Μία όλο και αυξανόμενη ανησυχία αρχίζει να επικρατεί ως προς την προστασία του περιβάλλοντος, καθώς η ανάγκη για την οικονομική …
Κανένα μέλλον για την ανθρωπότητα χωρίς σεβασμό προς τη φύση
Το δίδαγμα που η ανθρωπότητα καλείται να αντλήσει από την πανδημία του COVID-19 είναι ότι φέρει ακέραια την ευθύνη για την κρίση αυτή και οφείλει να αναθεωρήσει τη στάση της απέναντι στα ζώα και τη φύση το συντομότερο δυνατό, αν θέλει να έχει ένα βιώσιμο μέλλον.
“Από μερικές σοβαρές αιτίες, ο άνθρωπος έφτασε στο συμπέρασμα ότι είναι η τελειότερη μορφή του Σύμπαντος. Δεν υπάρχει, φυσικά, τίποτα απολύτως που να επιβεβαιώνει αυτή του την άποψη”. Τα λόγια αυτά ανήκουν στον αμερικανό συγγραφέα Τζέιμς Θέρμπερ και ο επικριτικός τόνος τους ηχεί πιο επίκαιρος από ποτέ.
Η ζωολόγος πρωτευόντων θηλαστικών (πρωτευοντολόγος) Jane Goodall υποστηρίζει ότι η ανθρωπότητα πρέπει να αλλάξει δραστικά τη διατροφή της και τη συμπεριφορά της προς τα άγρια και εκτρεφόμενα ζώα, αν θέλει να αποφύγει μελλοντικές πανδημίες μετά τον COVID-19.
“Η ασέβειά μας προς τα άγρια ζώα και προς τα εκτρεφόμενα ζώα έχει δημιουργήσει αυτήν την κατάσταση, όπου η κάθε ασθένεια μπορεί να ξεχυθεί και να μολύνει τους ανθρώπους”, είπε η Goodall στις 2 Ιουνίου σε μια διαδικτυακή εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε από την οργάνωση Compassion in World Farming (Συμπόνια στην Παγκόσμια Γεωργία). “Αν δεν δράσουμε διαφορετικά, έχουμε τελειώσει. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε για πολύ ακόμα έτσι”.
Καταστροφή οικοτόπων και ζωής
Η Goodall αναφέρθηκε στην ομιλία της στην καταστροφή των οικοτόπων, στη γεωργία και στην κατανάλωση άγριων ζώων, στην παράνομη εμπορία άγριων ειδών και στη βιομηχανική γεωργία ως επικίνδυνες πρακτικές που θα μπορούσαν κάλλιστα να πυροδοτήσουν την επόμενη πανδημία. Οι πρακτικές αυτές έχουν δημιουργήσει εστίες ασθενειών στο παρελθόν, σύμφωνα και με τη βρετανική εφημερἰδα Guardian.
Η απώλεια οικοτόπων, που προκαλείται κυρίως από την αποψίλωση δασών, οδηγεί τα ζώα σε νέα περιβάλλοντα αλλά και στην ανάμειξη διαφορετικών ειδών ζώων, καθώς και σε αυξημένη αλληλεπίδραση με ανθρώπους, σύμφωνα με τον ιστότοπο περιβαλλοντικών θεμάτων Mongabay. “Ανεξάρτητα από το αν οι άνθρωποι πηγαίνουν σε δασικές περιοχές ή αν τα ζώα έρχονται προς τους ανθρώπινους οικισμούς λόγω της αποψίλωσης των δασών, οι ιοί μεταδίδονται μεταξύ των ειδών” λέει ο Rajan Patil, αναπληρωτής καθηγητής επιδημιολογίας στο SRM Ινστιτούτο Επιστήμης και Τεχνολογίας στο Chennai της Ινδίας.
Για παράδειγμα, η ερευνητική ομάδα του Patil διαπίστωσε ότι αρκετές εστίες των ιών Nipah και Hendra συνδέονταν με τις φρουτονυχτερίδες, που μετεγκαταστάθηκαν σε ανθρώπινους οικισμούς μετά την καταστροφή των φυσικών οικοτόπων τους, σύμφωνα με μια έκθεση του 2018 στο περιοδικό Annals of Tropical Medicine and Public Health.
Υγρές αγορές
Σε σχόλιό της στο Mongabay, που δημοσιεύθηκε στις 4 Μαΐου, η Goodall ανέφερε ότι οι αποκαλούμενες υγρές αγορές, όπου τα άγρια ζώα μπορούν να πωληθούν παράλληλα με κατοικίδια ζώα και άλλα προϊόντα, ενεργούν επίσης ως πρωταρχικοί τόποι μετάδοσης ασθενειών μεταξύ ζώων και ανθρώπων.
Ανεξάρτητα από πού προέκυψε ο COVID-19, οι υγρές αγορές σε όλο τον κόσμο παρέχουν το τέλειο περιβάλλον για την μεταφορά ιών από τα ζώα στον άνθρωπο, καθώς τόσο τα ζώα όσο και οι άνθρωποι μπορούν να εκτεθούν σε περιττώματα, ούρα, αίμα και άλλα σωματικά υγρά. Η Goodall πρόσθεσε ότι έχει σαφέστατα μεγάλη σημασία η απαγόρευση της εμπορίας, της κατανάλωσης και της εκτροφής άγριων ζώων για κατανάλωση, αλλά, για να γίνει αυτό με βιώσιμο τρόπο, απαιτεί τη δημιουργία νέων πηγών εισοδήματος για εκείνους που κερδίζουν τα προς το ζην από αυτό το εμπόριο.
“Δεν είναι μόνο η Κίνα, όπου οι αγορές άγριας ζωής έχουν παράσχει τις ιδανικές συνθήκες για ιούς και άλλα παθογόνα που ‘διασχίζουν’ το φράγμα των ειδών” έγραψε η Goodall. “Υπάρχουν πολλές υγρές αγορές στις ασιατικές χώρες πέρα από την Κίνα αλλά και στην Αφρική και τη Λατινική Αμερική”. Ανέφερε ακόμη ότι ασθένειες που είναι κοινώς γνωστές ως “γρίπη των πτηνών” και “γρίπη των χοίρων” προέκυψαν από τον χειρισμό των πουλερικών και των χοίρων, ενώ ο κορωνοϊός που προκαλεί το αναπνευστικό σύνδρομο της Μέσης Ανατολής (MERS) μπορεί και να έχει προκύψει από μολυσμένες εγχώριες καμήλες δρομάδες (αραβικές με μια καμπούρα).
Νέες πρωτοβουλίες
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης του Compassion in World Farming, η επίτροπος υγείας και ασφάλειας τροφίμων της ΕΕ Στέλλα Κυριακίδη σημείωσε ότι η ΕΕ έχει στόχο να περιορίσει τους κινδύνους της βιομηχανικής γεωργίας μέσω νέων στρατηγικών γεωργίας και βιοποικιλότητας και της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Οι πρωτοβουλίες αυτές επικεντρώνονται στη μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων και στην υποστήριξη βιώσιμων πρακτικών γεωργίας και αναπαραγωγής, διασφαλίζοντας, παράλληλα, ότι τα τρόφιμα παραμένουν προσιτά.
Εμείς είμαστε υπεύθυνοι για το αύριο
Αυτά όμως είναι σχέδια για το μέλλον. Μέχρι τότε τι γίνεται; Ή τουλάχιστον τι μπορούμε να κάνουμε στην καθημερινότητά μας; Δεν θα τρώμε αρνάκι το Πάσχα; Τα Χριστούγεννα; Τι; Οι ακραίες λύσεις δεν είναι καλές και δεν κρατούν και πολύ (σαν τις δίαιτες). Μπορούμε, όμως, να διαβάσουμε, να μελετήσουμε, να μάθουμε μέσω ταινιών και βίντεο πὠς καταστρέφονται οι τόποι ὀπου ζουν τα άγρια ζώα, πώς αιχμαλωτίζονται, πωλούνται και μεταφέρονται, χειρότερα και από άψυχα αντικείμενα, πώς σκοτώνονται τα ζώα που τρώμε, πώς και με τι τρόπους τους παίρνουν τα νεογέννητα παιδιά τους, ενώ αυτά δεμένα και ακινητοποιημένα ουρλιάζουν και παλεύουν, πώς τα στοιβάζουν το ένα πάνω στο άλλο μέσα σε κλουβιά, όπου δεν μπορούν να κουνηθούν ούτε τα ίδια ούτε τα μωρά τους, πώς τα κακομεταχειρίζονται και τα χτυπάνε με κλομπς, λοστούς ή ηλεκτρικό ρεύμα, αναγκάζοντάς τα να προχωρήσουν μέσα στους στενούς, σκοτεινούς θαλάμους προς τον θάνατό τους, ενώ οσμίζονται το αίμα και τον φόβο και ακούν τις κραυγές των προηγούμενων θυμάτων. Ποιος από εμάς έχει ακούσει ζώο να φωνάζει όταν του παίρνουν το μωρό του; Ποιος από εμάς δεν θα φώναζε το ίδιο σπαρακτικά, σε ποιον δεν θα ξύπναγε το φονικό του ένστικτο; Τίνος δεν θα δηλητηριαζόταν το αίμα από τις ορμόνες του άγχους και του φόβου; (Και αυτό είναι το κρέας που τρώμε.)
Και τότε, να αποφασίσουμε κατόπιν έρευνας και σκέψης εάν θέλουμε να είμαστε συμμέτοχοι μιας τέτοιας αποτρόπαιας βιομηχανίας που ανθίζει, ακμάζει και πλουτίζει παγκοσμίως, διότι εμείς καταναλώνουμε τα προϊόντα της, διότι εμείς παρέχουμε τη ζήτηση που την καθιστά “απαραίτητη”. Είναι πραγματικά απαραίτητο να σπάμε τα πόδια ενός λιονταριού ώστε να κάθεται ήσυχο στο κλουβί για να το βλέπουμε εμείς; Τι ευχαρίστηση αντλούμε από αυτό; Τι μαθαίνουμε στα παιδιά μας; Ότι κάθε είδους βία είναι επιτρεπτή, προκειμένου να μείνουμε εμείς ευχαριστημένοι και χορτάτοι -με όλες τις έννοιες; Μια τέτοια βιομηχανία δεν είναι μόνο μια βιομηχανία, μια δουλειά· είναι ένας καθρέφτης της κοινωνίας μας, και άρα ένας καθρέφτης του κάθε ενός από εμάς. Εμείς είμαστε οι μόνοι υπαίτιοι, υπεύθυνοι για την κοινωνία μας, όπως και για τις οικογένειές μας. Δεν υπάρχει καμία διαφορά, στην ουσία.
“Ένα από τα διδάγματα που αντλήθηκαν από αυτήν την κρίση είναι ότι πρέπει να αλλάξουμε τους τρόπους μας” είπε η Goodall. “Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι, για να αποφευχθούν μελλοντικές παρόμοιες κρίσεις, πρέπει να αλλάξουμε δραστικά τη διατροφή μας και να προχωρήσουμε σε τροφές πλούσιες σε φυτικά υλικά. Για το καλό των ζώων, του πλανήτη και της υγείας των παιδιών μας”.
Και τίθεται το ερώτημα: αντλήσαμε όντως κάτι από αυτήν την κρίση; Μάθαμε να βλέπουμε τον κόσμο μας όπως είναι, όπως τον έχουμε καταντήσει ή τον κοιτάξαμε για λίγο και, καθώς δεν μας άρεσε η εικόνα του, αλλά ούτε και η εικόνα του εαυτού μας, θα τον απομακρύνουμε από τον νου μας, διότι έτσι η ζωή είναι ευκολότερη; Δίχως να σκεφτούμε ότι η σημερινή μας πράξη έχει πάντα μα πάντα αντίκτυπο στο μέλλον και ότι το μέλλον -σε περίπτωση που αδιαφορούμε για τον πλανήτη, τα ζώα και τους άλλους δίπλα μας- είναι τα παιδιά μας;
Τι έχουμε πραγματικά αντλήσει; Μήπως, προτού βιαστούμε να απαντήσουμε ότι καταλάβαμε, θα πρέπει να ενημερωθούμε περισσότερο, να σκεφτούμε σοβαρά και ειλικρινά; Διότι η ευθύνη είναι δική μας -όπως πάντα ήταν- και διότι η μετάθεση ευθυνών είναι απλώς μια αναβολή του σημερινού γίγνεσθαι, με μόνο και σίγουρο αποτέλεσμα ένα χειρότερο αύριο, και άρα έναν συνολικά χειρότερο άνθρωπο, που δεν είναι κτήνος μεν, αλλά πολύ χειρότερος από τα “κτήνη”.
