Η “ρευστή ευφυΐα” των παιδιών και πώς να τη βοηθήσουμε να αναπτυχθεί
«Οι άνθρωποι μπορούν να εκπαιδευτούν από παιδιά ώστε να γίνουν περισσότερο ευφυείς, αυξάνοντας ταυτόχρονα τις ικανότητες του εγκεφάλου τους». Έως σήμερα είναι ευρέως αποδεκτό ότι το «είδος» της πνευματικής ικανότητας που μας επιτρέπει να επιλύουμε νέα προβλήματα χωρίς να υπάρχει κάποια σχετική προηγούμενη εμπειρία -αυτό που οι ψυχολόγοι ονομάζουν ρευστή ευφυΐα– μπορεί να διδαχθεί.
Οι περισσότεροι ερευνητές διακρίνουν τη ρευστή ευφυΐα -η οποία μετρά την ικανότητα να κάνουμε λογικές σκέψεις, να μαθαίνουμε και να εντοπίζουμε μοτίβα- από την αποκρυσταλλωμένη ευφυΐα -η οποία αποτελεί το σύνολο όλων των γνώσεων που έχουμε αποκτήσει ως τώρα. Η ρευστή ευφυΐα επιβραδύνεται με την ηλικία, αλλά η αποκρυσταλλωμένη ευφυΐα όχι. Ενώ λοιπόν αρχίζουμε να γινόμαστε λίγο πιο αργοί καθώς μεγαλώνουμε, μπορούμε να είμαστε ήσυχοι ότι εξακολουθούμε να γινόμαστε και πιο έξυπνοι.
Τα παιδιά έχουν «ρευστή ευφυΐα» (fluid intelligence), η οποία μειώνεται όσο μεγαλώνουν. Το είδος αυτής της ευφυΐας προϋποθέτει γρήγορες εναλλαγές εικόνων, μουσικής και άλλων δραστηριοτήτων κατά τη διάρκεια του μαθήματος έτσι ώστε να επιτύχουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Όλα αυτά ωφελούν την ομαλή ψυχοκινητική εξέλιξη των παιδιών σε όλες τις ηλικίες. Έχει αποδειχθεί ότι ωφελούνται και παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες ή δυσλεξία μιας και καλούνται να μάθουν ή να απομνημονεύουν, όχι με τις συνηθισμένες πρακτικές αλλά με τη δύναμη του αυτοέλεγχου και της αγάπης για συγκεκριμένα αντικείμενα.
Πρέπει να βοηθήσουμε τα παιδιά να καταλάβουν ότι η γνώση είναι μια καθημερινή, δια βίου προσπάθεια πέρα από τα στενά όρια του απόλυτου στόχου, του ανταγωνισμού και του σχολείου.
Παραδείγματα δραστηριοτήτων που προάγουν έναν ανώτερο τρόπο σκέψης:
1. Η οικογένεια Παπά κέρδισε ένα ταξίδι από Αθήνα προς Θεσσαλονίκη. Το ταξίδι είναι 820 χλμ. Φεύγουν στις 18.00 και θα ήθελαν να φτάσουν πριν τα μεσάνυχτα. Αναφέρετε τα μέρη που θα θέλατε να επισκεφθούν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους. Γίνετε όσο πιο περιγραφικοί μπορείτε.
2. Εξηγήστε γιατί ένα κυνηγετικό όπλο “κλωτσάει”, όταν εκπυρσοκροτεί. Η απάντησή σας θα πρέπει να περιλαμβάνει μια δήλωση σύμφωνα με την οποία για κάθε δράση υπάρχει μια ίση και αντίθετη αντίδραση (νόμος της κίνησης του Νεύτωνα).
3. Λαμβάνοντας υπόψη διάφορους τύπους λουλουδιών, πρέπει να ορίσετε τουλάχιστον τρεις κατηγορίες για την ταξινόμησή τους. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ο ορισμός δεν είναι η απομνημόνευση αλλά η δημιουργία.
4. Λαμβάνοντας υπόψη τους διάφορους τύπους υλικών, θα πρέπει να εντοπίσετε και να εξηγήσετε τους κανόνες που προσελκύονται από ένα μαγνήτη.
5. Ερμηνεία ενός χάρτη του καιρού που μπορείτε να βρείτε σε μια εφημερίδα.
6. Βρείτε μερικές φωτογραφίες από άτομα διαφορετικών φυλετικών κατηγοριών. Θα πρέπει να ταξινομήσετε τις φωτογραφίες σύμφωνα με τις φυλές των ανθρώπων που απεικονίζονται.
7. Λαμβάνοντας υπόψη τα ονόματα των αρχαίων θεών του Ολύμπου, θα πρέπει να είστε σε θέση να τα διακρίνετε ανάλογα με την ξεχωριστή ιδιότητά τους.
8. Να εντοπίσετε, στο χρόνο, την πρώτη μάχη της Ελληνικής Επανάστασης.
9. Γράψτε ένα άρθρο -που θα μπορούσε να δημοσιευθεί στην εφημερίδα του σχολείου -σχετικά με τους λόγους για τους οποίους τα παιδιά όλων των ηλικιών πρέπει να μελετούν ξένες γλώσσες.
Βιβλιογραφία / Πηγές
www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0160289610000905
Examples of Behavioral Verbs and Student Activities του Dr.Bob Kizlik
How to Assess Higher-Order Thinking Skills in Your Classroom της Susan M. Brookhart
Challenges associated with developing discursive classrooms in high-poverty, rural schools του Richard S. Kitchen
