Μπορούμε να αλλάξουμε τις σκέψεις μας;

Στους κλάδους της Νευροεπιστήμης και της Ψυχολογίας, η ερώτηση εάν οι άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν τις σκέψεις τους αποτελεί μείζον αντικείμενο επιστημονικής έρευνας. Νεότερες έρευνες αποδεικνύουν ότι η νευροπλαστικότητα του εγκεφάλου, σε συνδυασμό με γνωστικές και συμπεριφοριστικές στρατηγικές, παρέχει σαφείς πληροφορίες για το πως μπορούν οι άνθρωποι να μετατρέψουν εσκεμμένα μια αρνητική σκέψη σε θετική .

Η έννοια της νευροπλαστικότητας

Η νευροπλαστικότητα αναφέρεται στην εντυπωσιακή ικανότητα του εγκεφάλου να αναδιοργανώνεται δημιουργώντας νέες νευρικές συνάψεις καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής. Σε αντίθεση με το μέχρι πρότινος γνωστό –ότι η δομή του εγκεφάλου ήταν σταθερή μετά από μια συγκεκριμένη ηλικία– σύγχρονες μελέτες, όπως αυτές που πραγματοποίησε ο Δρ. Michael Merzenich, έχουν αποκαλύψει την ικανότητα του εγκεφάλου να αλλάζει και να προσαρμόζεται στις καταστάσεις.

Επιστημονικά στοιχεία

Συναπτική πλαστικότητα

Σε κυτταρικό επίπεδο, η συναπτική πλαστικότητα διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο. Αναφέρεται στην ικανότητα των νευρώνων να δημιουργούν καινούριες συνδέσεις μεταξύ τους, γνωστές ως συνάψεις, με βάση τη νευρική δραστηριότητα. Θετικές σκέψεις και εμπειρίες έχουν συσχετιστεί με τη βελτιωμένη συναπτική πλαστικότητα, προωθώντας τον σχηματισμό νέων, εποικοδομητικών μονοπατιών.

Μελέτες εγκεφάλου με χρήση μαγνητικού συντονισμού (fMRI):

Μελέτες με χρήση της Λειτουργικής Απεικόνισης Μαγνητικού Συντονισμού (fMRI) έχουν φωτίσει τις νευρολογικές συνδέσεις της γνωστικής αλλαγής. Έρευνα του Δρ. Richard Davidson, για παράδειγμα, έδειξε ότι ο διαλογισμός προκαλεί δομικές αλλαγές στον εγκέφαλο που σχετίζονται με τη ροή των συναισθημάτων και την αυξημένη προσοχή.

Μοτίβα σκέψεων

Τα μοτίβα σκέψεων είναι βαθιά εγγενείς νευρικοί πόροι που δημιουργούνται μέσω επαναλαμβανόμενης σκέψης. Ωστόσο, οι μελέτες αποδεικνύουν ότι εσκεμμένες αλλαγές στη σκέψη, μέσω πρακτικών όπως η γνωστική-συμπεριφοριστική θεραπεία, μπορούν να τροποποιήσουν αυτούς τους νευρικούς πόρους με τον χρόνο.

Αλλαγή σκέψης και στρατηγικές

Επίγνωση και διαλογισμός

Οι πρακτικές της επίγνωσης, όπως ο διαλογισμός, έχουν δείξει ότι επηρεάζουν τη δομή και λειτουργία του εγκεφάλου. Οι τακτικές ασκήσεις επίγνωσης μπορούν να ενισχύσουν την αυτογνωσία, επιτρέποντας στα άτομα να παρατηρούν και να αλλάζουν τα πρότυπα σκέψης τους.

Γνωστική-συμπεριφοριστική Θεραπεία

Η ΓΣΘ είναι μια ευρέως μελετημένη θεραπευτική προσέγγιση που επικεντρώνεται στον εντοπισμό και την τροποποίηση αρνητικών προτύπων σκέψης. Με το να προκαλούν και να αναδιαρθρώνουν αρνητικές σκέψεις, τα άτομα μπορούν να αλλάξουν τις γνωστικές τους διεργασίες και να κατευθυνθούν σε υγιείς ψυχικές καταστάσεις.

Εκπαίδευση με χρήση νευροανάδρασης

Χρησιμοποιώντας την παρακολούθηση της πραγματικής χρονικής δραστηριότητας του εγκεφάλου, η νευροανάδραση επιτρέπει στα άτομα να παρατηρούν και να ρυθμίζουν τις νευρικές τους αντιδράσεις. Αυτή η τεχνική είναι πολλά υποσχόμενη για τη θεραπεία περιστάσεων που σχετίζονται με μη προσαρμοστικά πρότυπα σκέψης.

Επεμβάσεις της Θετικής Ψυχολογίας

Η συμμετοχή σε δραστηριότητες που προάγουν θετικά συναισθήματα, όπως ασκήσεις ευγνωμοσύνης και πράξεις ευγενείας, μπορεί να ενθαρρύνει την απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών που συνδέονται με την ευημερία, συμβάλλοντας στην αναδιαμόρφωση νευρικών κυκλωμάτων.

Συμπεράσματα

Είναι εμφανές ότι οι άνθρωποι διαθέτουν τη δυνατότητα να αλλάξουν τις σκέψεις τους μέσα από εστιασμένες και διαρκείς προσπάθειες. Σύμφωνα με επιστημονικά δεδομένα, η αμοιβαία αλληλεπίδραση μεταξύ της νευροπλαστικότητας και των γνωστικο-συμπεριφοριστικών στρατηγικών οδηγεί στον μετασχηματισμό της σκόπιμης τροποποίησης των σκέψεων. Καθώς η έρευνα σε αυτόν τον τομέα συνεχίζει να προχωρά, οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και την ευημερία είναι ποικίλες, προσφέροντας ελπίδα και ενδυνάμωση σε όσους επιδιώκουν να περιπλανηθούν στο πολύπλοκο τοπίο του δικού τους νου.

Συντάκτης: Αναστάσιος Χριστόπουλος,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.