Ο Ψυχολογικός Νόμος της Αυτοεκπληρούμενης Προφητείας

Η θεωρία της αυτοεκπληρούμενης προφητείας είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στις μέρες μας, καθώς προβάλλεται συχνά τόσο από συγγραφείς και συμβούλους προσωπικής ανάπτυξης, όσο και από περιοδικά ευ ζην. Η έννοια όμως έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα και βρίσκει εφαρμογές σε πολλές επιστήμες, με κυρίαρχες την ψυχολογία και την κοινωνιολογία.

Πώς εμφανίζεται;

Πόσες φορές θεωρήσατε τον εαυτό σας διορατικό επειδή είχε εκπληρωθεί κάποια σας πρόβλεψη; Ακόμη και αν δεν πιστεύετε ότι είστε μάντης, μία στο τόσο εκπλήσσεστε με την ακρίβεια των προβλέψεών σας.

Παραδείγματος χάριν, μπορεί να προβλέπετε ότι μία εργασία που έχετε αναλάβει θα εξελιχθεί απρόσμενα επιτυχώς, εμπιστευόμενοι έτσι την ικανότητά σας να προβλέπετε τα μέλλοντα, από τη στιγμή που η σκληρή δουλειά σας είναι αυτή που αμείβεται ευνοϊκά.

Εναλλακτικά, μπορεί να προσδοκάτε πως μία επικείμενη ομιλία σας θα αποτύχει, με αποτέλεσμα να μην εκπλήσσεστε όταν κατά τη  διάρκεια της ομιλίας αυτής τραυλίζετε, μουρμουρίζετε, ξεχνάτε τα λόγια σας.

Παρόλο που τα παραπάνω παραδείγματα μπορούν να θεωρηθούν απόδειξη της υψηλής αυτογνωσίας σας (το οποίο ενδέχεται να ισχύει) ίσως δε λαμβάνετε υπόψη σας τον αντίκτυπο που επιφέρουν οι προσδοκίες σας στη συμπεριφορά σας.

Όταν λοιπόν οι πεποιθήσεις και οι προσδοκίες σας επηρεάζουν υποσυνείδητα τη συμπεριφορά, τότε ενεργοποιείται ο μηχανισμός που είναι γνωστός ως «αυτοεκπληρούμενη προφητεία».

Τι είναι η αυτοεκπληρούμενη προφητεία

Ορισμός, Σημασία

Είναι βέβαιο πως ήδη έχετε ακουστά τον όρο της αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Στο παρόν άρθρο καλύπτεται ο θεμελιώδης ορισμός της χάριν ακριβολογίας . Η αυτοεκπληρούμενη προφητεία λοιπόν, αναφέρεται σε μία πεποίθηση ή  προσδοκία που έχει ο άνθρωπος για ένα μελλοντικό γεγονός, το οποίο πραγματοποιείται επειδή ο άνθρωπος διατηρεί τη συγκεκριμένη πεποίθηση ή προσδοκία (Good Therapy, 2015).

Αν φερ’ ειπείν, η πρώτη σκέψη σας όταν ξυπνήσετε είναι ότι η μέρα θα είναι εφιαλτική-για οποιονδήποτε λόγο ή και άνευ λόγου- τότε η συμπεριφορά σας θα κατευθύνεται προς την πραγματοποίηση της πρόβλεψής σας.

Ασυνείδητα, ενδέχεται να προσπαθείτε να επιβεβαιώσετε την πεποίθησή σας, αγνοώντας τα θετικά και μεγιστοποιώντας τ’ αρνητικά, συμπεριφερόμενοι με τρόπους αδύνατους να κάνουν τη μέρα σας ευχάριστη.

Η συγκεκριμένη αντίληψη είναι δημοφιλής στην καθημερινή σοφία, ενώ αποτελεί συχνό σημείο αναφοράς από γκουρού, life coaches και επαγγελματίες  του ευ ζην και της ενθάρρυνσης των ανθρώπων.

Γνωστή από την αρχαιότητα η αυτοεκπληρούμενη προφητεία

Ο αρχαίος μύθος του Οιδίποδα αποτελεί ένα διαχρονικό παράδειγμα μίας αυτοεκπληρούμενης προφητείας: Στο μύθο του Οιδίποδα, έργο του Σοφοκλή ο Λάιος, βασιλιάς της Θήβας παντρεύεται την Ιοκάστη (κόρη του Μενοικέα) έχοντας πάρει χρησμό από τον Απόλλωνα πως θα φονευόταν από το παιδί που θ’ αποκτούσε με την Ιοκάστη.

Όταν αργότερα η Ιοκάστη, παρά τη θεϊκή πρόρρηση γέννησε ένα αγόρι, ο Λάιος τρομαγμένος από την απειλή του δελφικού χρησμού, το παρέδωσε σ’ έναν πιστό του ακόλουθο-βοσκό να το αφήσει έκθετο στον Κιθαιρώνα, αφού πρώτα τρύπησε τους αστραγάλους  του βρέφους με καρφιά.

Ο βοσκός απόθεσε το βρέφος στον Κιθαιρώνα, όπου όμως το βρήκαν οι βουκόλοι του Πολύβου, βασιλιά των Κορινθίων και το πήγαν στη γυναίκα του βασιλιά την Μερόπη (ή Περίβοια),  η οποία υιοθέτησε το παιδί, θεράπευσε τις πληγές από τα πόδια του και του έδωσε τ’ όνομα Οιδίπους  από το πρήξιμο που έφερε στα πόδια του (οιδέω=πρήζομαι + πους=πόδι).

Ο Οιδίποδας μεγάλωσε και κάποιος ομοτράπεζός του σ’ ένα συμπόσιο τον αποκάλεσε υβριστικά νόθο. Αδυνατώντας να λάβει ικανοποιητική απάντηση από τον Πόλυβο και τη Μερόπη για τον χαρακτηρισμό αυτό, ο Οιδίποδας κατευθύνθηκε στους Δελφούς ζητώντας να μάθει για τους γονείς του.

Εκεί η Πυθία, ιέρεια του Απόλλωνα τού είπε να μην επιστρέψει στην πατρίδα του καθώς θα σκοτώσει τον πατέρα του και θα γίνει σύζυγος της μητέρας του.

Στο άκουσμα του χρησμού και θεωρώντας πραγματικούς γονείς του τον Πόλυβο και τη Μερόπη, ο Οιδίπους εγκατέλειψε την Κόρινθο και πήρε τον αντίθετο δρόμο, προς τη Βοιωτία.

Διασχίζοντας τη Φωκίδα, στο τρίστρατο «σχιστή οδό» κοντά στη Δαύλεια, γίνεται η μοιραία συνάντηση του Οιδίποδα με τον Λάιο και την ακολουθία του.

Ύστερα από σφοδρή λογομαχία, ο Οιδίπους τούς σκοτώνει όλους εκτός από έναν δούλο που κατάφερε να διασωθεί (ήταν ο ίδιος άνθρωπος που κάποτε παρέλαβε βρέφος τον Οιδίποδα για να τον εγκαταλείψει στον Κιθαιρώνα).

Ο βοσκός επέστρεψε στη Θήβα και ανακοίνωσε πως ο Λάιος σκοτώθηκε σ’ ένα τριπλό σταυροδρόμι από ενέδρα ληστών.

Φθάνοντας ο Οιδίποδας στη Θήβα, βρίσκει τους πολίτες της τρομοκρατημένους εξαιτίας της αινιγματικής  Σφίγγας η οποία καθισμένη σε βράχο κοντά στην πόλη προκαλούσε τους διαβάτες με το αίνιγμά της.

Ο Οιδίπους τής έδωσε εύστοχη απάντηση, υποχρεώνοντας το μυθικό τέρας να γκρεμιστεί από το βουνό Φίκιο.

Έτσι λοιπόν ανακηρύχθηκε σωτήρας της πόλης των Θηβών και πήρε ως έπαθλο εκείνο που είχε ορίσει ο προσωρινός βασιλιάς της πόλης, Κρέοντας:

Τη χήρα βασίλισσα Ιοκάστη για σύζυγο και το θρόνο.

Ο συνταρακτικός μύθος έχει συχνά αποτελέσει συχνή αλληγορία στη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο, έχει όμως επίσης απασχολήσει τον ερευνητικό κλάδο της ψυχολογίας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ ΠΑΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ

Συντάκτης: Saky Koulibaly,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.