Τελικά προς τα που γέρνει η ζυγαριά; Τα αρνητικά ή τα θετικά υπερτερούν στην μάχη πραγματικότητας και δημιουργικής εικόνας; Στις …
Ναρκισσισμός και σόσιαλ μίντια: τι συμβαίνει στη μεταξύ τους σχέση;
Πότε η αγάπη για τον εαυτό μας ξεπερνάει τα όρια και αποκτά παθολογικό χαρακτήρα; Έχει συμβάλλει σε αυτό το βήμα υπέρβασης η κυριαρχία και η ταχύτατη εξέλιξη των σόσιαλ μίντια;
Τα παραπάνω δυο ερωτήματα αποτελούν βασικά ερεθίσματα για προβληματισμό και διερεύνηση, όσον αφορά τις κοινωνικές και ψυχολογικές προεκτάσεις του ζητήματος του ναρκισσισμού και της σχέσης του με τα σόσιαλ μίντια. Τουίτερ, ίνσταγκραμ, φέισμπουκ έχουν γίνει, στους περισσότερους από εμάς, σταθερά στοιχεία της καθημερινότητάς μας, τα οποία μας κάνουν παρέα, μας ενημερώνουν και μας συνδέουν επικοινωνιακά, προσωπικά και κοινωνικά!
Η φύση του ανθρώπου είναι φτιαγμένη με τέτοιο τρόπο, ώστε να αποζητά την αποδοχή, το θαυμασμό, την αγάπη, τη φιλία και την επαγγελματική και κοινωνική ανέλιξη. Αυτές είναι μερικές από τις πιο ουσιαστικές ανάγκες μας, ανεξαρτήτως χρώματος, θρησκείας, εθνικότητας και φύλου.
Τα τελευταία χρόνια, η τεχνολογία αποτελεί σημαντικό σύμμαχό μας! Η άνεση και η εύκολη διαθεσιμότητα και πρόσβαση που μας παρέχει, μας δίνουν το βήμα να επικοινωνούμε μεταξύ μας για την καθημερινότητά μας, το «προφίλ» των συνηθειών μας, ακούσματα και γεύσεις που αγαπάμε και γενικότερα στοιχεία που μας χαρακτηρίζουν.
Πότε όμως, η χρήση των σύγχρονων τεχνολογικών εφαρμογών μπορεί να λειτουργήσει ως τρόπος καλλιέργειας ή ενίσχυσης του ήδη υπάρχοντος ναρκισσισμού σε συγκεκριμένους τύπους προσωπικότητας; Πότε η ανάγκη για επίδειξη και έμμεση απαίτηση θαυμασμού και προσοχής μπορεί να γίνει ακόμη πιο έντονη και εμμονική, περνώντας τη λεπτή γραμμή της ιδέας ενός «απλού post»;
Προσκόλληση στο εγώ!
Ο ναρκισσισμός αποτελεί μια παθολογική διαταραχή, σύμφωνα με ψυχιατρικούς όρους, και δηλώνει μια εμμονική και επιτακτική ανάγκη για προσοχή και συνεχή θαυμασμό. Οι ειδικοί επιστήμονες κάνουν λόγο για ένα ποσοστό που αγγίζει το 1% του πληθυσμού που έχει διαγνωστεί με τη συγκεκριμένη διαταραχή.
Η ναρκισσιστική συμπεριφορά μπορεί να γίνει έκδηλη μέσα από τις αντιδράσεις και τις συμπεριφορές του ατόμου σε απλές δραστηριότητες της καθημερινής προσωπικής και επαγγελματικής του ζωής. Βέβαια, η επιστημονική διάγνωση εκτελείται αποκλειστικά και μόνο από επαγγελματίες ψυχικής υγείας.
Όλοι γνωρίζουμε τον αρχαίο μύθο του Νάρκισσου, ενός πανέμορφου νέου που έπεσε θύμα της ίδιας του της εικόνας, που καθρεφτιζόταν στα νερά μιας πηγής. Γοητεύτηκε και ερωτεύτηκε τόσο έντονα την εξωτερική του εμφάνιση, που ο ίδιος του ο αυτοθαυμασμός απέβη επικίνδυνος και εντέλει μοιραία καταστροφικός!
Ακολουθώντας αυτό το μοτίβο προσκόλλησης στο «φαίνεσθαι», στις μέρες μας, τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή, λειτουργούν υποσυνείδητα με έναν αρκετά έντονο εγωκεντρικό μηχανισμό σκέψης και συμπεριφοράς. Αυτό σημαίνει αυτόματα ότι το επίκεντρό τους είναι ο εαυτός τους και η εικόνα που βγάζουν προς τα έξω! Πρόκειται για μια εμμονή, η οποία, αν δεν υπάρξει επιστημονική παρέμβαση, αποτελεί έναν φαύλο κύκλο που μόνο αρνητικές συνέπειες προκαλεί στο ίδιο το άτομο και στην ψυχοσύνθεσή του, αρχικά, και, σε δεύτερη μοίρα, ως λογικό επακόλουθο, τον κοινωνικό του περίγυρο.
Τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή θεωρούν τους εαυτούς τους ανώτερους σε σχέση με οποιονδήποτε άλλον και αυτή τους η ερμηνεία για τον εαυτό τους, λειτουργεί ως δεδομένη στην αντιμετώπιση των άλλων ανθρώπων. Κάτι που σημαίνει ότι δεν μπορούν και δεν θέλουν να μπουν στη θέση του άλλου και να καταλάβουν τις ανάγκες του! Η έλλειψη του στοιχείου της ενσυναίσθησης τούς διακρίνει σε μεγάλο βαθμό, ακριβώς λόγω του εγωκεντρικού στοιχείου, στο οποίο γέρνει η ζυγαριά για τα δικά τους δεδομένα.
Ακόμη, ο ανταγωνισμός είναι ένα σημαντικό σημείο του χαρακτήρα αυτών των ατόμων, καθώς επιθυμούν να είναι «πρώτοι» και αναζητούν αυτήν την προσοχή. Επίσης, αντιδρούν απότομα και με αρκετά επιθετικό τρόπο στο πλαίσιο μιας διαφωνίας ή αμφισβήτησης προς τις απόψεις τους από συνομιλητές τους.
Οι ίδιοι δεν αμφιβάλλουν ποτέ για τις ικανότητές τους και απαιτούν έμμεσα από τον κοινωνικό τους περίγυρο να τους συμπεριφέρεται με ιδιαίτερη αντιμετώπιση και διαχείριση σαν να είναι κάτι ξεχωριστό! Στην πλειονότητά τους, επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι τα ναρκισσιστικά άτομα έχουν επίγνωση του τρόπου που βλέπουν τον εαυτό τους και μάλιστα παραδέχονται αυτό το εγωκεντρικό στοιχείο της προσωπικότητάς τους.
Ποια η σχέση του ναρκισσισμού με τα σόσιαλ μίντια;
Πρόσφατα διάβασα μια έρευνα του 2015 πάνω στις διαδικτυακές επικοινωνίες του τομέα δημοσιογραφίας του Elon University στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η έρευνα αυτή επικεντρώθηκε στη σχέση του ναρκισσισμού και των σόσιαλ μίντια και, ακόμη πιο συγκεκριμένα, στο φαινόμενο των γνωστών σε όλους μας σέλφι. Ποιό είναι λοιπόν, το ψυχολογικό υπόβαθρο πίσω από τη δράση των σέλφι φωτογραφιών; Για ποιους λόγους οι νέοι ποστάρουν στα σόσιαλ μίντια φωτογραφίες τους σε δυο κυρίαρχα διαδικτυακά μέσα, το φέισμπουκ και το τουίτερ; Οι ενενήντα τρεις σε αριθμό ερωτηθέντες αξίζει να πούμε ότι ήταν σπουδαστές του ίδιου Πανεπιστημίου.
Τα αποτελέσματα της έρευνας αποκάλυψαν σημαντικά στοιχεία για τον τρόπο με τον οποίο σκέφτονται οι νέοι όταν χρησιμοποιούν τα δυο συγκεκριμένα σόσιαλ μίντια. Είναι μεγάλο το ποσοστό, της τάξης του 73,5% των νέων, που απάντησαν ότι τσεκάρουν ή ανανεώνουν τα διαδικτυακά προφίλ τους περισσότερες από πέντε φορές ημερησίως! Στη συνέχεια, όσον αφορά τα αποτελέσματα σχετικά με τους λόγους για τους οποίους ποστάρουν τις σέλφι φωτογραφίες, το «να επιτρέπουν στο κοινό τους να παρατηρεί πόσο εντυπωσιακή είναι η κοινωνική τους ζωή» απαντήθηκε πενήντα τρεις φορές. Ακολουθούν οι λόγοι «για να αποκτήσουν τον μεγαλύτερο αριθμό likes και σχολίων κάτω από τη φωτογραφία τους», απαντώντας συνολικά σαράντα τρεις φορές, και τριάντα οκτώ φορές απαντώντας ότι «πιστεύουν ότι φαίνονται ελκυστικοί στη φωτογραφία και επιθυμούν και το κοινό να τους εκλάβει με τον ίδιο τρόπο».
Εξετάζοντας λοιπόν τα παραπάνω πραγματικά ποσοτικά στοιχεία, βγάζουμε το συμπέρασμα ότι πολλοί είναι αυτοί που εκμεταλλεύονται τα σόσιαλ μίντια προσκολλώντας ακόμη περισσότερο στο δικό τους «φαίνεσθαι» και δημιουργώντας μια πλασματική εικόνα προς τον έξω ιντερνετικό κόσμο. Δημιουργούν ένα ψεύτικο πλαίσιο, ελπίζοντας να γίνουν αποδεκτοί και κέντρο προσοχής και θαυμασμού. Σαν να μας καλούν να τους ρίξουμε μια ματιά, για να δούμε ότι υπάρχουν και θέλουν να προβάλλουν όλα αυτά που πιστεύουν και ζουν!
Τα πάντα στη ζωή μας εξαρτώνται από τη διαχείριση που κάνουμε και πώς αντιμετωπίζουμε όσα μας δίνονται. Η ψηφιακή πραγματικότητα μπορεί να αποτελεί για κάποιους από εμάς ένα απαραίτητο εργαλείο παροχής γνώσης, ενημέρωσης και επικοινωνίας και για άλλους έναν τρόπο προβολής της προσωπικότητάς τους, με έναν όχι τόσο ρεαλιστικό τρόπο. Με το έμμεσο μήνυμα-εσωτερική επιτακτική ανάγκη που πάντα υποβόσκει: «Προσέξτε με!».
