Νέες Τεχνολογίες στη σχολική πραγματικότητα
Αποτελεί κοινή παραδοχή ότι η εισαγωγή των Νέων Τεχνολογιών στην εκπαίδευση έχει φέρει πολλές ανακατατάξεις αφού αποδέσμευσε τη διδασκαλία και τη μάθηση από τα στεγανά πλαίσια της σχολικής αίθουσας και άλλαξε μια πατροπαράδοτη αντίληψη ότι τα παιδιά πρέπει να μελετούν σε έναν συγκεκριμένο χώρο κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες.
Η αυτενέργεια των μαθητών μέσα από τις νέες τεχνολογίες
Πράγματι, με τη δυναμική εισαγωγή των Νέων Τεχνολογιών στην εκπαίδευση επιτεύχθηκε η ενεργοποίηση της κριτικής σκέψης των μαθητών οπότε η μαθησιακή διαδικασία έγινε πιο διαδραστική και ακόμα περισσότερο αποδοτική. Παράλληλα, οι μαθητές γνώρισαν έναν καινούριο κόσμο, αυτόν της τεχνολογίας, και είδαν εκτενώς πώς ο συγκεκριμένος κόσμος μπορεί να γίνει αρωγός της πλήρους εμβάθυνσης της γνώσης και κατά συνέπεια της ουσιαστικής κατάκτησής της. Οι νέες τεχνολογίες λειτουργούν επικουρικά στο μαθησιακό περιβάλλον κινητοποιώντας τη συμμετοχή, τις αισθήσεις και την αυτενέργεια του εκπαιδευόμενου.
Από την πληθώρα των μέσων που παρέχει σήμερα η εκπαιδευτική τεχνολογία, βαρύνουσα θέση κατέχει ο ηλεκτρονικός υπολογιστής, του οποίου η εισαγωγή και χρήση στην εκπαίδευση όσον αφορά τη διδακτική υποστήριξη διαφόρων αντικειμένων, βρίσκεται ακόμα σε πρώιμα στάδια. Επομένως, πιστεύουμε ότι ο χώρος προσφέρεται για δημιουργική ενασχόληση και ειδικότερα για τη διερεύνηση των δυνατοτήτων συμβολής της πληροφορικής στην εποπτικοποίηση της διδακτικής πράξης, γεγονός που αποτελεί συστηματική επιδίωξη της σύγχρονης διδακτικής. Η εισαγωγή των υπολογιστών στις αίθουσες διδασκαλίας είναι πια γεγονός και για τη χώρας μας.
Ο προβληματισμός των παιδαγωγών περί των νέων τεχνολογιών
Μερικά εύλογα ερωτήματα που τίθενται για έναν παιδαγωγό είναι: α) Ποια είναι η παιδαγωγική τους αξία; β) Με ποιον τρόπο οι υπολογιστές αλλάζουν τον τρόπο και το περιεχόμενο της διδασκαλίας; γ) Ποιο είναι το αποτέλεσμα της παιδαγωγικής διαδικασίας στις διαφορετικές κοινωνικές τάξεις, στο κάθε φύλο; δ) Η τεχνολογία είναι υπόθεση μόνο των τεχνολογιών και των ειδικών της πληροφορικής;
Η χρήση των υπολογιστών ως εργαλείο κατά την εκπαιδευτική διαδικασία
Η μετάβαση από τη διδακτική θεωρία στην πράξη. Το ενδιάμεσο στάδιο είναι κάποιο εργαλείο που πάντα ψάχνουμε. Εργαλεία έχουν βρεθεί και ίσως δεν έχουν χρησιμοποιηθεί αρκετά, όπως ο λόγος του δασκάλου, ο πίνακας, η τηλεόραση, το βίντεο κλπ. Αυτό που διεθνώς έχει πλέον πιστοποιηθεί και προτείνουμε είναι η χρήση του υπολογιστή ως εργαλείο, ως εποπτικό μέσο αν θέλετε στην εκπαιδευτική διαδικασία. 
Οι υπολογιστές κάνουν τη μάθηση πιο ενδιαφέρουσα και πιο διασκεδαστική, παρουσιάζουν τα γεγονότα και τις πληροφορίες με πολλαπλό τρόπο (κείμενο-ήχος-εικόνα), τονίζουν τον ενεργητικό ρόλο του μαθητή στη διαδικασία της μάθησης (διαφορές παθητικής και ενεργητικής μάθησης), εξατομικεύουν τη διδασκαλία και παρέχουν την κατάλληλη επανατροφοδότηση σε σύντομο χρονικό διάστημα, παρέχουν τον έλεγχο της διαδικασίας είτε στον δάσκαλο είτε στον μαθητή είτε τον κρατούν οι ίδιοι, συνδέουν τη μαθησιακή δραστηριότητα με την καθημερινή ζωή (αδρανής γνώση), δημιουργούν ποιοτικότερες συνθήκες συνεργατικής μάθησης (ομαδοκεντρική διδασκαλία), υπογραμμίζουν τον διευκολυντικό, παροτρυντικό, συντονιστικό και διαμεσολαβητικό ρόλο του εκπαιδευτικού στη μαθησιακή διαδικασία.
Προτάσεις αποτελεσματικής χρήσης των νέων τεχνολογιών
Στο σημείο αυτό θα προχωρήσουμε σε κάποιες προτάσεις για την αποτελεσματική χρήση των νέων τεχνολογιών σε διάφορους τομείς λειτουργίας του σημερινού σχολείου. Οι προτάσεις αυτές θα έχουν ως γενική κατεύθυνση τα φιλολογικά μαθήματα. Το πρώτο που πρέπει να γίνει είναι η συστηματική (όχι εφάπαξ) επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Η επιμόρφωση πρέπει καταρχήν να στοχεύει στην εξοικείωση των εκπαιδευτικών με τις ΝΤ και κατά δεύτερον να είναι σαφώς προσανατολισμένη στην αξιοποίηση των ΝΤ στη σχολική πραγματικότητα. Ως σχολική πραγματικότητα εννοούμε τόσο την υλικοτεχνική υποδομή των σχολείων όσο και τη φύση της ίδιας της διδακτέας ύλης και των στόχων διδασκαλίας, όπως αυτά ορίζονται από τα αναλυτικά προγράμματα αλλά και τη σχολική πραγματικότητα ανάλογα με τη βαθμίδα αλλά και τη φύση του μαθήματος (ενδοσχολικό ήπανελλαδικά εξεταζόμενο μάθημα για το Λύκειο).
Αξίζει να σημειωθεί πως οποιεσδήποτε προσπάθειες εκσυγχρονισμού από πλευράς των εκπαιδευτικών ως προς τη διδασκαλία κυριολεκτικά εξανεμίζονται μπροστά στη λαίλαπα των πανελληνίων και τον αγώνα δρόμου για την κάλυψη της διδακτέας ύλης, υποβιβάζοντας το διδακτικό μοντέλο στο πατροπαράδοτο «ομιλία και κιμωλία».
Αφού ολοκληρωθεί η εξοικείωση των εκπαιδευτικών με τα νέα μέσα (και δεν εννοούμε την απλή χρήση του επεξεργαστή κειμένων στη σύνταξη σημειώσεων) ζωτικής σημασίας είναι η δημιουργία ελληνικής τράπεζας εκπαιδευτικών δεδομένων. Επιπλέον, σημαντική είναι η συνεχής πληροφόρηση των εκπαιδευτικών για τις διαθέσιμες ιστοσελίδες που προσφέρουν εργαλεία αν όχι για τη διδασκαλία, για την ενημέρωσή τους (πχ www.komvos.edu.gr, www.netschoolbook.gr κλπ.). Αξίζει να σημειωθεί ότι η συντριπτική πλειοψηφία των εκπαιδευτικών αγνοεί ακόμα την ύπαρξή τους.
Η χρήση των δίσκων cd–rom είναι απαραίτητη, λαμβάνοντας υπόψη όσα ειπώθηκαν παραπάνω για τον εξοπλισμό του εκπαιδευτικού με κατάλληλο υποστηρικτικό υλικό. Ο συνδυασμός δικτύων και λογισμικών μπορεί να γονιμοποιηθεί περισσότερο σε συνδυασμό με τη μελέτη περιπτώσεων διδασκαλίας (study cases). Όσον αφορά το μάθημα της έκθεσης, η χρήση απλών προγραμμάτων μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές να μάθουν να συντάσσουν παραγράφους, να χρησιμοποιούν σκελετό και να διορθώνουν πολλαπλά τα κείμενά τους, εστιάζοντας έτσι στο περιεχόμενο. Επιπλέον, όφελος από τη χρήση επεξεργαστή κειμένου είναι ότι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες (π.χ. δυσλεξία) υπερπηδούν το πρόβλημα (με τη βοήθεια της αυτόματης ορθογραφικής διόρθωσης).
Η ανανέωση της διδασκαλίας είναι μία εφικτή πραγματικότητα
Από τα παραπάνω τεκμαίρεται ότι, αν και έχουμε να διανύσουμε πολύ δρόμο για μια ουσιαστική εκπαιδευτική ανανέωση με τη συμβολή των ΝΤ, κάποια βασικά βήματα έχουν ήδη κατακτηθεί: ο εργαστηριακός εξοπλισμός στην πλειοψηφία των σχολείων και η σταδιακή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών αποτελούν σημαντικές κατακτήσεις. Η ανανέωση δεν είναι ανέφικτη, αντιθέτως επιβάλλεται από τις ίδιες τις συνθήκες. Οι μαθητές μας (κυρίως της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης) έχουν ήδη εξοικειωθεί με τις νέες τεχνολογίες, αντιμετωπίζοντάς τες, κατά κύριο λόγο, ως εξωσχολικό μέσο διασκέδασης. Οφείλουμε να αξιοποιήσουμε την ευκαιρία που οι ίδιοι μας δίνουν και να συμπορευτούμε με το σύνολο μιας κοινωνίας, η οποία, είτε με τη συνέργια είτε ερήμην της εκπαιδευτικής κοινότητας μεταβάλλεται με γοργούς ρυθμούς. Η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών διακρίνεται από ευελιξία και ενεργητικότητα. Τα παραπάνω στοιχεία μπορούν να συνδυαστούν ώστε η ποθούμενη εκπαιδευτική ανανέωση να είναι ουσιαστική, χρησιμοποιώντας την τεχνολογία ώστε να καλλιεργήσει ανθρώπινες δεξιότητες και όχι να καλύψει τις αδυναμίες του συστήματος με την πατίνα του εκσυγχρονισμού.
Χρήστος Μαυρόπουλος
Φιλόλογος – Εκθεσιολόγος (Απόφοιτος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών).
