Η ιστορία της σοκολάτας ξαναγράφεται

Ενώ πιστεύεται ότι εδώ και 4000 χρόνια πριν, το κακάο προέρχεται από την Κεντρική Αμερική, τα νέα δεδομένα που έρχονται στο φως αποκαλύπτουν μια πιο ενδιαφέρουσα ιστορική άποψη.

Πότε οι άνθρωποι άρχισαν να καλλιεργούν τη σοκολάτα; Το ερώτημα εδώ και καιρό ενδιαφέρει τόσο τους βιολόγους όσο και τους ανθρωπολόγους, που αναρωτιούνται πώς και γιατί το κακάο έγινε τόσο σημαντικό για τους αρχαίους πολιτισμούς της Κεντρικής Αμερικής, όπως οι Μάγια και οι Αζτέκοι, οι οποίοι αγαπούσαν τη σοκολάτα τόσο πολύ που τη χρησιμοποιούσαν σε θρησκευτικές τελετές, καθώς και στις συναλλαγές τους.

Αρχαιολογικά στοιχεία έχουν αποδείξει την πρώτη χρήση του κακάο στην Αμερική πριν από περίπου 3900 χρόνια. Παραδοσιακά, οι αρχαιολόγοι έχουν υποθέσει ότι οι Μεσοαμερικανοί ήταν οι πρώτοι που όχι μόνο χρησιμοποίησαν το κακάο, αλλά και το καλλιέργησαν.

Τώρα, μια νέα έρευνα υποδηλώνει ότι το κακάο πρώτα καλλιεργήθηκε περίπου 3.600 χρόνια πριν – και όχι στην Κεντρική Αμερική.

Στις έρευνες για την προέλευση του κακάο, οι ερευνητές ανέλυσαν τα γονιδιώματα 200 φυτών κακάο και πώς συσχετίστηκε το κάθε υποείδος. Κατά τη διαδικασία των ερευνών, έψαχναν για ένα αποκαλυπτικό σημάδι της καλλιέργειας: τη γενετική διαφοροποίηση.

Όταν ένα φυτό καλλιεργείται με την επέμβαση του ανθρώπου και όχι της φύσης, οι άνθρωποι προσπαθούν να αναπτύξουν τα επιθυμητά χαρακτηριστικά, εκτρέφοντάς το ξανά και ξανά και διορθώνοντας το μέγεθος και τη γεύση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, τα γονίδια ενός τέτοιου φυτού να μην έχουν τόσο μεγάλη ποικιλία όσο αυτά των άγριων συγγενών του.

Μια πιθανή πρώτη καλλιέργεια ήταν της Criollo – η πιο πολυπόθητη ποικιλία κακάο στον κόσμο – που καλλιεργήθηκε από τους αρχαίους Μάγια. Η εξαιρετικά σπάνια ποικιλία σοκολάτας (που αποτελεί μόνο το 5% της παγκόσμιας καλλιέργειας σοκολάτας) είναι η αγαπημένη των απανταχού γλυκατζήδων που αγαπούν τη βαθιά και σύνθετη γεύση της, και οι γνώστες των χαρακτηριστικών του κακάο γνωρίζουν ότι τα δέντρα Criollo που βρίσκονται στην Κεντρική Αμερική διαφέρουν σημαντικά από αυτά που βρίσκονται στη λεκάνη του Αμαζονίου.

Οι πρώτοι καλλιεργητές κακάο φαίνεται να έχουν εκτρέψει την ποικιλία Criollo από μια αρχαία συγγενική ποικιλία που ονομάζεται Curaray. Καθώς καλλιεργούσαν τα φυτά από γενιά σε γενιά, η γεύση τους άλλαξε και η περιεκτικότητά τους σε θεοβρωμίνη – η ένωση που δίνει στη σοκολάτα τις πικρές και διεγερτικές της ιδιότητες – αυξήθηκε. Η ευαισθησία της σε ασθένειες αυξήθηκε επίσης, οδηγώντας στην αυξανόμενη σπανιότητα της.

Σύμφωνα με τους μελετητές, η καλλιέργεια του κακάο μπορεί να συνέβη οποιοδήποτε στιγμή μεταξύ περίπου 2.400 και 11.000 ετών πριν, και το πιο πιθανό σενάριο είναι να χρονολογείται περίπου 3.600 χρόνια πριν. Παραδόξως, διαπιστώθηκε ότι η ποικιλία Criollo είχε αρχικά καλλιεργηθεί στη Νότια Αμερική (σημερινός Ισημερινός), όχι στην Κεντρική Αμερική, όπως είχε θεωρηθεί προηγουμένως.

Αλλά πώς μεταφέρθηκε το κακάο από τη λεκάνη του Αμαζονίου στην Κεντρική Αμερική; Μια άλλη πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη δίνει μια πιθανή απάντηση, σύμφωνα με την οποία οι αρχαιολόγοι έχουν βρει το πιο πρόωρο παράδειγμα χρήσης κακάου στην Αμερική πάνω σε κομμάτια πέτρας και σε κεραμικά από περιοχές του Ισημερινού, ηλικίας 5.300 ετών – 1.700 χρόνια, νωρίτερα δηλαδή από τα δείγματα της Κεντρικής Αμερικής. Και δεδομένου ότι οι πληθυσμοί του Ισημερινού ήταν σε επαφή με ομάδες κατά μήκος της ακτής του Ειρηνικού, φαίνεται πιθανό να εμπορεύονταν κακάο με ανθρώπους που το εισήγαγαν βόρεια στην Κεντρική Αμερική.

Το κακάο είναι πολύ πιθανό να εξαπλώθηκε προς το βορρά από τους αγρότες που το καλλιεργούσαν στην περιοχή της σημερινής Κολομβίας, του Παναμά και άλλων μερών της Κεντρικής Αμερικής και του νότιου Μεξικού, όπως υποστηρίζουν οι ερευνητές. Είναι μια ολοκαίνουργια ιστορία καταγωγής για τη σοκολάτα και ανοίγει νέες ευκαιρίες για όσους θέλουν να μάθουν περισσότερα για το πώς και πότε η ουσία χρησιμοποιήθηκε στην αρχαιότητα.

Συντάκτης: Εύα Αρβανίτη,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.