Η γιορτή της ασημαντότητας – Μίλαν Κούντερα
Ο διάσημος Τσέχος συγγραφέας, που ζει στη Γαλλία, δεν έχει γράψει φυσικά μόνο το πασίγνωστο “Η αβάστακτη ελαφρότητα του είναι” αλλά και πολλά άλλα βιβλία. Το τελευταίο του είναι “Η γιορτή της ασημαντότητας” που εξέδωσε το βιβλιοπωλείο της Εστίας. Το μετέφρασε θαυμάσια ο Γιάννης Χάρης, συγγραφέας του χρήσιμου βιβλίου “Η γλώσσα, τα λάθη και τα πάθη” για το οποίο θα μιλήσουμε μιαν άλλη φορά. Στο εξώφυλλο εμφανίζεται ένα σκίτσο που σχεδίασε ο ίδιος ο συγγραφέας. Έκδοση επιμελημένη, όπως άλλωστε είναι όλες του συγκεκριμένου οίκου, σε χαρτί με υφή σατέν. Το αντίτυπο που έχω στα χέρια μου είναι της 3ης έκδοσης.
Στις μόλις 140 σελίδες του βιβλίου οι σχέσεις τεσσάρων φίλων γίνονται ο καμβάς πάνω στον οποίο ο συγγραφέας στήνει την πλοκή του. Μην φανταστείτε τίποτε ηρωικές πράξεις, δραματικές εξελίξεις και ανατροπές. Ο τίτλος μας έχει προειδοποιήσει: για ασημαντότητα μιλάει.
Όμως ανάμεσα στα ανάλαφρα περιστατικά, με αθώες φάρσες, σουρεαλιστικές σκηνές, κινηματογραφική διήγηση και έξυπνο γράψιμο, θίγονται σοβαρά ζητήματα. Ο έρωτας, ο θάνατος (τα δύο αιώνια και ακατάλυτα θέματα της ανθρώπινης ύπαρξης), το γήρας, το χιούμορ, ο κομμουνισμός, η εγκατάλειψη του παιδιού από την μητέρα, η αθέλητη είσοδός μας στη ζωή και η απαγόρευση του δικαιώματος αυτο-τερματισμού της, κλπ. Δείτε κάποια αποσπάσματα:
- Σελ. 98: “Η ζωή είναι πιο δυνατή από τον θάνατο γιατί η ζωή τρέφεται από τον θάνατο”.
- Σελ. 96: “Ο Χέγκελ λέει ότι το πραγματικό χιούμορ είναι αδιανόητο χωρίς την ατέλειωτη ευδιαθεσία, άκου καλά, αυτό λέει κατά λέξη “ατέλειωτη ευδιαθεσία”. Όχι κοροϊδία, όχι σάτιρα, όχι σαρκασμός. Σελ: 15 “η χαρά της γιορτής υπερνικούσε μέσα του την ντροπή ότι γερνάει”.
- Σελ. 33-34 “…πεθαίνουμε και μένουμε για λίγα χρόνια ακόμη μαζί, μ’ αυτούς που μας γνώριζαν, αλλά πολύ σύντομα έρχεται μια αλλαγή: οι νεκροί γίνονται πια παλιοί νεκροί, κανένας πια δεν τους θυμάται, και χάνονται στην ανυπαρξία”
Το βιβλίο αρχίζει με την παρατήρηση των νεαρών κοριτσιών που “έδειχναν τον αφαλό τους ανάμεσα στο χαμηλοκάβαλο παντελόνι και στο κοντό μπλουζάκι”. Σκηνή που εμπνέει τον συγγραφέα να μας περιγράψει αργότερα μια μεγαλειώδη και πρωτότυπη εικόνα που θα μπορούσε να ήταν πίνακας αναγεννησιακού ζωγράφου:
“Από το αιδοίο της γυναίκας έβγαινε ένας άλλος λώρος, με μια άλλη γυναίκα ή έναν άλλο άνδρα στην άκρη του, και όλο αυτό, καθώς επαναλαμβανόταν εκατομμύρια επί εκατομμυρίων φορές μεταμορφώθηκε σε ένα τεράστιο δένδρο σχηματισμένο από το άπειρο των σωμάτων, ένα δένδρο που τα κλαδιά του αγγίζουν τον ουρανό. Και φαντάσου πως αυτό το γιγάντιο δένδρο έχει τις ρίζες του μέσα στο αιδοίο μιας μικροσκοπικής γυναίκας, της πρώτης γυναίκας, της καημένης, ανάφαλης Εύας. (σε. 100).
Ο συγγραφέας, όταν δεν φιλοσοφεί, παίζει. Με τους ήρωές του, με τον Ιωσήφ Στάλιν και την παρέα του, με τις λέξεις. Αλλά και με τον αναγνώστη κρύβοντας τις πραγματικές σκέψεις του ανάμεσα σε εύθυμα και μαστορικά διηγημένα ασήμαντα περιστατικά.
