Η χορεύτρια του Ίζου, του Γιασουνάρι Καβαμπάτα
“Στην Ιαπωνία δεν έχουμε λέξη για το όχι, είναι προσβολή για αυτόν που θα το δεχτεί. Εκφράζουμε την άρνηση περιφραστικά, ώστε ο άλλος να την αντιληφθεί έμμεσα”, απάντησε κάποτε σε σχετική μου ερώτηση γιαπωνέζος επαγγελματικός συνεργάτης που είχε σπουδάσει σε αγγλικό πανεπιστήμιο. “Μη προσπαθήσεις να καταλάβεις τον τρόπο σκέψης μας. Διαφέρει πολύ από τον δυτικό” με προειδοποίησε.
Όμως αυτή την σκέψη προσπαθώ από χρόνια να αποκρυπτογραφήσω σε ταξίδια μου στην Ιαπωνία αλλά και μέσα από την ιαπωνική λογοτεχνία. Αυτό το είχε επιτύχει ο Ιρλανδοέλληνας Λευκάδιος Χερν, που μαγεύτηκε από τον πολιτισμό της χώρας του ανατέλλοντος ηλίου και παρέμεινε εκεί παίρνοντας το όνομα Γιάκουμο Κοϊζούμι.
Όλη η ευαισθησία της ιαπωνικής ψυχής καθρεφτίζεται μέσα στα ποιήματα χαϊκού, που θυμίζουν λεπτές ζωγραφικές μινιατούρες.
Αυτές τις σκέψεις έκανα διαβάζοντας την Χορεύτρια του Ίζου, του Γιασουνάρι Καβαμπάτα, ο οποίος, κατά την απονομή του βραβείου Νόμπελ λογοτεχνίας 1968, είπε ότι στο έργο του προσπάθησε να ωραιοποιήσει τον θάνατο και να αναζητήσει την αρμονία ανάμεσα στον άνθρωπο, στη φύση και στην κενότητα. Αυτοκτόνησε το 1972 σε ηλικία 72 ετών.
Το βιβλίο περιέχει πέντε ιστορίες. Η πρώτη, που έδωσε τον τίτλο της στο βιβλίο, γράφτηκε το 1926, όταν ο συγγραφέας ήταν 27 χρονών. Περιγράφει τη συνάντηση ενός εικοσάχρονου μαθητή λυκείου με τη μικρή χορεύτρια ενός περιπλανώμενου θιάσου και το ανομολόγητο ειδύλλιο που αναπτύχθηκε μεταξύ τους κατά τη διάρκεια της κοινής πορείας τους ανάμεσα στα βουνά. Με θαυμαστή δεξιοτεχνία ο συγγραφέας μάς μεταφέρει στην εποχή εκείνη, ζωγραφίζοντας με λεπτές πινελιές τη φύση.
Στη δεύτερη ιστορία με τίτλο «Ελεγεία», μια γυναίκα απευθύνεται στον νεκρό εραστή της που παντρεύτηκε τελικά μιαν άλλη. Εδώ μπερδεύεται το φυσικό με το μεταφυσικό εξαιτίας των μαντικών ικανοτήτων της αφηγήτριας.
Στον «Θηριοδαμαστή», ένας μανιώδης συλλέκτης πουλιών, σχεδόν μισάνθρωπος (“αν έχω προτιμήσεις, αν μπορώ να διαλέγω, γιατί να ζω με τα ζώα; Σ’ αυτή την περίπτωση υπάρχουν οι άνθρωποι”) ζει με τη θύμηση μιας νεαρής χορεύτριας (να την πάλι η χορεύτρια) με την οποία κάποτε είχε επιχειρήσει να αυτοκτονήσουν μαζί.
Η τέταρτη ιστορία με τίτλο «Η συνάντηση» μάς μεταφέρει στο κατεστραμμένο Τόκυο αμέσως μετά τη λήξη του πολέμου. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί και πάλι το μοτίβο της εγκαταλελειμμένης από τον εραστή της γυναίκα. Ο Γούζο ξαναβρίσκει τυχαία στον δρόμο την Φουτζίκο, ενώ η οικογένειά του ζει ακόμη στο βουνό όπου είχε καταφύγει για να αποφύγει τις συνέπειες του πολέμου.
Ως δυτικός αναγνώστης, είμαι εξοικειωμένος με την κατεστραμμένη Ευρώπη και Σοβιετική Ένωση μετά τη λήξη του πολέμου μέσω βιβλίων, φωτογραφιών, ντοκιμαντέρ και κινηματογραφικών ταινιών. Όμως, με εξαίρεση τις εφιαλτικές εικόνες της βόμβας στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι, δεν έτυχε να έχω εικόνες από την καθημερινότητα στο ερειπωμένο Τόκυο. Η περιγραφή της από τον συγγραφέα μού έφερε στο νου τους Πέρσες του Αισχύλου, όπου ο μεγάλος τραγικός ποιητής περιγράφει την ηττημένη Περσία.
Τέλος, στο «Φεγγάρι στο νερό» μία νεαρή και ξαναπαντρεμένη χήρα συνεχίζει να ζει με τις αναμνήσεις του πρώτου συζύγου της.
Σε όλες τις ιστορίες οι γυναίκες μιλάνε στους άνδρες τους στον πληθυντικό ενώ εκείνοι στον ενικό.
Το βιβλίο έχει μεγάλη απήχηση στον τόπο μας αφού έχει εκδοθεί από αρκετούς εκδοτικούς οίκους.
Εκδόσεις Ερατώ, μετάφραση Γιώργη Μαθόπουλου, καλαίσθητος τόμος με 239 σελίδες μικρού σχήματος με σκληρό εξώφυλλο και χάρτινο μανδύα.
