Η Αποκριά στην ελληνική παράδοση
Χτίζουμε το σήμερα πατώντας στο χτες και κοιτώντας το αύριο!
Όσο και να προοδεύει ο κόσμος, όσο και να μας κατακυριεύει η τεχνολογία, τα λαογραφικά στοιχεία δεν λείπουν από την καθημερινή μας ζωή. Χωρίς ίσως να το συνειδητοποιούμε. Αξίζει όμως να ψάχνουμε για τις ρίζες μας. Τα ήθη και τα έθιμα της πατρίδας μας, δένουν τη ζωή μας με ένα ειρηνικό και ζεστό συναίσθημα. Ο λαϊκός μας πολιτισμός ηρεμεί, γαληνεύει και δίνει ανασασμό στους κόπους μας. Κρατά μια συνέχεια και δένει τις γενιές μεταξύ τους.
Αποκριά, μασκαράδες, νταούλια, χοροί, τραγούδια, γλέντι στη πλατεία του χωριού, άναμμα φωτιάς στα σταυροδρόμια, η γκαμήλα και το γαϊτανάκι συνεχίζουν να δίνουν ακόμη τον τόνο αυτήν την περίοδο.
Αποκριά. Όλα επιτρέπονται και όλα συγχωρούνται. Δεν θα παρεξηγήσει κανείς ένα αστείο πιο τολμηρό, πιο τσουχτερό, μια φάρσα ή ένα ανέκδοτο. Όλοι γλεντάνε, μικροί και μεγάλοι, νέοι και γέροι.
«Τσοι μεγάλες αποκρές κουζουλαίνονται κι γρες» λέει ένα κριτικό δίστιχο. Και στην Πάτρα τραγουδάνε: «Καρνάβαλε κι αποκριά τρελαίνεις γέρους και παιδιά…»
Η πρώτη εβδομάδα της Αποκριάς λέγεται Προφωνή ή Προφωνέσιμη. Και αυτό γιατί τα παλιά χρόνια η αρχή του Τριωδίου αναγγελλόταν με πυροβολισμούς και κυρίως τελάληδες που διαλαλούσαν, «προφωνούσαν» πως έρχεται η Αποκριά. Επίσης, η πρώτη εβδομάδα λέγεται και Αμολλητή ή Απολυτή γιατί τότε πιστεύουν πως απολύονται οι ψυχές από τον Άδη και ανεβαίνουν στον επάνω κόσμο. Γι’ αυτό και μέσα στο γενικό πανηγύρι έχουμε τα δύο πρώτα ψυχοσάββατα.
Μετά την αναγγελία και τις προετοιμασίες ερχόμαστε στη δεύτερη εβδομάδα την Κρεατινή ή Ολοκριά. Και αυτό γιατί όλη την εβδομάδα τρώμε κρέας και δεν κρατάμε τις νηστείες της Τετάρτης και της Παρασκευής. Θα την ακούσουμε και άρτσι-βούρτσι γιατί τρώμε ό,τι να ‘ναι. Η Πέμπτη της Κρεατινής είναι η Τσικνοπέμπτη. Είναι η μέρα που το κάθε σπίτι πρέπει να τσικνίσει, ακόμα και του πιο φτωχού.
Την τρίτη εβδομάδα τη λέμε Τυρινή γιατί το κύριο φαγητό είναι τα γαλακτερά και το τυρί. Γαλακτομπούρεκα, ρυζόγαλα, τυρόπιττες και ζυμαρικά έχουν την τιμητική τους. Είναι η εβδομάδα που φουντώνει το γλέντι. Είναι η Τρανή Αποκριά. Και μέσα σε αυτό το τρελό ξεφάντωμα, το βράδυ του Σαββάτου, σε πολλά μέρη της Ελλάδας, μετά το γλέντι και τον χορό το τραπέζι δεν σηκώνεται, δεν μαζεύονται τα φαγητά που έχουν περισσέψει. Μένουν εκεί όλη τη νύχτα για να έρθουν οι ψυχές του σπιτιού και να φάνε. Εδώ βλέπουμε την αρμονική συνύπαρξη συνηθειών που εκφράζουν διάφορα συναισθήματα.
Και έτσι μετά την Κυριακή της Τυροφάγου έρχεται η Καθαρά Δευτέρα που πετάμε τον χαρταετό και μπαίνουμε στη Σαρακοστή με άλλο ρυθμό και τρόπο ζωής. Ακολουθούν 7 βδομάδες περισυλλογής και νηστείας. Ούτε γάμοι ούτε τραγούδια, ούτε γλέντια. Αλλά αυτά θα τα πούμε σε άλλη επικοινωνία. Για την ώρα… καλό ξεφάντωμα στο καρναβάλι!
Βρείτε την παιδαγωγό Σόφη Κώττη στο Facebook.
