Η τιμητική διάκριση του Νόμπελ Λογοτεχνίας είχε φέτος άρωμα γυναίκας. Το βραβείο απονεμήθηκε στην Γαλλίδα συγγραφέα Ανί Ερνό. Μία λογοτέχνιδα, …
Ποιος είναι ο Jon Fosse που τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2023
Την Πέμπτη 5 Οκτωβρίου ανακοινώθηκε ότι το Nobel για τη Λογοτεχνία για το έτος 2023 απονεμήθηκε στον Νορβηγό συγγραφέα Jon Fosse. Πρόκειται για μια πρωτοποριακή προσωπικότητα του σύγχρονου θεάτρου, η οποία σύμφωνα με την επιτροπή επιλέχθηκε «για την πρωτοπορία των έργων του, και για το γεγονός ότι δίνει φωνή σε ό,τι δεν μπορεί να ειπωθεί.
Ο Jon Fosse γεννήθηκε τον Σεπτεμβρίο του 1959 στο Haugesund, ένα χωριό στη δυτική Νορβηγία. Έχει σπουδάσει Συγκριτική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο του Bergen και δίδαξε στη Συγγραφική Ακαδημία Hordaland.
Σήμερα ζει στο Όσλο σε κατοικία που του έχει παραχωρηθεί από το κράτος ως τιμή για την προσφορά του στη λογοτεχνία.
Συγγραφέας μυθιστορημάτων, θεατρικών έργων, ποιημάτων, δοκιμίων και παιδικών βιβλίων, ο Jon Fosse είναι ένας καταξιωμένος και παγκοσμίου φήμης συγγραφέας. «Το έργο του, είναι γραμμένο στο Νινόρσκ (μία από τις γραπτές μορφές της νορβηγικής γλώσσας) καλύπτει πολλά είδη και είναι πού μεγάλο.», σύμφωνα με την αναφορά της κριτικής επιτροπής του Νόμπελ.
Τα κείμενά του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από σαράντα γλώσσες και τα έργα του έχουν ανέβει θεατρικά από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες, ιδιαίτερα στη Γαλλία. Έχει τιμηθεί με το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας το 2014 και στη με το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας του Σκανδιναβικού Συμβουλίου το 2015.
Ο πρόεδρος της επιτροπής Νόμπελ για τη λογοτεχνία, Anders Olsson, επεσήμανε τα ακόλουθα: «Διαθέτει την ικανότητα να προκαλεί […] την απώλεια προσανατολισμού και με αυτόν τον τρόπο μπορεί να μας παρέχει πρόσβαση σε μια βαθύτερη εμπειρία, η οποία συγγενεύει με τη θεότητα, γι αυτόν τον λόγο άλλωστε ο Jon Fosse θεωρείται καινοτόμος».
Το έργο του Νορβηγού συγγραφέα διακρίνεται για το εκλεπτυσμένο ύφος του, καρπό των μυστηριωδώς ανώνυμων χαρακτήρων του, αλλά και του ενδιαφέροντος στοιχείου της γραφής του χωρίς σημεία στίξης.
Τα θέματα που πρωτοστατούν στο έργο του είναι: το άγνωστο, η αγωνία, η μοναξιά, η εγκατάλειψη ή ακόμα και το υπαρξιακό κενό.
Το πρώτο του έργο είναι το μυθιστόρημα, «Κόκκινο, μαύρο», που εκδόθηκε το 1983. Ωστόσο για τον ίδιο το λογοτεχνικό του πρωτόλειο είναι το διήγημα «Han» (Αυτός), που είχε δημοσιευτεί σε μια φοιτητική εφημερίδα το 1981. Η πρωτοποριακή του γραφή μαρτυρείται ήδη στο μυθιστόρημά του με τίτλο «Naustet» (Boathouse) που κυκλοφορήθηκε το 1989.
Το σημαντικότερο από τα έργα του είναι η «Επταλογία» μια σειρά επτά μυθιστορημάτων στην οποία ένας ηλικιωμένος άνδρας βρίσκεται σε ένα απομακρυσμένο παραθαλάσσιο χωριό όπου αναστοχάζεται την τέχνη, τη ζωή, τη θρησκεία και τις παιδικές του αναμνήσεις λίγες μέρες πριν τα Χριστούγεννα. Η «Επταλογία»που ολοκληρώθηκε το 2021: «Det andre namnet» (2019- Το άλλο όνομα, 2020), «Eg er ein annan» (2020- Εγώ είμαι ένας άλλος, 2020) και «Eit nytt namn» (2021- Ένα νέο όνομα, 2021). Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα 1250 σελίδων, έχει τη μορφή μονολόγου, στο οποίο ένας ηλικιωμένος καλλιτέχνης μιλάει για τον εαυτό του ως άλλο πρόσωπο.
Το ύφος του περιγράφεται ως «αργή πρόζα»: χρησιμοποιεί περιγραφές και δίνει μεγάλη έμφαση στη φύση προσπαθώντας να συλλάβει αυτό που ο ίδιος αποκαλεί «μυστικισμό της συνηθισμένης ζωής» διότι κατορθώνει να εμβαθύνει σε καθημερινές καταστάσεις οι οποίες είναι άμεσα αναγνωρίσιμες από τη ζωή μας».
Κάποια από τα έργα του που έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά είναι τα ακόλουθα: Τόσο όμορφα, Χειμώνας, Το άλλο όνομα (Επταλογία I-II), Και δεν θα χωρίσουμε ποτέ.
