Ο Caravaggio που αρνήθηκε το Λούβρο

Ο πίνακας του Καραβάντζιο -ένας από τους 68 που φέρουν την υπογραφή του σπουδαίου Ιταλού ζωγράφου και ένας από τους μόλις τέσσερις που βρίσκονται στην κατοχή ιδιωτών απορρίφθηκε για αγορά από το Λούβρο και βγαίνει σε δημοπρασία το καλοκαίρι.

Το θέμα του πίνακα

«Τυχαίνει να γνωρίζετε κάτι παραπάνω για την Ιουδίθ εκτός από το γεγονός ότι αποκεφάλισε τον Ολοφέρνη και ότι έγινε το αντικείμενο ενός εκατομμυρίου, περίπου, αποτρόπαιων εικόνων;», ρωτούσε τους αναγνώστες του ο John Ruskin το 1875.

Το «Βιβλίο της Ιουδίθ», που χρονολογείται περίπου στον δεύτερο αιώνα προ Χριστού και θεωρείται σύγχρονο της «Αποκάλυψης», είναι μέρος των Απόκρυφων Κειμένων της Παλαιάς Διαθήκης.  Η Ιουδίθ, μια νέα χήρα στην πόλη της Βαιτυλούα, τερματίζει την πολιορκία των Ασσυρίων στην πόλη της, αποπλανώντας και αποκεφαλίζοντας τον στρατηγό Ολοφέρνη, έναν άπληστο και αλαζόνα στρατηγό που ζει µε την πολυτέλεια αρχαίου θεού.

Ο  συγγραφέας του βιβλίου της είναι κατηγορηµατικός: «ο Ολοφέρνης δεν έπεσε από νέους άντρες, ούτε από τους γιους των Τιτάνων…ούτε από τους γίγαντες…αλλά η Ιουδίθ, η κόρη του Μεραρίου τον αποδυνάμωσε ». Μία γυναίκα µε ένα σπαθί, ένα κομμένο κεφάλι, ένα σκοτεινό περιβάλλον, ένα λουτρό αίματος. Οι κατακόκκινες κουρτίνες φαντάζουν βαμμένες στο αίμα του Ολοφέρνη, καθοδηγώντας το μάτι στηn τρομερή σκηνή του αποκεφαλισμού. Η ιστορία της Ιουδίθ συγκεντρώνει στοιχεία σύγχρονης ταινίας τρόμου έτσι;

Ένας πίνακας απαράμιλλης ομορφιάς

Ο «Αποκεφαλισμός του Ολοφέρνη από την Ιουδίθ» δε συνιστά μόνο ένα από τα γνωστότερα έργα του Καραβάτζιο, μα και ένα από τα κλασικότερα της εποχής του. Η φριχτή ομορφιά αυτού του πίνακα είναι απαράμιλλη. Η Ιουδίθ φαντάζει να λάμπει με ένα φως εσωτερικό (όντας απεσταλμένη του Θεού), ενώ αναδεικνύεται ένας μακάβριος σχεδόν ερωτισμός, στις θελκτικές καμπύλες του σώματός της, την ώρα που κάνει το φονικό. Η παρουσία της άρρωστης, γριάς  γυναίκας, υπηρέτριας της, δίπλα πετυχαίνει να ενισχύσει, δια της αντιπαραβολής, τη νεανική, αισθησιακή και ερωτική διάθεση που αποπνέει η Ιουδήθ.

Ένας πίνακας κρυμμένος σε σοφίτα

Ο καλοσυντηρημένος -και τεράστιος – πίνακας είχε παραμείνει κρυμμένος για περισσότερα από 150 χρόνια στο σπίτι μιας οικογένειας που βρίσκεται λίγο πιο έξω από την Τουλούζη, στη νοτιο-δυτική Γαλλία. Αφού εξετάστηκε ενδελεχώς από ειδικούς διατυπώθηκε η άποψη ότι φιλοτεχνήθηκε από το Caravaggio το 1607. Ο Eric Turquin, ειδικός στους μεγάλους Ευρωπαίους ζωγράφους και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού είναι απολύτως πεπεισμένος ότι πρόκειται για έναν γνήσιο Καραβάτζιο και ταξίδεψε πρόσφατα στον Λονδίνο μαζί με τον πίνακα, εν όψει της έκθεσης στην οποία θα φιλοξενηθεί.

Υπάρχουν 68 γνωστοί πίνακες του Καραβάτζιο, και μόνο τέσσερις από αυτούς βρίσκονται σε χέρια ιδιωτών. Το 2016 η γαλλική κυβέρνηση εξέδωσε απαγόρευση για την εξαγωγή του πίνακα, προκειμένου το έργο να εξεταστεί από το Λούβρο και να κριθεί αν θα έπρεπε να αγοραστεί. Το μουσείο αποφάσισε τελικά να μην το αγοράσει, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι το έργο δεν φιλοτεχνήθηκε από τον Ιταλό ζωγράφο. Εξηγεί μάλιστα ότι ήταν λογικό να απορριφθεί αυτή η αγορά από το Λούβρο, αφού η προτεινόμενη τιμή των 100 εκατομμυρίων ευρώ αντανακλά το κονδύλι της επόμενης 15ετίας για αγορές έργων τέχνης από το μουσείο.  Εξάλλου, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το μουσείο έχει ήδη στην κατοχή του τρεις εξαιρετικούς πίνακες του Καραβάτζιο.

Και το αιώνιο ερώτημα, πόσο κοστολογείται η τέχνη τελικά;

Η θεματολογία του πίνακα «που δεν κάνει για σαλόνι ή τραπεζαρία» και η απαγορευτική για τους ιδιώτες τιμή του, αυξάνουν τις πιθανότητες να καταλήξει στα χέρια ενός μουσείου.

Η δημοπρασία -η πρώτη που θα γίνει για έργο του Καραβάτζιο μετά από 48 χρόνια- έχει οριστεί στις 27 Ιουνίου στην Τουλούζη και για όποιον ενδιαφέρεται εκτιμάται ότι θα κυμανθεί μεταξύ 90 και 140 εκατ. στερλινών.

Συντάκτης: Μαίρη Κατάρτη,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.