πως τράπεζα είναι οι ταμίες στα γκισέ με …
Ό,τι ανεβαίνει κατεβαίνει και… το αντίστροφο
Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, οτιδήποτε αφορά τα οικονομικά μας ρυθμίζεται και καθορίζεται από διεθνείς παράγοντες. Και, δυστυχώς, τα νέα δεν είναι καλά.
“Τα χρήματα μπορούν να σε οδηγήσουν όπου θέλεις, αλλά ποτέ δεν θα σε αντικαταστήσουν ως οδηγό” – Ayn Rand
(Δεν την συμπαθώ καθόλου τη Rand, αλλά αυτό δεν έχει σημασία· ούτε τις τράπεζες ούτε τα επιτόκιά τους συμπαθώ.)
Επιτόκια αναφοράς
Στο παρόν άρθρο θα σας μιλήσω για το LIBOR, το οποίο αντιλαμβάνομαι ότι ίσως δεν σας ενδιαφέρει και πολύ.
Το LIBOR (London Inter-Bank Offered Rate), το οποίο αντιπροσωπεύει το Διατραπεζικό Προσφερόμενο Επιτόκιο του Λονδίνου, χρησιμεύει ή χρησίμευε ως ένα παγκοσμίως αποδεκτό βασικό επιτόκιο αναφοράς, που υποδεικνύει το κόστος δανεισμού μεταξύ τραπεζών. Η τιμή υπολογίζεται και δημοσιεύεται καθημερινά από το Διηπειρωτικό Χρηματιστήριο Intercontinental Exchange (ICE).
Στα τελευταία 50 χρόνια περίπου, το LIBOR συνέβαλλε στο να καθοριστούν τα επιτόκια σε όλον τον κόσμο, που συλλογικά επηρεάζουν το κόστος χρέους αξίας 300 τρισεκατομμυρίων δολαρίων – περιλαμβάνοντας τα πάντα, από απλές υποθήκες έως πολύπλοκες εξασφαλισμένες υποχρεώσεις χρέους. Το LIBOR υπολογίστηκε με βάση μια καθημερινή έρευνα, στην οποία οι τράπεζες ρωτήθηκαν πόσο θα χρεώνουν η μια την άλλη για δανεισμό χρημάτων για ένα σύντομο χρονικό διάστημα. Κάποιοι, ως συνήθως, “κακοί” τραπεζίτες (εκπλήσσεστε, έτσι;) συνωμότησαν, ώστε να χειραγωγήσουν το LIBOR για ίδιον κέρδος και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ανά τον κόσμο παρενέβησαν για να μειώσουν την εξάρτηση των χωρών τους από αυτό το αμφιλεγόμενο πλέον επιτόκιο. Τώρα, με την επίσημη κατάργησή του το επόμενο έτος, αυτές οι χώρες θα χρειαστούν μια εναλλακτική λύση.
Υπάρχουν κάποιες: Η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ, είναι πρόθυμη να χρησιμοποιήσει το ασφαλές επιτόκιο χρηματοδότησης μίας ημέρας – ή SOFR – το οποίο βοηθά στον καθορισμό των επιτοκίων περιουσιακών στοιχείων αξίας περίπου 200 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Βασίζεται σε πραγματικές συναλλαγές, σε αντίθεση με τραπεζικές έρευνες. Η Ευρώπη φαίνεται να ευνοεί το Euribor, το οποίο στηρίζει περίπου 211 τρισεκατομμύρια δολάρια περιουσιακών στοιχείων. Υπολογίζεται εν μέρει με βάση τις πραγματικές τραπεζικές συναλλαγές, γεγονός που το καθιστά λίγο πιο αυστηρό (βάσιμο) από τις τραπεζικές έρευνες. Όσο για το Ηνωμένο Βασίλειο, σκέφτεται να ακολουθήσει το Sterling Overnight Index Average (Sonia), το οποίο παρακολουθεί κάθε έτος συναλλαγές αξίας περίπου 40 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Οι περισσότερες λύσεις δεν σημαίνουν λιγότερα προβλήματα, ειδικά αυτήν τη χρονική περίοδο της αστάθειας, που το μη συνηθισμένο είναι το σύνηθες.
“Ωραία όλα αυτά, αλλά εμένα γιατί με νοιάζει;” θα μου πείτε. Διότι όλα αυτά έχουν να κάνουν με την τσέπη μας, που τα τελευταία χρόνια είναι πιο συχνά άδεια παρά γεμάτη -και πρόκειται να αδειάσει και άλλο.
Όλα είναι αλληλένδετα στο Σύμπαν
Πολλοί από εμάς τους κοινούς θνητούς καθώς και οι εταιρείες δανείζονται χρήματα σε “κυμαινόμενη” βάση, πράγμα που σημαίνει ότι οι πληρωμές των τόκων τους εξαρτώνται άμεσα από τα επιτόκια που επιλέγουν οι εμπορικές τράπεζες. Και δεδομένου ότι οι τράπεζες αυτές δανείστηκαν πολλά χρήματα με το LIBOR – και τώρα το SOFR, το Euribor, και το Sonia – επιτόκιο, τα δικά τους επιτόκια ενδέχεται να αυξηθούν πάρα πολύ. Αυτό σημαίνει ότι κι εμείς και οι εταιρείες θα μπορούσαμε να καταλήξουμε να δαπανούμε περισσότερα για τις πληρωμές των τόκων μας και λιγότερα για άλλα πράγματα, κάτι που είναι αρνητικό για την οικονομία γενικά και για εμάς ακόμη περισσότερο. Τα “άλλα” πράγματα μπορεί να είναι καθημερινά, πάγια έξοδα, το ενοίκιο, τα δίδακτρα σχολείων, οι μηνιαίοι λογαριασμοί, μια εβδομαδιαία έξοδος, διακοπές κ.λπ.
Και, δεδομένου ότι αυτό συμβαίνει σε όλον τον κόσμο, ο αντίκτυπος είναι, ξέρετε, παγκόσμιος.
Προϋπολογισμός για υψηλότερα επιτόκια είναι πιθανώς μια… καλή ιδέα
Η πρόβλεψη της μελλοντικής πορείας των επιτοκίων, που είναι δύσκολη ακόμη και κατά τις καλύτερες περιόδους, τώρα είναι πιο περίπλοκη από ποτέ: θα πρέπει πιθανώς να είστε ένας εμπειρογνώμονας εμβολίων κορωνοϊού, να έχετε άμεση πρόσβαση στις “εσωτερικές” πληροφορίες για το πότε θα είναι έτοιμα για την αγορά -πράγμα που απαγορεύεται- και τα χρήματα και τις γνώσεις που χρειάζονται για επένδυση, αγορές κ.λπ., προκειμένου να μπορέσετε να κάνετε μια πρόβλεψη, και πάλι χωρίς ιδιαίτερη σιγουριά.
Το κόστος δανεισμού, το παρόν και το μέλλον
Είναι, λοιπόν, πολύ πιθανό ότι το κόστος δανεισμού χρημάτων θα αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα χρόνια και ότι οι πληρωμές των υποθηκών, δανείων και άλλων πληρωμών θα αυξηθούν αισθητά – για να το πούμε ευγενικά. Μετά από χρόνια εξαιρετικά χαμηλών επιτοκίων – και τα χαμηλά ρεκόρ του τρέχοντος έτους – όλο αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει ψυχρολουσία για τον προϋπολογισμό μας, στον οποίο, οι λίγοι που έχουμε και ακολουθούμε έναν ετήσιο προϋπολογισμό, δεν περιλαμβάναμε αυτά τα παραπανίσια έξοδα.
Και, βέβαια, δεν αναφερόμαστε στα δάνεια που πιθανόν κάποιος σχεδιάζει να πάρει (απίθανο θα μου πείτε), αλλά για τα δάνεια και τις αποπληρωμές τους που ήδη μας βαραίνουν. Το πρόβλημα ενός δανείου (και των πολλών), όπως όλοι σύντομα ανακαλύπτουμε, είναι η αποπληρωμή τους, δηλαδή το μελλοντικό τους και δικό μας γίγνεσθαι, και όχι το δάνειο καθεαυτό, που ανήκει στο παρελθόν από τη στιγμή που το υπογράψαμε.
Δεν θέλω να μας χαλάσω το καλοκαιρινό κέφι, όμως αυτό που γενικά θεωρούμε μέλλον βρίσκεται συνήθως πολύ πιο κοντά μας από ό,τι μας αρέσει και μια, έστω νοητική, προετοιμασία μπορεί να είναι καλή ιδέα. Από την άλλη, οι φίλοι μου λένε ότι δεν είμαι σοβαρός άνθρωπος και “η Κυριακή” λέει ο σύντροφός μου “δεν είναι η ημέρα για χρηματο-οικονομικούς προβληματισμούς αλλά για θάλασσα και… το απόγευμα μπορείς να ρίξεις μια ματιά στην κάρτα μου, να δεις γιατί είναι τόσο μεγάλος ο μηνιαίος λογαριασμός”.- και..ο τόκος αυτού εννοείται. Οπότε το αφήνω σε εσάς…
Μια υπενθύμιση, εάν μου επιτρέπετε. Η γνώση είναι σαν τα χρήματα: πρέπει να κυκλοφορεί, να υπάρχει ανταλλαγή, να υπάρχει ένα πάρε-δώσε, και όλα αυτά με τεράστια προσοχή.
