Τα social media είναι σίγουρα χώρος ελεύθερης έκφρασης για όλους, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα έπρεπε να δημοσιεύουμε και …
Νέες τεχνολογίες: Οι νομοθετικές αλλαγές που εισηγείται το Ευρωκοινοβούλιο
Νομοθετικές αλλαγές στο πεδίο των ψηφιακών υπηρεσιών εισηγήθηκε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με κυριότερες την μικρότερη επιρροή των αλγορίθμων στην διαδικτυακή περιήγηση των χρηστών, την καταπολέμηση του παράνομου περιεχομένου, την ασφάλεια των καταναλωτών, και τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων έκφρασης, πληροφόρησης, και του ιδιωτικού βίου.
Το βράδυ της Τρίτης της 27ης Οκτωβρίου, τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενέκριναν δύο εκθέσεις «νομοθετικής πρωτοβουλίας» για το ψηφιακό περιβάλλον, επί των οποίων καλείται να αποφανθεί επισταμένως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο του νόμου για τις ψηφιακές υπηρεσίες ο οποίος αναμένεται να δημοσιευθεί τον ερχόμενο Δεκέμβριο. Ειδικότερα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επιδιώκει αφενός, την θέσπιση κανόνων δικαίου που θα τύχουν εφαρμογής στον χώρο των ψηφιακών υπηρεσιών, και αφετέρου, έναν δεσμευτικό μηχανισμό για την επιτυχή καταπολέμηση του παράνομου διαδικτυακού περιεχομένου.
Το ψηφιακό περιβάλλον, σήμερα, στον μεγαλύτερο του βαθμό, διέπεται από την Οδηγία 2000/31/ΕΚ για το ηλεκτρονικό εμπόριο και είκοσι χρόνια τώρα, το καθεστώς παραμένει αναλλοίωτο. Ως εκ τούτου, η Ευρωπαϊκή Ένωση με τις νέες ρυθμίσεις που εισάγει προς διαβούλευση, αποσκοπεί στην αναθεώρηση του ισχύοντος νομικού πλαισίου με την διαμόρφωση ενός προτύπου λειτουργίας της ψηφιακής αγοράς, θέτοντας τα νομικά θεμέλια για την λειτουργία της που θα ισχύουν παγκοσμίως, όπως και στην περίπτωση της προστασίας των προσωπικών δεδομένων.
Αναλυτικότερα, οι ρυθμίσεις που εισηγείται το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για το ψηφιακό περιβάλλον είναι οι ακόλουθες:
Ι. Αυστηρότεροι κανόνες για την καταπολέμηση του παράνομου περιεχομένου στο διαδίκτυο
Σύμφωνα με τις εισηγούμενες ρυθμίσεις, όλοι οι πάροχοι υπηρεσιών που έχουν την εγκατάστασή τους σε τρίτες χώρες, θα υπόκεινται στο εν λόγω νομοθετικό πλαίσιο, τηρώντας το νόμο για της ψηφιακές υπηρεσίες, σε κάθε συναλλαγή τους με καταναλωτές, ή χρήστες που προέρχονται από κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στη συνέχεια, προτείνεται η σύσταση ενός δεσμευτικού μηχανισμού «ειδοποίησης και ανάληψης δράσης», μέσω του οποίου οι χρήστες θα έχουν τη δυνατότητα να ειδοποιούν τους «διαδικτυακούς μεσάζοντες» για οποιαδήποτε υπόνοια παράνομου διαδικτυακού περιεχομένου ή δραστηριότητας. Με τον τρόπο αυτό, οι παρεχόμενες υπηρεσίες θα διασφαλίζονται με περισσότερη διαφάνεια, οι πάροχοι δε αυτών θα έχουν τη δυνατότητα να αντιδρούν αμεσότερα σε ενδεχόμενο παράνομο περιεχόμενο, ενώ οι χρήστες θα έχουν τη δυνατότητα να προσφύγουν σε εθνικό φορέα επίλυσης διαφορών.
Ακολουθεί διάκριση ανάμεσα σε παράνομο και επιβλαβές περιεχόμενο. Έτσι, οι εισηγούμενες ρυθμίσεις θα εφαρμόζονται μόνο σε «παράνομο περιεχόμενο», όπως αυτό ορίζεται στο ενωσιακό δίκαιο ή στην εθνική νομοθεσία.
Η ανάρτηση περιεχομένου στις διαδικτυακές πλατφόρμες θα πρέπει να πραγματοποιείται δίχως φίλτρο, ή οποιαδήποτε μορφή πρότερου ελέγχου επιβλαβούς ή παράνομου περιεχομένου. Αντιθέτως, η απόφαση για το παράνομο ή όχι του περιεχομένου θα πρέπει να λαμβάνεται από ανεξάρτητη δικαστική αρχή, και όχι από ιδιωτικές επιχειρήσεις.
Επιπλέον, συνίσταται οι πλατφόρμες να εφαρμόζουν την μεγαλύτερη δυνατή διαφάνεια κατά τη λειτουργία τους, με στόχο την αντιμετώπιση φαινομένων, όπως το επιβλαβές περιεχόμενο, η ρητορική μίσους και η παραπληροφόρηση, ενώ, παράλληλα, οι πολίτες καλούνται να εξοικειωθούν με τις νέες τεχνολογίες, αποκτώντας δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν να χειριστούν επικίνδυνες καταστάσεις.
ΙΙ. Ασφάλεια για το καταναλωτικό κοινό
Όπως δηλώνει το Κοινοβούλιο, «κατευθυντήριες αρχές» του νέου νόμου για τις ψηφιακές υπηρεσίες θα πρέπει να είναι η αρχή πως «αυτό που είναι παράνομο εκτός του διαδικτύου, είναι παράνομο και στο διαδίκτυο», η προστασία των καταναλωτών και η ασφάλεια των χρηστών.
Παράλληλα, ενέργειες στις οποίες πρέπει να προβούν οι διαδικτυακές πλατφόρμες και οι μεσάζοντες είναι α) η βελτίωση της ικανότητας εντοπισμού, β) η αφαίρεση ψευδών ισχυρισμών και γ)η αντιμετώπιση κακόβουλων εμπόρων, όπως, επί παραδείγματι, οι πωλητές ιατρικού εξοπλισμού ή επικίνδυνων προϊόντων στο διαδίκτυο, φαινόμενα που καταγράφηκαν στην διάρκεια της πανδημίας Covid-19.
Για τον σκοπό αυτό, απαιτείται υπευθυνότητα ώστε με την εξακρίβωση των στοιχείων των πελατών τους και την ταυτοποίησή τους να ελέγχονται εταιρείες με ροπή σε απάτες, και να τους απαγορεύεται η πώληση παράνομων και μη ασφαλών προϊόντων και περιεχομένου.
Στις εισηγούμενες ρυθμίσεις συμπεριλαμβάνονται ειδικοί κανόνες για την πρόληψη τυχόν δυσλειτουργιών της αγοράς από το μονοπώλιο των μεγάλων πλατφορμών, που θα ευνοήσουν τις νεοεισερχόμενες επιχειρήσεις -μικρομεσαίες και οι νεοφυείς- κατά την είσοδό τους στην αγορά.
ΙΙΙ. Μικρότερη επιρροή των αλγορίθμων
Προκειμένου να μειωθεί η εξάρτηση των χρηστών από τους αλγορίθμους, προτείνεται οι χρήστες να έχουν μεγαλύτερο έλεγχο ως προς το περιεχόμενο που βλέπουν στο διαδίκτυο, καθώς, επίσης, να τους παρέχεται δυνατότητα ολικής εξαίρεσης από την εξειδικευμένη προσαρμογή του περιεχομένου.
Ταυτόχρονα, το πλαίσιο της στοχευμένης διαφήμισης θα καταστεί πιο αυστηρό, και θα ωφεληθούν οι λιγότερο παρεμβατικές μορφές διαφήμισης, που απαιτούν λιγότερα προσωπικά δεδομένα.
Απαραίτητη είναι η πρόβλεψη δικαιώματος ανώνυμης χρήσης των ψηφιακών υπηρεσιών, όπου είναι εφικτό. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τέλος, θα πρέπει να προβεί σε επιλογές για την σύσταση φορέα επιτήρησης και επιβολής προστίμων.
IV.Θεμελιώδη δικαιώματα στο διαδίκτυο
Σε τρίτο, μη νομοθετικό ψήφισμα που εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο με 566 ψήφους, η Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών διατυπώνει την απόσυρση παράνομου περιεχομένου από το διαδίκτυο με τρόπο «επιμελή, αναλογικό και χωρίς διακρίσεις», ώστε να διαφυλάσσεται η ελευθερία της έκφρασης και της πληροφόρησης, καθώς και η προστασία της ιδιωτικής ζωής και των προσωπικών δεδομένων. Όπως αναφέρεται στην εισήγηση, το πρόβλημα εντοπίζεται στις στοχευμένες διαφημίσεις που εκμεταλλεύονται προσωπικές αδυναμίες των χρηστών, καθώς και στην διασπορά ρητορικής μίσους και παραπληροφόρησης, και, για τον λόγο αυτό, απαιτείται περισσότερη διαφάνεια κατά την διαδικτυακή περιήγηση.
