Καλλιεργώντας κριτική σκέψη
Με έμπνευση το βιβλίο «Αμφισβήτησε, κρίνε, αποφάσισε» των εκδόσεων Κριτική που πραγματεύεται το πώς μπορούμε να αναπτύξουμε την κριτική μας σκέψη και γιατί μας είναι απαραίτητη στη ζωή, κρίναμε σκόπιμο να ανακεφαλαιώσουμε όσα αποκομίσαμε από το βιβλίο. Γιατί η κριτική σκέψη βοηθάει όλους μας να γίνουμε πολίτες του κόσμου. Το ελάχιστο που της αξίζει λοιπόν είναι να της αφιερώσουμε ένα άρθρο.
Σε τι μας ωφελεί η κριτική σκέψη;
Πρώτα-πρώτα μας βοηθάει να κατανοούμε τους συνομιλητές μας. Πολλές φορές οι άνθρωποι γύρω μας εκφράζουν απόψεις με τις οποίες – συχνά χωρίς να δώσουμε το χρόνο να τις σκεφτούμε – διαφωνούμε. Είναι καλό, όμως, πριν διαφωνήσουμε, να βεβαιωθούμε ότι έχουμε κατανοήσει αυτό που λέει ο συνομιλητής μας κι έτσι να προλάβουμε μια ενδεχόμενη παρεξήγηση.
Καλλιεργώντας κριτική σκέψη το επόμενο σημαντικό βήμα που θα κάνουμε είναι να συνειδητοποιήσουμε το μέγεθος της άγνοιάς μας. Ως άνθρωποι έχουμε την τάση να θεωρούμε τις απόψεις μας απόλυτα σωστές και να μη δεχόμαστε τις διαφορετικές γνώμες και σκέψεις σχετικά με διάφορα ζητήματα. Αν, λοιπόν, δεχτούμε ότι οι δικές μας απόψεις δεν θα είναι πάντα σωστές, τότε θα είμαστε έτοιμοι να μάθουμε πολλά νέα πράγματα πρώτα για τον εαυτό μας και έπειτα για τον κόσμο γύρω μας.
Τρίτο βήμα είναι να πάψουμε να είμαστε υποκριτές. Μπορούμε να διαφωνήσουμε ελεύθερα με τις σκέψεις και τις συμπεριφορές των ανθρώπων γύρω μας. Επιβάλλεται να εκφράζουμε τη δυσαρέσκειά μας απέναντι σε ό,τι δεν μας αρέσει ή δεν μας εκφράζει. Το να συμφωνούμε με οτιδήποτε δεν μας κάνει καλύτερους ανθρώπους. Αντιθέτως, ποτέ κανείς δεν θα καταφέρει να μας γνωρίσει πραγματικά, εάν δεν είμαστε ειλικρινείς.
Καλλιεργώντας κριτική σκέψη θα μάθουμε να κρίνουμε πιο δίκαια και αξιοκρατικά. Για να το καταφέρουμε όμως αυτό θα πρέπει να σταματήσουμε να είμαστε ιδιοτελείς. Διανύουμε μια δύσκολη εποχή, όπου όλοι οι άνθρωποι προσπαθούν να κερδίσουν κάτι. Χρήματα, καριέρα, φήμη! Ας ξεκινήσουμε τώρα την προσπάθειά μας, λοιπόν, να γίνουμε λίγο περισσότερο δίκαιοι με τους ανθρώπους γύρω μας. Μπορεί ο συνάδελφός μας στη δουλειά να αξίζει περισσότερο την προαγωγή από εμάς –ας τον στηρίξουμε. Αυτό δείχνει το μεγαλείο του ήθους μας και θα μας βοηθήσει να βελτιώσουμε πραγματικά τον εαυτό μας για να πετύχουμε τους στόχους μας.
Πώς να καλλιεργήσουμε τη ζωή που μας αξίζει
Βασικό κομμάτι της ζωής των ανθρώπων είναι οι στόχοι. Κάθε μέρα πρέπει να θέτουμε νέους στόχους. Βραχυπρόθεσμους ή μακροπρόθεσμους. Είναι καλό να μην επαναπαυόμαστε. Ποτέ οι συνθήκες δεν θα είναι κατάλληλες. Εμείς φτιάχνουμε τις κατάλληλες συνθήκες, το κατάλληλο έδαφος για να θέσουμε στόχους, να οργανώσουμε το πλάνο μας και να αρχίσουμε να υλοποιούμε αυτούς τους στόχους.
Πώς βοηθάει η κριτική σκέψη στο να ζήσουμε τη ζωή που μας αξίζει
Σε αυτό το σημείο, θα αναφέρω τα τρία επόμενα βήματα, που πρέπει να κάνουμε για να αποκτήσουμε τη ζωή που μας αξίζει, μαζί. Οφείλουμε να είμαστε σαφείς σε αυτά που εκφράζουμε και ζητάμε, να μη βγαίνουμε εκτός θέματος όταν συζητάμε και να κάνουμε ερωτήσεις, πολλές ερωτήσεις, ώστε να κατανοήσουμε και να μάθουμε.
Επιπλέον, πρέπει να μάθουμε να αναλογιζόμαστε τις συνέπειες. Σπάνια οι άνθρωποι σκέφτονται καλά πριν ενεργήσουν. Ειδικότερα όταν υπάρχει κάποιο συμφέρον, δεν σκεφτόμαστε τις συνέπειες που μπορεί να επιφέρουν οι πράξεις μας. Όμως αυτές οι συνέπειες κάποια στιγμή δεν θα διορθώνονται και θα μας πληγώσουν ανεπανόρθωτα.
Για να καταφέρουμε, βέβαια, να αναλογιστούμε τις συνέπειες, πρέπει πρώτα να γνωρίσουμε και να ελέγξουμε τα συναισθήματα και τις επιθυμίες μας, αλλά και να αποβάλλουμε τις παράλογες ανησυχίες μας. Οι εξάρσεις συναισθημάτων και επιθυμιών και ανησυχιών μπορεί να επιφέρουν άσχημα αποτελέσματα. Οπότε είναι σημαντικό να κοιτάξουμε για λίγο μέσα μας, να ανακαλύψουμε τα συναισθήματα και τις επιθυμίες μας, να καταλάβουμε σε τι βαθμό βιώνουμε τις ανησυχίες μας και να προσπαθήσουμε να τα «τιθασεύσουμε».
Κριτική σκέψη = Ελευθερία επιλογής
Αυτή η ρύθμιση του βαθμού που αισθανόμαστε και επιθυμούμε θα μας οδηγήσει στο να γίνουμε περισσότερο λογικοί και επιεικείς, χωρίς να επιτρέπουμε να μας εξαπατούν. Αυτό που επίσης θα μας βοηθήσει να γίνουμε λογικοί είναι και η κριτική σκέψη. Ακούμε, διαβάζουμε, βλέπουμε, μα πάντα κρίνουμε πριν συμφωνήσουμε ή διαφωνήσουμε είτε αυτό αφορά τις διαπροσωπικές μας σχέσεις είτε τα όσα προβάλλουν τα ΜΜΕ καθημερινά. Καταφέρνουμε επίσης να δικαιολογούμε πολλές από τις πράξεις των συνανθρώπων μας όταν είναι εσφαλμένες.
Σημαντική αλλαγή στη ζωή μας είναι επίσης το να σταματήσουμε να είμαστε κομφορμιστές ή δουλοπρεπείς. Δηλαδή το να σταματήσουμε να επαναπαυόμαστε και να συμβιβαζόμαστε με καταστάσεις και με σχέσεις που δεν μας ικανοποιούν μόνο και μόνο επειδή τις έχουμε συνηθίσει. Πολλές φορές μάλιστα κατηγορούμε για τα προβλήματά μας τους γονείς μας, επαναπαυόμενοι στο ότι την ευθύνη για εμάς έχει στα χέρια του κάποιο τρίτο πρόσωπο. Η ανεξαρτησία είναι μια όμορφη κατάσταση για τη ζωή ενός ανθρώπου. Είναι σημαντικό να μάθουμε να στηριζόμαστε στα πόδια μας, να χρησιμοποιούμε τις δικές μας δυνάμεις για να ανταπεξέλθουμε τις δυσκολίες και σίγουρα μέσα από αυτό το δρόμο θα είμαστε περισσότερο ευτυχισμένοι.
Σεβασμός στη διαφορετικότητα και αυτοδιαχείριση
Ακόμη, όμως, θα πρέπει να απαρνηθούμε και την επιθυμία μας για κυριαρχία. Όπως ακριβώς δεν είναι σωστό για τον ίδιο μας τον εαυτό να είμαστε κομφορμιστές και δουλοπρεπείς, θα πρέπει να ωθούμε και τους άλλους να αγαπούν τον εαυτό τους και να πράττουν ανεξάρτητα. Ο καθένας είναι μια μοναδική προσωπικότητα και δεν θα πρέπει να καταδυναστεύεται.
Καταφέρνοντας τα παραπάνω βήματα, μπορούμε να κάνουμε το επόμενο και να γίνουμε πολίτες του κόσμου. Η χώρα μας δεν είναι καλύτερη από καμία άλλη. Όλες οι χώρες έχουν τις δικές τους ιδιαιτερότητες. Κατανοώντας αυτό, θα μπορέσουμε να σεβαστούμε τα υπόλοιπα έθνη, να δεχτούμε τη διαφορετικότητα και τελικά να αγαπήσουμε τον άνθρωπο εν γένει και όχι τον άνθρωπο εκείνο που ανήκει σε έναν συγκεκριμένο λαό, επειδή ανήκει σε αυτόν τον λαό.
Τέλος, άλλα τρία βήματα όπου το ένα εξαρτάται από το άλλο, το ένα οδηγεί στο άλλο ως φυσικό επακόλουθο. Μορφωθείτε – σχεδιάστε τη μελλοντική σας πορεία – αφήστε τη σφραγίδα σας. Η μόρφωση είναι σημαντική για να γνωρίσουμε τον κόσμο μέσα στον οποίο ζούμε και να κατανοήσουμε τα γεγονότα. Η κατάλληλη για εμάς μόρφωση θα μας οδηγήσει στο να σχεδιάσουμε σωστά και οργανωμένα τη μελλοντική μας πορεία. Η εργασία είναι ένα από τα μεγαλύτερα κομμάτια της ανθρώπινης ζωής και γι’ αυτό το λόγο έχει ιδιαίτερη σημασία να είμαστε ευχαριστημένοι με αυτή. Και όντας ευχαριστημένοι από την επαγγελματική μας σταδιοδρομία, μπορούμε πλέον εύκολα να αφήσουμε τη σφραγίδα μας, να προσφέρουμε έστω και το ελάχιστο από αυτό που έχει ανάγκη ο κόσμος.
