Ένα βιβλίο επιστημονικής φαντασίας γραμμένο από έναν επιστήμονα, είναι ίσως η πιο άρτια και έγκυρη εκδοχή του είδους κι αυτός …
«Ο θάνατος και η μετα θάνατον ζωή» του Max Scheler
Στον Max Ferdinand Scheler είχε δοθεί το όνομα “Ο Αδάμ του φιλοσοφικού Παραδείσου” από τον José Ortega y Gasset. Μετά τον θάνατο του φιλοσόφου o Martin Heidegger δήλωσε ότι οι φιλόσοφοι του αιώνα ήταν «υποχρεωμένοι» στον Scheler και τον επαίνεσε ως «την ισχυρότερη φιλοσοφική δύναμη της σύγχρονης Γερμανίας – όχι – της σύγχρονης Ευρώπης και της σύγχρονης φιλοσοφίας».
Οι απόψεις του καθενός είναι υποκειμενικές, όμως ο Scheler διέθετε ένα ευρύ πνεύμα, μαζί επιστημονικό, φιλοσοφικό και θεολογικό κι ένα νου ερευνητικό και ανοικτό. Ταυτόχρονα, ήταν και ρεαλιστής.
Ο Max Scheler γνώριζε καλά ότι δεν ξέρουμε τίποτα για τον θάνατο και άλλο τόσο τίποτα για την μετάθάνατον ζωή. Ξέρουμε όμως αρκετά πράγματα για την ζωή έως τον θάνατο μας που ξέρουμε ότι είναι αναπόφευκτος. Το μόνο ερώτημα που μένει είναι: υπάρχει μετά θάνατον ζωή; Και κατόπιν: Εάν υπάρχει, τι είναι ή πιο «είναι» ζει σ αυτήν;
Είναι φιλόσοφος με μεγάλη διδακτική θητεία και σοφά αντλεί τα επιχειρήματα του από γεγονότα, δηλαδή απ’ την ζωή: ο καθένας έχει την ατομική ιδιαιτερότητα του, ναι. Όμως, πέραν αυτής έχει και μια «δομή» που τον καθορίζει ως ζων οργανισμό, μια τάση που τον ωθεί προς μια κατεύθυνση, μια σκέψη, μια πράξη. Και είναι η πράξη που μετράει εν τέλει, είναι αυτά που πράττουμε καθ όλο τον βίο μας που μας καθορίζουν (δίχως να μας ορίζουν απαραίτητα), που μας «μετρούν» και αρά που στο τέλος μαρτυρούν ποιοι είμαστε- και όλα αυτά είναι ανεξάρτητα από το σώμα μέσα και μέσω του οποίου πραγματοποιούνται. Είναι ένα ανεξάρτητο «είναι».
Ο Kant δεν του κάνει- είναι πολύ στενάχωρος, ο Rilke, πιο ποιητικός, του ταιριάζει καλυτέρα. Έχοντας προσχωρήσει στον Ρωμαιοκαθολικισμό, αντιμετωπίζει τον θάνατο υπό την σκοπιά αυτή, όμως είναι σαφής όταν λέει ότι η αγάπη είναι κίνηση κι όχι μια απλή, αυτοματοποιημένη δράση- αντίδραση, είναι δηλαδή συνειδητή κίνηση του νοός. Κι έτσι, φέρει στο προσκήνιο την ιδέα του προσώπου (όχι με την σιγουριά ενός θεολόγου, αλλά με την ταπεινότητα και τη φρόνηση ενός φιλοσόφου-επιστήμονα). Τι είναι το πρόσωπο; Είναι κάτι εν εξελίξει όσο ζούμε; Που παραμένει ζων μετά τον θάνατο του σώματος; Το σώμα είναι τότε το όριο μεταξύ ζωής και θανάτου, είναι το «πρόσκαιρο θέατρο» μας πάνω στο οποίο κινούμεθα αλλά και πάνω στο οποίο προσδιοριζόμαστε καθημερινά , διαμορφώνοντας εαυτόν σαν άνθρωπο και σαν πρόσωπο; Είναι αυτό μέσου του οποίου διαμορφώνεται το πρόσωπο που θα επιζήσει μετά; Μπορεί να είναι το πρόσωπο η μετα-θάνατον ζωή;
Ο Scheler προσπαθεί να απαντήσει τις ερωτήσεις του με τα λογικά μέσα που διαθέτει, ξέροντας ότι οι μεταφυσικές ερωτήσεις απαντώνται δύσκολα – εάν απαντώνται – αλλά ότι είναι οι μόνες ερωτήσεις τις οποίες «…οφείλει κανείς να απαντήσει με κάθε πράξη του..».
Το βιβλίο σίγουρα δεν είναι ότι πιο κατάλληλο για παραλία. Είναι όμως ένα αισιόδοξο βιβλίο και μέσα σε ένα κόσμο που καταστρέφουμε πολύ γρηγορότερα απ ότι είχαμε υπολογίσει ίσως θα πρέπει να μας απασχολεί το πώς διάγουμε την επί γης ζωή μας και το τι πράττουμε.
