Οι άδειες Creative Commons (CC) και ο ρόλος τους στη νέα ψηφιακή πραγματικότητα

Τι είναι οι άδειες Creative Commons (CC) και πώς αλλάζουν τα δεδομένα στους κανόνισμούς της πνευματικής ιδιοκτησίας;

Στη σημερινή εποχή, η αλματώδης εξέλιξη της τεχνολογίας έχει επαναπροσδιορίσει την πηγή άντλησης πληροφοριών, με το διαδίκτυο να καταλαμβάνει πρωταγωνιστικό ρόλο. Πρόκειται για μια νέα κουλτούρα που δημιούργησε έναν άλλο τύπο ανθρώπου, τον άνθρωπο «του κυβερνοχώρου και της τεχνολογικής επικράτειας».

Τα νέα αυτά δεδομένα δεν αφήνουν ανεπηρέαστους τους κανόνες της πνευματικής ιδιοκτησίας, συμβάλλοντας στην αναδιαμόρφωση των νόμιμων ορίων περιορισμού ως προς την έκταση των περιουσιακών δικαιωμάτων, αποβλέποντας κατ’ αυτό τον τρόπο στην ανοιχτή πρόσβαση σε μια παγκόσμια βάση δεδομένων. Τον σκοπό αυτό εξυπηρετούν οι άδειες Creative Commons (CC).

Το δικαίωμα της πνευματικής ιδιοκτησίας

Προκειμένου, αρχικά, να εξηγήσουμε το περιεχόμενο των αδειών αυτών, πρέπει να διευκρινίσουμε, πως το δικαίωμα της πνευματικής ιδιοκτησίας αναλύεται σε δύο επιμέρους δικαιώματα, το ηθικό και το περιουσιακό δικαίωμα.

Οι άδειες Creative Commons

Οι εν λόγω άδειες αφορούν στο περιουσιακό δικαίωμα, με σκοπό να το περιορίσουν, επιτυγχάνοντας έτσι την (υπό προϋποθέσεις) ελεύθερη χρήση του έργου και συγκεκριμένα, την αναπαραγωγή, τη διανομή, την παρουσίαση ή τη μετατροπή του.

Ειδικότερα, με το μαρκάρισμα ενός έργου με το σύμβολο “CC”, ο αρχικός δημιουργός παρέχει την άδειά του για περαιτέρω μετατροπή, διασκευή ή διανομή του έργου του, καθιστώντας το προσιτό στο κοινό, μέσα στα όρια που ο ίδιος επιθυμεί και ορίζει.

Οι εν λόγω άδειες βρίσκουν πεδίο εφαρμογής σε βιβλιοθήκες, αρχεία, μουσεία και σε κάθε καλλιτεχνικό χώρο, για ψηφιακή διάθεση εκπαιδευτικού, πολιτιστικού, επιστημονικού περιεχομένου. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις, ο δημιουργός αφενός προστατεύει το ηθικό του δικαίωμα στο βαθμό που επιθυμεί και αφετέρου καθιστά το έργο του προσιτό στο κοινό σύμφωνα με τους όρους που ο ίδιος θέτει.

Παράλληλα, η παροχή της δυνατότητας διασκευής του έργου, μετατρέπει τον χρήστη της άδειας σε δημιουργό, προσφέροντας έδαφος στη συλλογική δημιουργία. Μάλιστα, σε περίπτωση ανακύψεως νομικού ζητήματος σχετικά με τις άδειες, αυτό επιλύεται σύμφωνα με τους εκάστοτε εθνικούς κανόνες της πνευματικής ιδιοκτησίας.

6 τύποι αδειών Creative Commons

Προβλέπονται έξι τύποι αδειών, οι διαφορές μεταξύ των οποίων, εντοπίζονται στα εξής στοιχεία:

• στην αναφορά του ονόματος του αρχικού δημιουργού-δικαιούχου (attribution, BY),
• στην διανομή του παράγωγου έργου βάσει των όρων της αρχικής άδειας (share-alike, SA),
• στην απαγόρευση δημιουργίας παράγωγων έργων (non-derivatives, ND)
• και τέλος στην απαγόρευση εμπορικής χρήσης του έργου (noncommercial, NC).  

Δεδομένου ότι πλέον βασικό προβληματισμό για τον δημιουργό δεν αποτελεί εκείνος που εκμεταλλεύεται το έργο του (π.χ ο εκδότης, ο ραδιοτηλεοπτικός σταθμός), αλλά ο καταναλωτής που το χρησιμοποιεί μέσω των νέων τεχνολογιών, το δικαίωμα των συμβάσεων προβλέπεται να καταστεί το επίκεντρο διαμόρφωσης των σχέσεων στην πνευματική ιδιοκτησία, με τις συμβάσεις ανοιχτού περιεχομένου να πρωταγωνιστούν, αφού απευθύνονται κατά βάση και στον απλό καταναλωτή και όχι μόνο σε αυτόν που εκμεταλλεύεται το έργο.

Συμπερασματικά

Η διείσδυση του διαδικτύου στη ζωή μας, καθιστά αδήριτη την ανάγκη ανάληψης πρωτοβουλιών για ανοιχτή πρόσβαση σε μια παγκόσμια βάση δεδομένων, όπου η  πνευματική ιδιοκτησία  θα αποδεσμευτεί εντελώς από τους κλασικούς κανόνες, υπεισερχόμενη πλέον ολοκληρωτικά σε νέα εποχή.

Πηγή

Συντάκτης: Flowmagazine,

Influence:

Ο στόχος του flowmagazine.gr είναι να προβάλλει τις θετικές ιδέες, δράσεις και πληροφορίες από την Ελλάδα και τον κόσμο…