Ο μνημονικός κανόνας στην υπηρεσία της μάθησης και η μάθηση γίνεται παιχνίδι!

Πόσες φορές δεν ανατρέξαμε ως μαθητές ή αργότερα ως δάσκαλοι ή καθηγητές σε τρόπους που θα μας βοηθούσαν να μάθουμε κάτι πιο εύκολα και να μείνει στη μνήμη μας; Ο μνημονικός κανόνας είναι μια τέτοια τεχνική και είναι γνωστός από πολύ παλιά.

Ακόμη και η διαδικασία της εκμάθησης του κανόνα, μπορεί να βοηθήσει στη μεταφορά των πληροφοριών στη μακροπρόθεσμη μνήμη. Συνήθως οι μνημονικοί κανόνες συναντώνται σε λίστες ή μαθηματικούς τύπους, σε προφορική μορφή όπως σύντομα ποιήματα, αρκτικόλεξα, ή φράσεις που θυμόμαστε ευκολότερα. Μνημονικοί κανόνες μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για άλλους τύπους των πληροφοριών, με οπτική ή κιναισθητική μορφή. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν, στη Χημεία η φράση ΠαΒε Να ΡωΤάς, για την Καταστατική Εξίσωση των Ιδανικών Αερίων και στη Φυσική ο Κανόνας του δεξιού χεριού.

Μνημονικοί κανόνες υπήρχαν από παλιά

Ο μνημονικός κανόνας στην Αρχαία Ελλάδα σχετίζεται με τη Μνημοσύνη, τη θεότητα που αποτελούσε την προσωποποίηση της μνήμης. Η Μνημοσύνη κατά την αρχαιότητα ήταν μια αινιγματική θεότητα, κόρη του Ουρανού και της Γαίας, που χάρη στην ένωσή της με τον Δία έφερε στον κόσμο τις Μούσες. Σήμερα η Μνημοσύνη κατοικεί στους μαιάνδρους του εγκεφάλου. Αυτή η φαινομενικά ανίερη υποβάθμιση της μνήμης από θεότητα σε ταπεινή εγκεφαλική λειτουργία είχε δραματικές συνέπειες για τη γνώση των νοητικών φαινομένων, κυρίως όμως για την ανθρώπινη αυτογνωσία. 

Φυσική μνήμη και τεχνητή μνήμη

Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι διέκριναν δύο τύπους μνήμης: τη «φυσική» μνήμη και την «τεχνητή». Η πρώτη είναι έμφυτη και είναι αυτή που χρησιμοποιούμε αυτόματα και χωρίς να σκεφτόμαστε, ενώ αντιθέτως η τεχνητή μνήμη πρέπει να αναπτυχθεί μέσα από την εκμάθηση και τη χρήση μιας ποικιλίας μνημονικών τεχνικών.

Πάμε να δούμε ποιες είναι οι πιο γνωστές:

Μαθηματικά

Τα γράμματα κάθε λέξης στη πρόταση αντιστοιχούν στα ψηφία του αριθμού π

Ἀείὁ Θεός ὁ μέγας γεωμετρεῖ.

ή Ἀείὁ Θεός ὁ μέγας γεωμετρεῖτό σύμπαν.

ή Ἀείὁ Θεός ὁ Μέγας γεωμετρεῖ, τό κύκλου μῆκοςἳναὁρίσῃδιαμέτρῳ, παρῆγαγενἀριθμόνἀπέραν.

Αεί = 3

ο = 1

Θεός = 4

ο =1

μέγας = 5

γεωμετρεί = 9

Φυσική

Εύρεση της φοράς της Δύναμης Laplace (Λαπλάς)

ή γενικότερα της Δύναμης Lorentz (Λόρεντζ)

Κανόνας του δεξιού χεριού ή των τριών δαχτύλων του δεξιού χεριού ή αλλιώς FBI

Χημεία

pV = nRT: Καταστατική εξίσωση των ιδανικών αερίων: ΠαΒε Να ΡωΤάς

Ηλεκτροχημική σειρά των μετάλλων:

(Κ)άνε (Ba)ριά (Ca)ρδιά (Na)ύτη (Mg)α (Al)λά (Μn) (Ζn)τάς (Cr)ήματα (Fe)ρε (Co)ρη (Νi)φησαν(Sn) μολύβι(Pb) ίσια(H).

ή Και βάσανα μεγάλα μάνα ζήτα χρήματα φέρε κορίτσι νιό: (Κ)αι (Ba)(Ca)(Na) (Mg)(Al)α (Μn)α (Ζn)τα (Cr)ώματα (Fe)(Co)(Νi).

Νέα Ελληνικά

Τα σύμφωνα της λέξης «κάποτε» είναι αυτά μπροστά από τα οποία το τελικό -ν διατηρείται καθώς και όλα τα συμφωνικά συμπλέγματα: μπ, ντ, γκ, τσ, τζ.

την καμπάνα, τον τροχό, την πόρτα 

Αρχαία Ελληνικά:

Οι λέξεις: πᾶς, ἃπας, ὄλος, μόνος, αὐτός, ἓκαστος, ἄκρος, μέσος, ἔσχατος: είναι πάντα κατηγορηματικοί προσδιορισμοί.

Άλλος πασίγνωστος μνημονικός κανόνας που μάθαμε από τα παιδικά μας χρόνια είναι αυτός για την εκμάθηση των ημερών που έχει ο κάθε μήνας. Για να θυμόμαστε ποιοι μήνες έχουν 30 και ποιοι 31 ημέρες χρησιμοποιούμε τα εξογκώματα και τα βαθουλώματα που σχηματίζουν τα χέρια μας, όταν είναι σφιγμένα γροθιές.

Πέρα όμως από αυτούς τους γνωστούς κανόνες ο καθένας από εμάς είτε είναι μαθητής, είτε δάσκαλος και καθηγητής βρίσκει τους δικούς του τρόπους που εξυπηρετούν τόσο τον ίδιο όσο και τους μαθητές του.

Συντάκτης: Ανδριάνα Τσιάτσου, Φιλόλογος-Ιστορικός

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.