Ο δρόμος της ευτυχίας
Η ευτυχία είναι μια έννοια που περιλαμβάνει πολλές έννοιες αισθήσεις και συναισθήματα. Δεν είναι μόνιμη κατάσταση αλλά αποτελείται από κάποιες στιγμές. Κάποιοι τη συσχετίζουν με την επίτευξη στόχων και άλλοι με την ψυχική ηρεμία. Στην πραγματικότητα είναι ένα συνονθύλευμα καταστάσεων και η προσέγγισή της είναι καθαρά εξατομικευμένη, δηλαδή είναι υποκειμενική οπτική.
Ο Χορχέ Μπουκάι (Αργεντίνος γιατρός και ψυχοθεραπευτής της σχολής Gestalt) πραγματεύεται την ευτυχία σε ένα βιβλίο του από την σειρά των πέντε δρόμων (Αυτονομία, Έρωτας, Πόνος, Ευτυχία, Πνευματικότητα) που οδηγούν στην ολοκλήρωση και την συνειδητοποίηση του ανθρώπου. Παρακάτω συνοψίζονται πολλές από τις απόψεις του πάνω στο θέμα της ευτυχίας.
Ο δρόμος του καθένα είναι προσωπικός, οπότε δεν υπάρχει ένας δρόμος για να φτάσει κάποιος στην ευτυχία. Για το μόνο που μπορούμε να είμαστε σίγουροι είναι ότι δεν υπάρχει ευτυχία που να μπορεί να αποκτηθεί με την αποφυγή και την διαφυγή στο παρελθόν, αλλά μόνο με την ανεπιφύλακτη αντίληψη της ευθύνης για την ζωή μας.
Ακολουθούν οι πιο συνηθισμένες απαντήσεις που δίνουν οι άνθρωποι στο ερώτημα «Τι είναι ευτυχία;»
- Να αισθάνεσαι την χαρά της ζωής
- Να ανακαλύπτεις τον θεό μέσα σου
- Να είσαι με την οικογένεια σου
- Να μην σου λείπει τίποτα και να μην έχεις προβλήματα.
Θα ήταν πολύ απλό να ορίσουμε έναν άνθρωπο ευτυχισμένο με δύο απλές αξιολογήσεις, αν του συμβαίνουν καλά ή κακά πράγματα και τότε πολύ εύκολα θα μπορούσαμε να πούμε αν είναι ευτυχισμένος ή δυστυχισμένος. Θα ήταν θέμα συγκυριών. Το συμπέρασμα αυτό είναι λανθασμένο και υπάρχει μόνο για να αποφεύγει κανείς την ευθύνη. Η ευτυχία είναι ίσως η σημαντικότερη προσωπική ευθύνη καθενός. Δεν γίνεται να είναι κανείς ευτυχισμένος αν δεν ξέρει ότι έχει συμμετοχή σε όλα όσα του συμβαίνουν, όταν στην πρώτη δυσκολία εγκαταλείπει την προσπάθεια, αν δεν αποκτήσει την γνώση.
Η ευτυχία δεν είναι συνώνυμο της χαράς αλλά στάση ζωής. Ένας μεγάλος παράγοντας για να μην μπορούμε να νοιώσουμε ευτυχισμένοι, είναι η σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ της επιθυμίας και της πραγματικότητας. Όσο μεγαλύτερη είναι η επιθυμία μας τόσο περισσότερο θα δείχνει να υστερεί η πραγματικότητα, με δεδομένο ότι δεν μπορούμε να πραγματοποιούμε όλες μας τις επιθυμίες. Για παράδειγμα, άτομα μέσης ηλικίας που συνειδητοποίησαν ότι οι επαγγελματικές και προσωπικές τους επιτυχίες δεν ήταν η εικόνα που είχαν για το τι θα έπρεπε να είχαν καταφέρει ως τώρα, νοιώθουν δυστυχία από την μεγάλη διαφορά προσδοκίας και πραγματικότητας.
Το παιδαγωγικό πλαίσιο που διαμορφώνουν οι κοινωνίες της δύσης είναι ότι ο κόσμος είναι κατά βάση ευτυχισμένος. Ο πόνος, η θλίψη, η απογοήτευση και η υποτίμηση του επιθυμητού δεν θεωρούνται κάτι φυσιολογικό αλλά σημάδι ότι κάτι δεν πάει καλά, ότι υπάρχει παραβίαση του δικαιώματος στην ευτυχία. Αν άρα η ματαίωση είναι κάτι αφύσικο, το άτομο πολύ σύντομα θα αναζητήσει κάποιον να ενοχοποιήσει, δηλαδή θα είναι το θύμα της εξουσίας, του εκπαιδευτικού συστήματος, της κοινωνικής αδικίας, των γονιών, του φίλου ή του συζύγου.
Οι μεγάλες παρανοήσεις άρα, που κάνουμε συνήθως, είναι να ταυτίζουμε την ευτυχία με την επιτυχία και την ευχαρίστηση. Να θεωρούμε ότι από μόνη της η αγάπη μπορεί να μας κάνει να νοιώθουμε ευτυχισμένοι να υπερεκτιμάμε αυτό που μας λείπει καθώς και να αποφεύγουμε τον πόνο. Όμως ο πόνος είναι δάσκαλος και βρίσκεται εκεί για να μας μάθει.
Στην πορεία προς την αυθεντική ζωή υπάρχουν δυσκολίες και οδυνηρές στιγμές. Αν όμως δεν επεκτεινόμαστε αλλά ζούμε με περιορισμούς, αν δεν βρούμε το κουράγιο να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες, τότε ίσως μηνούμε στα μισά του δρόμου. Ευτυχία δεν μπορεί να υπάρξει όταν μένουμε καθηλωμένοι στην κλάψα και το παράπονο, λέγοντας ότι αν τα πράγματα ήταν αλλιώς θα μπορούσαμε να λειτουργήσουμε. Όπως λέει και η Βιρτζίνια Σατίρ «ευτυχία είναι να επιτρέπεις στα γεγονότα να συμβαίνουν».
Για να δώσει κανείς νόημα στην ζωή του θα χρειαστεί να βρει τον προσανατολισμό του, να βρει τον σκοπό και τότε θα βρει την δύναμη να ευθυγραμμίσει το δρόμο του σε αυτό το σκοπό.
Η κατεύθυνση μπορεί να μην κρατάει για πάντα και να αλλάζει. Το σημαντικό όμως είναι να αφοσιώνεται ο άνθρωπος σε αυτό που σήμερα αποφασίζει ότι δίνει νόημα στη ζωή του και να ακολουθεί τον δρόμο ακόμα και εάν κάνει λάθος, ακόμα και αν χρειάζεται συνεχώς να τον αναθεωρεί.
