Το άρθρο αυτό μελετά την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ανθρώπου και βασίζεται στις έρευνες που …
Κατά πόσο οι συχνές αναφορές στο θάνατο μας αφήνουν ανεπηρέαστους;
Οι αναφορές στον θάνατο αφθονούν σε πολλά τηλεοπτικά προγράμματα αυτή την περίοδο, τα οποία είναι προσβάσιμα σε όλους. Αποτελεί ένα γεγονός σε παγκόσμιο επίπεδο και τους ερχόμενους μήνες θα αποκαλυφθεί πώς θα το χειριστούν οι άνθρωποι και οι κοινωνίες. Η εξάπλωση της πανδημίας έχει κάνει τους πάντες αρκετά ανήσυχους ως προς το πόσο εύθραυστη μπορεί να γίνει η ζωή.
Οι περισσότεροι άνθρωποι, σύμφωνα με έρευνες, σπάνια σκέφτονται το θέμα του θανάτου, παρόλο που σχετικές υπενθυμίσεις είναι παντού γύρω μας, σε ειδήσεις, ταινίες, τηλεοπτικές εκπομπές. Ο φόβος του θανάτου έχει τόσο μεγάλη έκταση που ξεπερνά άλλες ζωτικές μας ανάγκες, όπως αυτή της κοινωνικοποίησης και της αποφυγής της κοινωνικής απόστασης.
Η Θεωρία της Διαχείρισης του Τρόμου
Η «Θεωρία Διαχείρισης του Τρόμου» του Μπέκερ μελετά το κατά πόσο ο φόβος του θανάτου, και κατ’ επέκταση η απειλή της ύπαρξής μας, μπορεί να είναι υπαίτιος, ώστε να προκαλέσει πολλά δεινά· από τον εθισμό, μέχρι τη δημιουργία προκαταλήψεων, ακόμη και την πυροδότηση πολέμων.
Πολλά προβλήματα ψυχικής υγείας προκύπτουν από το υπαρξιακό άγχος του θανάτου που έχουν οι περισσότεροι άνθρωποι, το οποίο μπορεί να συνοδεύεται με ιδιαίτερα χαμηλή αυτοεκτίμηση. Τόσο η έλλειψη νοήματος, όσο και η χαμηλή αυτοεκτίμηση, κάνουν τους ανθρώπους ευάλωτους στο άγχος του θανάτου. Ο Μπέκερ χτίζει μια υπόθεση για τον φόβο του θανάτου και της επίδρασής του στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Ισχυρίζεται ότι όλοι φοβόμαστε τον θάνατο και θα ήμασταν συνεχώς τρομοκρατημένοι, αν δεν είχαμε τρόπο να τον αρνηθούμε, να ξεφύγουμε από την ιδέα του ή να τον ξεπεράσουμε. Σύμφωνα με την «Θεωρία Διαχείρισης του Τρόμου», η έννοια της αυτοεκτίμησης δείχνει να κατέχει ουσιαστικό ρόλο. Όσο πιστεύουμε ότι είμαστε σημαντικοί συντελεστές σε αυτόν τον κόσμο, τόσο διατηρούμε την αίσθηση της αθανασίας και μπορούμε να λειτουργούμε με ασφάλεια στον κόσμο αυτόν.
Που καταλήγει αυτό το συναίσθημα;
Από την σκοπιά αυτής της θεωρίας, τα προβλήματα των προκαταλήψεων και των διασυνοριακών συγκρούσεων προκύπτουν επειδή ομάδες που έχουν διαφορετική κοσμοθεωρία από την δική μας, υποδηλώνουν ρητά ή σιωπηρά, ότι η δική μας βάση για την αίσθηση ψυχολογικής ασφάλειας είναι λάθος.
Έρευνες δηλώνουν πως οι τακτικές υπενθυμίσεις θανάτου μπορούν να επηρεάσουν δραματικά πτυχές της ζωής μας, οριοθετώντας τις επιλογές μας, όπου ο φόβος του θανάτου ωθεί τους ανθρώπους σε ηγέτες που μεταφέρουν ένα συγκεκριμένο είδος κοσμοθεωρίας, πιθανόν, με τέτοιο τρόπο ώστε να ευνοηθούν ακραία -φασιστικά- καθεστώτα. Αυτή η θεωρία μπορεί να έρθει σε συνδυασμό με την τάση των ανθρώπων να ‘ξεχνούν’ το μέγεθος ενός κοινωνικού δράματος, προτιμώντας να το θάψουν, ξανά στο ασυνείδητο, ακόμα και πολύ σύντομα μετά το πέρας μίας κρίσης. Επιπλέον, ο φόβος του θανάτου μπορεί να επηρεάσει και άλλες εκφάνσεις, όπως η ενίσχυση των υλιστικών τάσεων, η αμεσότερη και αφιλτράριστη αποδοχή διαφημιστικών προϊόντων και η συνεπαγόμενη αύξηση των πωλήσεών τους.
Ωστόσο, έρευνες έχουν δείξει ότι άνθρωποι στους οποίους υπενθύμισαν τον θάνατό τους, έδειχναν βελτίωση σε τομείς που τους ενδιέφεραν. Αν είχαν καλές οδηγικές ικανότητες έδειχναν την τάση να οδηγούν πιο τολμηρά, αν στηριζόντουσαν στη σωματική τους δύναμη παρουσίαζαν αύξησή της και αθλητές του μπάσκετ σκόραραν περισσότερους πόντους.
Μια πιο θετική προσέγγιση της θεωρίας μας δείχνει τρόπους όπου το άγχος του θανάτου θα μπορούσε να εξελιχθεί με δημιουργικό τρόπο και, επιπλέον, να εκτονωθεί, καλλιεργώντας δικούς μας προσωπικούς στόχους. Η στροφή στις διαρκείς και ουσιαστικές μας σχέσεις, η φροντίδα του εαυτού μας, η εκτόνωση της δημιουργικότητας, η αναζήτηση ενός εσωτερικού εαυτού, οι ασκήσεις διαλογισμού, ευαισθητοποίησης και ενσυναίσθησης, η αίσθηση της γενναιοδωρίας, τα θετικά πρότυπα και η επιλογή ενός υγιεινού τρόπου ζωής είναι κάποιοι από τους τομείς που θα μπορούσαν να καλλιεργηθούν.
