Η ευτυχία και το νόημα της ζωής- μέρος Α
Πρόσφατες έρευνες έρχονται να φωτίσουν τη διαφορά ανάμεσα στην ευτυχία και την ύπαρξη του νοήματος στη ζωή. Για τους περισσότερους ανθρώπους η αναζήτηση της ευτυχίας αποτελεί αυτοσκοπό, τη στιγμή που συνδέεται με τον εγωισμό, ενώ η ζωή με νόημα αποτελεί υπέρβαση του εαυτού, τη στιγμή που δεν αποφέρει πάντοτε ευτυχία.
«Είναι η ίδια η αναζήτηση της ευτυχίας που ματαιώνει την ευτυχία»
Victor Frankl
Αναζητώντας νόημα ζωής και ελευθερίας σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης
Τον Σεπτέμβριο του 1942, ο Victor Frankl, διακεκριμένος εβραίος ψυχίατρος και νευρολόγος στην Βιέννη, συνελήφθη από τους ναζί και μεταφέρθηκε σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης μαζί με τους γονείς του και τη γυναίκα του. Τρία χρόνια αργότερα, όταν απελευθερώθηκε, τα περισσότερα μέλη της οικογένειας του – συμπεριλαμβανομένου της εγκύου γυναίκας του – είχαν πεθάνει. Στο βιβλίο του που κυκλοφόρησε το 1946 «Αναζητώντας νόημα ζωής και ελευθερίας σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης» ο Frankl, αποτύπωσε την εμπειρία του από το στρατόπεδο συγκέντρωσης. Μια σημαντική παρατήρησή του ήταν πως η ειδοποιός διαφορά αυτών που πέθαναν κατά τη διάρκεια της κράτησης τους και αυτών που επέζησαν ήταν μια: το Νόημα. Όσοι κατάφερναν να δώσουν ένα νόημα στη ζωή τους ακόμα και κάτω από τις πιο άθλιες συνθήκες ήταν πολύ πιο ανθεκτικοί στον πόνο σε σχέση με αυτούς που παραιτούνταν από την αναζήτηση νοήματος.
Στο ίδιο βιβλίο έγραψε «όλα μπορούν να τα στερήσουν από έναν άνθρωπο, εκτός από ένα πράγμα, την ύστατη ανθρώπινη ελευθερία, την ελευθερία να επιλέγει τη στάση του σε οποιαδήποτε δεδομένη συνθήκη, την ελευθερία να χαράσσει ο ίδιος το δρόμο του».
Ζωή με νόημα ή ευτυχισμένη ζωή;
Έρευνες καταδεικνύουν τη σπουδαιότητα της ύπαρξης νοήματος στη ζωή
- Σύμφωνα με το Gallup το 60% των αμερικανών νιώθουν ευτυχισμένοι, χωρίς ιδιαίτερο άγχος και έγνοιες. Από την άλλη μεριά, σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου Ασθενειών (Center for Disease Control), 4 στους 10 αμερικανούς δεν έχουν βρει ένα ικανοποιητικό νόημα στη ζωή τους. To 40% είτε πιστεύουν ότι η ζωή τους δεν έχει έναν ξεκάθαρο σκοπό ή είναι ουδέτεροι αναφορικά με την ύπαρξη νοήματος στη ζωή τους. Οι έρευνες δείχνουν ότι η ύπαρξη νοήματος και σκοπού στη ζωή αυξάνει την ποιότητα ζωής και την ικανοποίηση, βελτιώνει την πνευματική και φυσική υγεία, αυξάνει την ανθεκτικότητα και την αυτοεκτίμηση και μειώνει τις πιθανότητες εμφάνισης κατάθλιψης. Σύμφωνα επίσης με πρόσφατη έρευνα η μονοδιάστατη επιδίωξη της ευτυχίας κάνει τους ανθρώπους λιγότερο ευτυχείς.
- Για το λόγο αυτό πολλοί επιστήμονες τάσσονται ενάντια στην αναζήτηση της ευτυχίας. Νέα έρευνα που πρόκειται να δημοσιευτεί στο Journal of Positive Psychology υποστηρίζει πως η ζωή με νόημα και η ευτυχισμένη ζωή, αλληλοκαλύπτονται σε μερικά σημεία, αλλά εν τέλει διαφέρουν ουσιαστικά. Το να ζεις μια ευτυχισμένη ζωή, υποστηρίζουν οι ψυχολόγοι, σχετίζεται με το να «παίρνεις», ενώ το να ζεις μια ζωή με νόημα σχετίζεται με το να «δίνεις».
Η ευτυχία ως απόρροια της εγωιστικής συμπεριφοράς
«Η Ευτυχία χωρίς την ύπαρξη νοήματος χαρακτηρίζει μια σχετικά επιφανειακή και εγωιστική ζωή, στην οποία τα πράγματα κυλούν ήρεμα, οι ανάγκες και οι επιθυμίες ικανοποιούνται εύκολα και οι δυσκολίες αποφεύγονται» υποστηρίζουν οι συγγραφείς.
Πώς διαφέρουν όμως η ευτυχισμένη ζωή από τη ζωή με νόημα; Η ευτυχία έχει να κάνει με το νιώθουμε καλά, υποστηρίζουν οι συγγραφείς. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές βρήκαν πως οι άνθρωποι που είναι ευτυχισμένοι τείνουν να πιστεύουν πως η ζωή είναι εύκολη, έχουν καλή φυσική κατάσταση και είναι σε θέση να αγοράζουν όσα θέλουν και χρειάζονται. Η έλλειψη χρημάτων αντίστοιχα μειώνει την αντίληψή τους τόσο για την ευτυχία όσο και για το νόημα στη ζωή τους. Η ευτυχισμένη ζωή χαρακτηρίζεται επίσης από έλλειψη άγχους και προβληματισμών.
Από κοινωνική άποψη, η επιδίωξη της ευτυχίας σχετίζεται με μια εγωιστική συμπεριφορά (να παίρνεις αντί να δίνεις). Οι ψυχολόγοι δίνουν μια εξελικτική ερμηνεία: η ευτυχία σχετίζεται με την ικανοποίηση των ενστίκτων. Αν έχουμε μια ανάγκη όπως η πείνα για παράδειγμα, η ικανοποίησή της συνεπάγεται μια ευτυχία. Οι άνθρωποι με άλλα λόγια γίνονται ευτυχισμένοι όταν παίρνουν αυτό που θέλουν. Υπό αυτήν την έννοια η ευτυχία δεν είναι προνόμιο των ανθρώπων αφού και τα ζώα μπορούν να νιώσουν έτσι ικανοποιώντας τις βασικές τους ανάγκες, επισημαίνουν οι ερευνητές.
«Οι ευτυχισμένοι άνθρωποι αντλούν ικανοποίηση με το να αποκτούν προνόμια έναντι των άλλων, ενώ όσοι έχουν ένα νόημα στη ζωή τους αντλούν ικανοποίηση από το να προσφέρουν στου άλλους» εξηγεί η Kathleen Vohs, μια από τις συγγραφείς της έρευνας. Με άλλα λόγια η ζωή με νόημα υπερβαίνει τον εαυτό, ενώ η ευτυχισμένη ζωή απλώς του δίνει ό,τι θέλει. Οι άνθρωποι που έχουν βρει ένα νόημα στη ζωή τους είναι πιο πιθανόν να βοηθήσουν όσους έχουν ανάγκη. «Η καθαρή ευτυχία συνδέεται με τη μη παροχή βοήθειας προς τρίτους», εξηγούν οι ερευνητές.
«Το κείμενο αποτελεί μια συνεργασία του flowmagazine.gr με την κ. Παυλίδου. Για περισσότερα κείμενα του συγκεκριμένου αρθρογράφου πατήστε εδώ»
