Η Σμύρνη μέσα στο σύγχρονο ελληνικό μυθιστόρημα
Η Σμύρνη πάντα αποτελούσε για την ελληνική λογοτεχνία κάτι παραπάνω από ένα αγαπημένο θέμα τόσο των συγγραφέων όσο και των αναγνωστών. Μετά το 1980 η σύγχρονη ελληνική πεζογραφία έχει ασχοληθεί σοβαρά με τη Σμύρνη, κυρίως όμως από τις αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα.
Η έρευνα έχει εντοπίσει περισσότερα από 130 μυθιστορήματα, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων εκδόθηκε μετά το 2000. Τα μυθιστορήματα αυτά σπάνια είναι ογκώδη κείμενα άνω των 500 σελίδων, ενώ ειδικά για την περίοδο προ του 2000 περίπου το 30% αυτών είναι σύντομα για τα σημερινά δεδομένα αφηγήματα που δεν ξεπερνούν τις 200 σελίδες.
Ως προς τον τίτλο τους, παραδόξως, τα περισσότερα έργα δεν έχουν την παραμικρή αναφορά στη Σμύρνη. Λιγότερο από το 25% των μυθιστορημάτων περιέχουν στον τίτλο τους το όνομα «Σμύρνη» ή κάποιο παράγωγό του (Σμυρνιά, συρναίικος, Σμυρνιός, κτλ.). Υπάρχουν δεκάδες εκδοτικοί οίκοι που έχουν εκδώσει κάποιο σχετικό μυθιστόρημα, αλλά μόλις έξι από αυτούς έχουν εκδώσει περίπου το 40% των συνολικών μυθιστορημάτων που ασχολούνται με τη Σμύρνη. Πιο αναλυτικά αυτοί είναι: εκδ. Λιβάνης με 17 τίτλους, εκδόσεις Κέδρος με 14, εκδόσεις Ψυχογιός με 8, εκδόσεις Καστανιώτης με 7, εκδόσεις Πατάκη με 6 και εκδόσεις Διόπτρα με 5. Σε αυτά η Σμύρνη, αν και χωρικά βρίσκεται στην οθωμανική Ανατολή, όμως παρουσιάζεται με χαρακτήρα εφάμιλλο των ευρωπαϊκών πόλεων. Συχνά είναι μια ερωτική πόλη, ενίοτε δε ο έρωτας αναδύεται ορμητικός και σαρώνει ποικιλοτρόπως τις ζωές των ηρώων.
Ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και με την καταστροφή της Σμύρνης το 1922, ένα κοινό θέμα που δεν λείπει από τα περισσότερα μυθιστορήματα. Αποτέλεσμα αυτών είναι να προκαλείται το συναίσθημα του αναγνώστη που συμπάσχει με τους ήρωες του έργου.
Τα τελευταία χρόνια διακρίνεται σε ορισμένα κείμενα μια νότα συμφιλιωτική προς τον «αντίπαλο» Τούρκο χαρακτήρα του κειμένου. Έτσι λογοτεχνικοί ήρωες από διαφορετικές φυλές ερωτεύονται, συμβιώνουν αρμονικά και συμπάσχουν στις δύσκολες καταστάσεις.
Στερεότυπα, όμορφες περιγραφές, διάχυτος ερωτισμός, δραματικοί ήρωες, ενίοτε συνειδητά ακόμα και υπερβολική ωραιοποίηση της εικόνας της πόλης με στόχο τη συναισθηματική τέρψη του αναγνώστη, είναι μόνο μερικά από τα στοιχεία που καθιστούν τη Σμύρνη των αρχών του εικοστού αιώνα στη σύγχρονη ελληνική μυθιστοριογραφία ως την ομορφότερη πόλη του κόσμου, έστω φιλολογικά και λογοτεχνικά. Ίσως όχι άδικα.
«Το κείμενο αποτελεί μια συνεργασία του flowmagazine.gr με τον κ. Κονδύλη. Δείτε περισσότερα για το συγκεκριμένο αρθρογράφο εδώ»
