Ναρκοληψία: Συμπτώματα και θεραπεία

Ο αιφνίδιος ύπνος και η απώλεια μυϊκού ελέγχου που προκαλείται από τη ναρκοληψία μπορεί να είναι τρομακτικά, ενοχλητικά συμβάντα και να διαταράξουν σε σοβαρό βαθμό τη ζωή ενός ανθρώπου. Συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες όπως η οδήγηση, το μαγείρεμα ή ακόμα και το περπάτημα μπορεί να γίνουν επικίνδυνες. Η υπερβολική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να βλάψει την απόδοση στην εργασία, ακόμα και τις σχέσεις. Ενώ δεν υπάρχει ακόμα θεραπεία για το φαινόμενο της ναρκοληψίας, υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους μπορούν οι πάσχοντες να μειώσουν τα συμπτώματα, να βελτιώσουν την ετοιμότητά τους και να απολαύσουν μια πλήρη και δραστήρια ζωή.

Η ναρκοληψία είναι μια χρόνια νευρολογική διαταραχή που επηρεάζει το σημείο του εγκεφάλου που ρυθμίζει τον ύπνο. Είναι πιο συχνή από ό,τι πιθανότατα φανταζόμαστε – επηρεάζει περίπου 1 στους 2.000 ανθρώπους – και μπορεί να προκαλέσει υπερβολική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας και ξαφνική απώλεια μυϊκού ελέγχου – την αποκαλούμενη καταπληξία – που συχνά πυροδοτείται από έντονα συναισθήματα. Ως αποτέλεσμα, ο πάσχων μπορεί να κοιμηθεί κατά τη διάρκεια καθημερινών δραστηριοτήτων όπως η εργασία, η μελέτη ή η οδήγηση. Ενώ αυτά τα επεισόδια μπορεί να είναι σύντομα, με διάρκεια μερικά δευτερόλεπτα, μπορούν να καταστήσουν πολλές φυσιολογικές δραστηριότητες επικίνδυνες, και να διαταράξουν την καθημερινότητά του. Μπορούν επίσης να δημιουργήσουν προβλήματα μνήμης και συγκέντρωσης και να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην αυτοεκτίμηση και την ψυχική υγεία.

Ωστόσο, με έναν συνδυασμό αλλαγών στον τρόπο ζωής, στρατηγικές αυτοβοήθειας, συμβουλές και ιατρική υποστήριξη, η διαχείριση των συμπτωμάτων ναρκοληψίας βοηθά στην ανάκτηση του ελέγχου της ζωής των νοσούντων.

Η επίδραση της ναρκοληψίας στην καθημερινότητα

Σωματική ευεξία και ασφάλεια: Πολλές καθημερινές δραστηριότητες, όπως το μαγείρεμα ή το περπάτημα, μπορούν να γίνουν πολύ επικίνδυνες εάν προηγηθεί ύπνος ή απροσδόκητη απώλεια του ελέγχου των μυών.

Ψυχική υγεία: Η ναρκοληψία μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη και άγχος.

Κοινωνικές και επαγγελματικές σχέσεις: Μερικοί άνθρωποι, αγνοώντας τα συμπτώματα της ναρκοληψίας, μπορεί να υποθέσουν ότι κάποιος που βιώνει ένα τέτοιο επεισόδιο, είναι τεμπέλης, αγενής, ή ακόμα και ότι προσποιείται τα ξαφνικά επεισόδια ύπνου.

Στενές σχέσεις: Οι προσωπικές σχέσεις, ιδιαίτερα οι ερωτικές, συχνά επηρεάζονται εξαιτίας της ναρκοληψίας. Η υπερβολική υπνηλία μπορεί επίσης να προκαλέσει χαμηλή σεξουαλική επιθυμία και ανικανότητα.

Μνήμη και προσοχή: Η ναρκοληψία μπορεί να προκαλέσει προβλήματα μνήμης και συγκέντρωσης, δημιουργώντας ακόμα περισσότερες διαταραχές στην καθημερινότητα.

Συμπτώματα ναρκοληψίας

Οι περισσότεροι άνθρωποι με ναρκοληψία εμφανίζουν τα πρώτα συμπτώματά τους μεταξύ των 10 και των 25 ετών, τα οποία μπορεί να είναι ιδιαίτερα εξουθενωτικά για τα παιδιά ή τους νέους που αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις της σχολικής ή φοιτητικής ζωής, ή τα πρώτα στάδια της σταδιοδρομίας τους. Ενώ τα συμπτώματα μπορεί να ποικίλλουν από το ένα άτομο στο άλλο, τα κύρια συμπτώματα ναρκοληψίας είναι η υπερβολική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας (με ή χωρίς αιφνίδια επεισόδια ύπνου) και ο μη φυσιολογικός ύπνος REM, που μπορεί να συμπεριλαμβάνει παραισθήσεις, παράλυση ύπνου και καταπληξία.

Τα δύο κύρια συμπτώματα ναρκοληψίας, η υπερβολική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας και η καταπληξία, συνδέονται συχνά με τη συναισθηματική κατάσταση. Γι’ αυτό και πολύ συχνά, παρατηρείται η τάση αυτά τα συμπτώματα να εμφανίζονται έπειτα από έντονα συναισθήματα, όπως γέλιο, θλίψη, έκπληξη ή απογοήτευση.

Άλλα συμπτώματα που παρατηρούνται είναι οι ψευδαισθήσεις, η υπνική παράλυση, ο μικροΰπνος, η νυχτερινή αφύπνιση και η ταχεία είσοδος στον ύπνο REM. Στην περίπτωση των ψευδαισθήσεων, μερικοί άνθρωποι με ναρκοληψία βιώνουν έντονες, μερικές φορές τρομακτικές, οπτικές ή ακουστικές ψευδαισθήσεις, ενώ κοιμούνται ή όταν ξυπνούν.

Στην υπνική παράλυση υπάρχει αδυναμία κίνησης ή ομιλίας στην αρχή ή στο τέλος του ύπνου.

Ο μικροΰπνος είναι ένα πολύ σύντομο επεισόδιο ύπνου, κατά τη διάρκεια του οποίου ο πάσχων συνεχίζει να λειτουργεί (μιλάει, μετακινεί πράγματα, κλπ.) και μετά ξυπνάει χωρίς να θυμάται τι έχει κάνει.

Επιπλέον, εάν κάποιος υποφέρει από ναρκοληψία, μπορεί να βιώνει περιόδους αφυπνίσεως μέσα στη νύχτα με συχνές αναλαμπές, αυξημένο καρδιακό ρυθμό και ενίοτε έντονη εγρήγορση.

Στην περίπτωση της ταχείας εισόδου στον ύπνο REM, τα ναρκοληπτικά άτομα έχουν μοναδικούς κύκλους ύπνου, όπου μπορούν να εισέλθουν στην φάση του REM ή στη φάση του ονείρου του ύπνου, αμέσως μετά τον ύπνο, σε αντίθεση με τους περισσότερους ανθρώπους που χρειάζονται περίπου 90 λεπτά για να εισέλθουν στο REM. Επομένως, βιώνουν τα χαρακτηριστικά του ύπνου REM (ζωντανά όνειρα και παράλυση μυών) στην αρχή του ύπνου, ακόμα και αν ο ύπνος συμβαίνει κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Τα αίτια της ναρκοληψίας

Ενώ οι ερευνητές συνεχίζουν να αναζητούν τη βασική αιτία της ναρκοληψίας, κατά γενική ομολογία, η γενετική σε συνδυασμό με κάποιο περιβαλλοντικό ερέθισμα – όπως για παράδειγμα ένας ιός – μπορεί να επηρεάσει τις χημικές ουσίες του εγκεφάλου και να προκαλέσει τη ναρκοληψία.

Οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει ότι οι άνθρωποι με ναρκοληψία στερούνται υποκρετίνης (ονομάζεται επίσης ορεξίνη), μια χημική ουσία στον εγκέφαλο που ενεργοποιεί την διέγερση και ρυθμίζει τον ύπνο. Οι ναρκοληψίες συγκριτικά δεν έχουν τόσους νευρώνες που εκκρίνουν την υποκριτίνη, πράγμα που αναστέλλει την ικανότητά τους να ελέγχουν πλήρως την εγρήγορση, γεγονός που εξηγεί την τάση τους να κοιμούνται. Οι επιστήμονες εξετάζουν την ανάπτυξη θεραπειών που συμπληρώνουν τα επίπεδα υποκριτίνης, για τη μείωση των συμπτωμάτων της ναρκοληψίας.

Θεραπεία της ναρκοληψίας

Παρόλο που δεν υπάρχει ακόμα θεραπεία για τη ναρκοληψία, ένας συνδυασμός θεραπειών μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο των συμπτωμάτων και να διευκολύνει την καθημερινότητα. Η θεραπεία που λειτουργεί καλύτερα για τον καθένα ποικίλει ανάλογα με τα συγκεκριμένα, ατομικά συμπτώματα ναρκοληψίας, και πιθανόν να περιλαμβάνει συνδυασμό συμβουλευτικής θεραπείας, φαρμακευτικής αγωγής και αλλαγών στον τρόπο ζωής.

Συντάκτης: Εύα Αρβανίτη,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.